Anh tài chưa lộ diện?

Sắp tới, những tác phẩm múa xuất sắc, những biên đạo thành danh từ cuộc thi “Tài năng biên đạo múa trẻ” 2013 sẽ có dịp hội ngộ trong chương trình “Hoa muôn sắc” – chương trình do Hội Nghệ sĩ múa Việt Nam tổ chức nhằm đưa nghệ thuật múa đến gần hơn với công chúng. Mặc dù đã rất cố gắng trong việc phát hiện, đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ biên đạo kế cận nhưng dường như anh tài biên đạo trẻ trong làng múa vẫn chưa lộ diện...

Không nhiều gương mặt biên đạo trẻ được phát hiện sau Cuộc thi “Tài năng biên đạo múa trẻ” năm 2013.

Sân chơi về nghệ thuật nhảy múa trên sóng truyền hình gây được tiếng vang trong thời gian gần đây là Thử thách cùng bước nhảy – So you think you can dance đang thiếu những biên đạo trẻ Việt thực sự tài năng. Chính vì điều này, trong mỗi liveshow, để đảm bảo tính hấp dẫn của đêm thi, bao giờ cũng có sự góp mặt của biên đạo “ngoại” hoặc có “yếu tố ngoại”. Phải thừa nhận một điều rằng, những sáng tác của biên đạo ngoại như biên đạo Ryan Tan, Hani Abaza, Michael Schwandt hay biên đạo “có yếu tố ngoại” - John Huy Trần bao giờ cũng có sự đột phá, mới lạ và có khả năng làm “bùng nổ” sân khấu. Mảng đề tài mà họ khai thác đơn giản nhưng rất hiệu quả.

Đêm liveshow tranh tài của top 8 thí sinh diễn ra ngày 16/11 vừa qua một lần nữa cho thấy sáng tác của biên đạo ngoại là nhân tố quan trọng cho thành công của chương trình. Tiết mục mở màn của top 8 do Ryan Tan đến từ Singapore và đồng nghiệp Xue Hui biên đạo đã làm khán phòng nóng lên với những vũ điệu đẹp mắt. Tiết mục dự thi của cặp đôi Minh Trường và Mỹ An khiến không ít người phải xuýt xoa vì sự tài tình của biên đạo Hani Abaza. Trên chất liệu múa đương đại, biên đạo Hani Abaza đã khéo léo kể câu chuyện về những vị thần tiên của đất trời như nước, gió vun xới cho hoa sen nở, làm đẹp cho đời. Ý tưởng tác phẩm thực sự mới lạ và điều đáng nói là mặc dù mới đến Việt Nam nhưng biên đạo trẻ này đã rất khéo léo khi kết hợp yếu tố truyền thống đặc trưng trong văn hóa Việt (hình ảnh hoa sen) với ngôn ngữ múa hiện đại phương Tây. Biên đạo John Huy Trần được giám khảo Tuyết Minh mệnh danh là “phù thủy” vì sự mới lạ, đột phá trong sáng tác. Tác phẩm của John Huy Trần tập trung vào mảng đề tài khá “nóng” trong đời sống xã hội như câu chuyện người mẹ phát hiện con trai mình đồng tính với sự thấu hiểu, sẻ chia của tình mẫu tử (biểu diễn của Thùy Vân, Thế Chung trong liveshow 2); hình ảnh vui nhộn của ông chồng đảm đang đeo tạp dề, lau dọn nhà cửa trong khi cô vợ ăn mặc xinh đẹp công tác ngoài xã hội (bài biểu diễn của Ngọc Thịnh, Gia Hân trên nền nhạc Run the World, liveshow 2); tác phẩm múa trên nền bài hát Thao thức vì anh kể về câu chuyện một đời người đầy cung bậc cảm xúc của Ngọc Tiên và Thái Sơn trong liveshow 1... bùng nổ và hấp dẫn.

Mỹ An - Đình Lộc trong một bài dự thi do Michael Achwandt biên đạo.

Phải nhìn nhận một cách khách quan rằng, đội ngũ biên đạo múa trẻ Việt (mà thực chất cũng không trẻ nữa) trong “Thử thách cùng bước nhảy” đang bị “lép vế” trước những biên đạo nước ngoài. Những cái tên như Hà Lê, Việt Max, Tuyết Minh, Quỳnh Lan, Hoàng Khải... không tạo được những dấu ấn mạnh mẽ trong sáng tác như biên đạo ngoại. Điểm yếu chung, mang tính phổ biến của biên đạo múa trẻ Việt là lối tư duy theo kiểu “truyền thống”, ý tưởng thiếu tính đột phá mạnh mẽ.

