Với tuyên bố Kuala Lumpur, cộng đồng ASEAN nói chung và cộng đồng kinh tế ASEAN nói riêng sẽ chính thức hình thành vào ngày 31/12/2015, mở ra không ít cơ hội cho nền kinh tế nước ta. Tuy nhiên đi kèm với những thuận lợi trên lại là rất nhiều thách thức, từ sự cạnh tranh về chất lượng sản phẩm, sức khỏe doanh nghiệp cũng như trình độ của người lao động.
Với dân số 630 triệu người, kim ngạch thương mại đạt 2.500 tỉ đô la Mỹ, cộng đồng ASEAN trở thành một thị trường tự do rộng lớn, dân số trẻ và mức tiêu dùng cao, hình thành cộng đồng ASEAN cũng đồng nghĩa với một thị trường tự do, rộng lớn của 10 quốc gia thành viên. Cùng với việc giảm hàng rào thuế quan nội khối, miễn thị thực cho công dân các nước thành viên đi lại trong khu vực, cơ hội cho các doanh nghiệp cũng như người lao động Việt Nam tiến vào các thị trường lân cận là rất khả quan.
Theo dự báo của Tổ chức lao động Quốc tế ILO và Ngân hàng phát triển châu Á ADB, Cộng đồng kinh tế ASEAN sẽ giúp Việt Nam tăng trưởng thêm 14,5% và tăng trưởng việc làm thêm 10,5%. Có thể nói rằng nước ta sẽ là một trong số những quốc gia hưởng lợi nhiều nhất từ sự hình thành của cộng đồng kinh tế ASEAN.
Trước mắt thì với việc ra đời cộng đồng kinh tế ASEAN thì chúng ta đứng trước những thuận lợi rất to lớn, tức là có thị trường thông suốt với mức thuế giảm xuống rất thấp cho các nền kinh tế thành viên, các doanh nghiệp của chúng ta có điều kiện xuất khẩu hàng hóa thuận lợi trong ASEAN, thuận lợi cho di chuyển người lao động. Tuy nhiên việc chuẩn bị của các doanh nghiệp và người lao động trong nước vẫn chưa thực sự mạnh mẽ.
Theo các chuyên gia kinh tế, không có thương hiệu thì sẽ ít được nhắc tới trong một cộng đồng cạnh tranh, khi người tiêu dùng ngày càng đòi hỏi cao hơn về chất lượng cũng như lựa chọn hàng hóa theo các thương hiệu có uy tín. Thứ hai là nếu không có thương hiệu sẽ phải bán sản phẩm với giá rẻ, giá thấp, mặc dù thực tế có thể sản phẩm của anh có chất lượng tốt hơn.
Bên cạnh đó, cùng với việc hình thành cộng đồng ASEAN, cơ hội việc làm sẽ trở nên đa dạng hơn với nhu cầu tuyển dụng lao động tay nghề cao từ cả 10 nước thành viên trong khối. Cơ hội là rất tốt, song để người lao động có thể hưởng lợi từ chính sách chuyển dịch này, lại đòi hỏi sự cải thiện về tay nghề, trình độ lao động cũng như khả năng ngoại ngữ, những yếu tố vốn không được xem là điểm mạnh của Việt Nam.
Chính vì thế, để người lao động khẳng định được vai trò của mình khi tham gia hội nhập thì phải thay đổi lại việc giáo dục của chúng ta. Đừng cao siêu quá mà đi vào những cái cụ thể, học những thứ mình cần nhất để học sinh khi ra trường là phải có những cái kỹ năng như giao tiếp với người nước ngoài để họ ra nước ngoài có thể làm việc được, rồi cái kỹ năng nghề nghiệp phải chuyên sâu như là xây dựng, nghề tiện, nghề nguội..., đấy mới là điều mấu chốt, quan trọng.
Các chuyên gia cũng nhìn nhận, việc tham gia sâu rộng vào cộng đồng kinh tế ASEAN sẽ là một cuộc tập dượt cho các doanh nghiệp, người lao động cũng như toàn bộ nền kinh tế nước ta trước khi gia nhập TPP. Khả năng cạnh tranh với các lao động, hàng hóa, sản phẩm sẽ là thước đo chính xác nhất cho sự chuẩn bị của nước ta khi tiến vào các hiệp định kinh tế lớn. Và để làm được điều này, không thể chỉ trông đợi vào sự định hướng của Chính phủ, mà phải xuất phát từ sự chủ động của chính cộng đồng doanh nghiệp và người lao động.