Từ ngày 10-11/11, Hội nghị Thượng đỉnh Diễn đàn kinh tế châu Á - Thái Bình Dương diễn ra tại Trung Quốc. Đến nay, Diễn đàn APEC với 21 thành viên trải dài từ Nam - Bắc Mỹ, qua châu Á xuống tận Australia và New Zealand, với 40% dân số thế giới, sở hữu 50% của cải địa cầu và 44% thương mại quốc tế.
Liệu Thượng đỉnh APEC 2014 tại Bắc Kinh sẽ là “đấu trường” hay là nơi dung hòa những xung khắc của ba dự án kinh tế mang tầm vóc chiến lược của Mỹ, của ASEAN và của Trung Quốc? Dự án thứ nhất là tiến trình xây dựng một Hiệp định Đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP), vũ khí của chiến lược tái định vị của Mỹ trong vùng châu Á - Thái Bình Dương, tiếp tục tiến triển. Dự án TPP được 12 thành viên của APEC tham dự nhưng không có Trung Quốc. TPP hiện còn gặp một trở lực lớn do Tokyo bảo vệ thị trường gạo, bảo vệ nông dân trong nước. Về phần Đông Nam Á, 10 quốc gia thành viên của ASEAN muốn thành lập một Đối tác kinh tế toàn cầu và cấp vùng bao gồm thêm 6 nước trong đó có Trung Quốc, Ấn Độ và Nhật Bản. Về phần Trung Quốc, do nghi ngờ TPP là vũ khí kinh tế của chính sách chuyển trục của Mỹ, Bắc Kinh muốn nắm thế chủ động qua dự án Vùng trao đổi mậu dịch tự do châu Á - Thái Bình Dương (FTAAP) bao trùm hai sáng kiến của Mỹ và của ASEAN.
Ông Alan Bollard - Giám đốc Điều hành APEC, nguyên là Thống đốc Ngân hàng Trung ương New Zealand tuyên bố, ông không muốn TPP, “câu lạc bộ của những nước giàu” đi một hướng, còn dự án của ASEAN, Đối tác Kinh tế toàn cầu và cấp vùng, đi theo một hướng khác. Trợ lý Bộ trưởng Thương mại của Trung Quốc Vương Thụ Văn tuyên bố trên báo chí Trung Quốc rằng, Bắc Kinh muốn có những biện pháp cụ thể nhân Hội nghị APEC trong khuôn khổ thực hiện FTAAP với một lịch trình và một kế hoạch thực hiện. Viên chức Trung Quốc này khẳng định, sẽ không có “xung đột hay cản trở”. Theo giới phân tích của Nhà nước Trung Quốc thì Dự án FTAAP của Trung Quốc sẽ làm giảm rất nhiều tác động của TPP của Mỹ. Hội nghị Thượng đỉnh này cũng là cơ hội để lãnh đạo các nước trao đổi song phương trong bối cảnh tình hình căng thẳng giữa một số nước thành viên.
Sự cạnh tranh Trung - Mỹ trong vấn đề thành lập các khu tự do mậu dịch có thể thấy rõ trong chương trình nghị sự của hội nghị thường niên APEC lần này. Đỉnh cao là hai ngày họp Thượng đỉnh, với sự tham gia của Tổng thống Mỹ Barack Obama và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Đầu năm, Bắc Kinh đã đề nghị thành lập một “nhóm công tác” để tiến hành “nghiên cứu khả thi” về một Khu vực tự do mậu dịch châu Á - Thái Bình Dương (FTAAP) rộng lớn. Trong khi đó, Hiệp định Đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương do Washington đề xướng từ nhiều năm qua, mà Trung Quốc bị loại ra ngoài, thì việc thương lượng vẫn giậm chân tại chỗ.
Bên cạnh vấn đề tự do mậu dịch, 21 nước APEC đã đồng ý thành lập một mạng lưới đấu tranh chống tham nhũng. Được đặt tên là ACT-NET, mạng lưới này nhằm điều phối việc hợp tác, đặc biệt đối với các hiệp định dẫn độ và trao đổi thông tin về các hành vi phi pháp. Thỏa thuận khẳng định mục tiêu “không để những kẻ tham nhũng có nơi trú ẩn, kể cả việc dùng đến biện pháp dẫn độ, thiết lập hỗ trợ tư pháp”.
(Theo CNN, AFP, Chinadaily)
Quỳnh Vũ
Tổng thống Mỹ Barack Obama bắt đầu chuyến công du châu Á. Ông Obama tham dự Thượng đỉnh APEC chính thức khai mạc ngày 10/11 tại Bắc Kinh. Tại đây, Tổng thống Mỹ có cuộc gặp quan trọng đầu tiên với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức cấp Nhà nước trong hai ngày 11/11 và 12/11. Bên lề Thượng đỉnh APEC, Tổng thống Mỹ sẽ lần đầu tiên gặp tân Tổng thống Indonesia Joko Widodo, vị Tổng thống đầu tiên của Indonesia không phải là người xuất thân từ tầng lớp ưu tú trong giới chính trị - quân sự tại Indonesia kể từ sau khi chế độ độc tài Shuharto bị lật đổ năm 1998.
Sau Diễn đàn APEC, ông Obama sẽ tới Naypyidaw, Myanmar dự Thượng đỉnh Ðông Á bên lề Hội nghị Thượng đỉnh Ðông Nam Á.
Cố vấn an ninh của Tổng thống Mỹ, bà Susan Rice khẳng định, ưu tiên hàng đầu của chuyến công du châu Á lần này của ông Obama là hồ sơ về các cuộc thương lượng về Hiệp định Ðối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP).
