Trong quá trình chỉ đạo và thực hiện nhiệm vụ công tác phòng chống sốt rét, khi tình hình dịch bệnh gia tăng ở cơ sở, đã một thời tôi quyết định cắm chốt tất cả các bác sĩ có tại đơn vị về tận những xã vùng sâu vùng xa hỗ trợ lực lượng y tế đang còn thiếu và yếu để giải quyết, xử trí nhiều bệnh nhân sốt rét; đồng thời triển khai biện pháp khống chế dịch bùng phát. Giải pháp này có thể nói là tiền đề cho đề án tăng cường bác sĩ về xã sau này.
Đó là vào thời điểm những năm 90 của thế kỷ trước sau khi chia tỉnh Bình Trị Thiên. Lực lượng cán bộ y tế tại đơn vị Trung tâm Phòng chống Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng tỉnh Thừa Thiên Huế cũng như các cơ sở tuyến đầu gặp rất nhiều khó khăn; trình độ cán bộ y tế chủ yếu là y sĩ, y tá sơ học người địa phương; điều kiện và phương tiện đi lại để chỉ đạo, triển khai công tác còn vất vả, hạn chế; đặc biệt là vùng cao, miền núi, biên giới. Với những tác động của biện pháp phòng chống, tình hình sốt rét tại địa phương có nhiều lúc yên tĩnh nhưng cũng có khi bùng phát mạnh với nhiều người mắc bệnh và đã có các trường hợp sốt rét ác tính gây tử vong tại cơ sở do vượt quá khả năng xử trí của mạng lưới y tế xã còn thiếu và yếu. Bức xúc trước thực trạng này, tôi đã họp cơ quan và báo cáo lãnh đạo Sở Y tế; đồng thời mạnh dạn đưa ra quyết định “cắm chốt bác sĩ về xã” để giải quyết bệnh nhân sốt rét tăng cao với nhiều nguy cơ sốt rét ác tính và tử vong. Lúc đầu, do ngại khó, ngại khổ, xáo trộn sinh hoạt nên có một bác sĩ hỏi tôi:
“Thế thì cắm chốt ở xã trong bao lâu?”
Tôi nói: “Cắm chốt cho đến khi tình hình sốt rét tại chỗ ổn định rồi mới về”. Đồng thời động viên anh em bác sĩ: “Mình chọn nghề này đã đành rồi nhưng phải nên xác định cái nghiệp, nghiệp của anh em mình là công tác lưu động ở những vùng sốt rét lưu hành trên vùng cao, miền núi, biên giới; nơi có nhiều đồng bào các dân tộc thiểu số đang sinh sống, họ rất cần sự quan tâm giúp đỡ của mình khi ốm đau, bệnh tật”. Tôi giải thích thêm: “Mặc dù đơn vị mình đóng ở thành phố Huế nhưng chỗ mình làm việc, công tác chính là tuyến cơ sở các huyện A Lưới, Nam Đông và một số xã miền núi, trung du tại các huyện còn lại. Bây giờ sốt rét gia tăng, đã xuất hiện các trường hợp sốt rét ác tính và tử vong, đồng bào rất cần sự có mặt của mình để tăng cường việc khám chữa bệnh cho họ”. Có một vài ý kiến lưỡng lự nhưng tôi khẳng định:
“Tôi cũng trực tiếp đi cắm chốt ở xã như anh em, đừng lo; ở nhà có anh phó giám đốc giúp đỡ mọi việc rồi”. Một số anh em y sĩ có kinh nghiệm lâu năm trong ngành cảm thấy áy náy nên đã tỏ bày: “Thế thì anh cho tụi em đi cắm chốt luôn, mấy anh đi hết rồi tụi em ở nhà cũng buồn và hứa hết sức mình làm tròn nhiệm vụ được giao”. Như vậy, quyết định đã hình thành với sự ủng hộ và quyết tâm của anh em y bác sĩ trong đơn vị, tôi thở phào nhẹ nhõm vì ý tưởng của mình trở thành hiện thực nếu mình can đảm chịu trách nhiệm và nghiên cứu kỹ tính khả thi. Tôi bàn luận và phân công mỗi xã trọng điểm một bác sĩ hoặc y sĩ, nếu các xã gần nhau thì hỗ trợ cho nhau.
Ai có chức danh bác sĩ, y sĩ là nam giới ở tất cả các khoa đều được điều động khăn gói lên đường với nhiệm vụ trước mắt là tăng cường khám chữa bệnh cho người dân ở các xã vùng cao miền núi có bệnh nhân sốt rét gia tăng, hạn chế sốt rét ác tính và tử vong. Đồng thời cùng phối hợp với y tế cơ sở chỉ đạo triển khai biện pháp phòng chống muỗi truyền bệnh một cách tích cực bằng hóa chất diệt muỗi. Thuốc điều trị và hóa chất diệt muỗi đã được bổ sung cho cơ sở. Một bác sĩ trẻ lên đường đã nói vui với tôi: “Anh ơi, em đi công tác mà không biết ngày trở về. May mà những ngày vừa rồi em tạm biệt vợ hơi kỹ nên bà xã rất vui và yên tâm”. Tôi mỉm cười bộc lộ tình cảm: “Anh em mình đi làm nhiệm vụ giống như Kinh Kha”. Tất cả anh em, mọi người trong cơ quan đều cười vui vẻ, phá tan đi những ngại ngùng lúc ban đầu khi xác định rằng cùng ăn, cùng ở, cùng làm việc với y tế cơ sở và đồng bào dân tộc thiểu số đã có tính miễn dịch trong cơ thể người cán bộ phòng chống sốt rét. Lãnh đạo Sở Y tế lúc bấy giờ cũng yên tâm về giải pháp này.
TTƯT. BS. Nguyễn Võ Hinh