Thiếu vắng những biên đạo múa trẻ tài năng có lẽ là một thực trạng đáng quan tâm trên sân khấu múa chuyên nghiệp hiện nay. Cuộc thi “Tài năng biên đạo múa trẻ” năm 2013 mới được tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh và tỉnh Quảng Ninh. Khái niệm “biên đạo múa trẻ” trong cuộc thi năm nay được xác định là những người dưới 35 tuổi. 61 tác giả trẻ với 67 tác phẩm dự thi ở cả hai khu vực (phía Bắc: 25 tác giả và 25 tác phẩm, phía Nam: 33 tác giả và 42 tác phẩm) cho thấy sự hùng hậu của đội ngũ biên đạo trẻ - những người thuộc thế hệ 8X, thậm chí 9X với những bước đi đầu tiên trong sự nghiệp biên đạo múa. Tuy nhiên, thành công của một cuộc thi tìm kiếm tài năng biên đạo múa trẻ không chỉ thể hiện qua số lượng tác giả và tác phẩm tham gia cuộc thi mà phải “lượng hóa” bằng những tác giả trẻ thực sự có tâm, có tài được phát hiện. Nếu đánh giá trên phương diện này thì cuộc thi năm nay chưa hẳn đã thành công. 7 gương mặt đạt giải cao nhất cuộc thi ở cả hai khu vực thì có đến hơn nửa là những gương mặt đã quá quen với khán giả yêu nghệ thuật múa trên cả nước: Tạ Thùy Chi với tác phẩm Nỗi lòng Trưng Trắc, Trần Ly Ly với tác phẩm Linh thiêng đêm tháp cổ, Nguyễn Minh Mẫn với tác phẩm Hồn rối, Lê Trung Thảo với Nợ núi sông, Nguyễn Thị Tuyết Minh với Nữ tướng Đào Tam Xuân, Thái Phương Ngọc với tác phẩm Những bước chân không mỏi, Trần Thị Út Lan với tác phẩm Chuyến xe tình người. Rõ ràng chưa có nhiều biên đạo trẻ thực sự tài năng được phát hiện qua cuộc thi. Những cái tên như Tạ Thùy Chi, Trần Ly Ly, Nguyễn Thị Tuyết Minh, Lê Trung Thảo thực chất đã được khẳng định từ những cuộc thi trước đó. Trên sân khấu múa chuyên nghiệp hiện nay cũng không có nhiều cái tên biên đạo múa trẻ được công chúng yêu nghệ thuật biết đến.

Hồn rối - biên đạo Nguyễn Minh Mẫn.

Biên đạo trẻ chú trọng khai thác yếu tố kỹ thuật, đặc biệt là múa hiện đại phương Tây nhưng không ít tác phẩm múa đã lạm dụng ngôn ngữ múa hiện đại một cách thái quá, gây phản cảm. Tại Cuộc thi tài năng trẻ biên đạo múa khu vực phía Nam, nhiều người đã lên tiếng về tác phẩm múa Ru em, tác phẩm kết hợp ngôn ngữ múa dân gian dân tộc và hiện đại phương Tây sống sượng, thiếu nhuần nhuyễn. Trong tác phẩm múa có đoạn diễn viên nam cầm chân diễn viên nữ mặc áo tứ thân kéo quanh sân khấu không những không tạo được hiệu quả thẩm mỹ mà còn phá vỡ kết cấu, ý tưởng tác phẩm. Tác phẩm có tên gọi Ru em nhưng người xem không tìm thấy những phút thanh bình, yên ả, sâu lắng như đáng lẽ ra tác phẩm phải truyền đến người xem thông điệp đó. Giữ lửa - tác phẩm múa được dàn dựng trên chất liệu múa dân gian dân tộc Tây Nguyên ca ngợi những con người gìn giữ giá trị văn hóa của dân tộc cũng rơi vào tình trạng tương tự. Xem tác phẩm múa, nhiều người hẳn sẽ thót tim vì những động tác múa mang hơi hướng nghệ thuật... xiếc. Tác phẩm có thời lượng hơn 7 phút nhưng có đến hàng chục pha nhào lộn, bê đỡ, người xếp chồng lên người, đứng lên vai, lên cổ nhau.