* Dân Anh nuối tiếc - chính phủ chia rẽ
Ngay sau kết quả chính thức được công bố, hàng triệu người dân Anh đã không thể tin nổi vào mắt mình. Làn sóng “bất ngờ”, “hối hận”, “nuối tiếc” phủ khắp trên các mạng xã hội của Anh. Với hy vọng quốc gia mình có thể còn cơ hội ở lại Liên minh châu Âu -EU, những người này đã lập một bản kiến nghị điện tử gửi đến Quốc hội kêu gọi một cuộc trưng cầu ý dân thứ hai về việc “Đi” hay “Ở “ Liên minh châu Âu. Theo kiến nghị này, với một vấn đề hệ trọng như Brexit thì cần ít nhất 75% cử tri đi bỏ phiếu và kết quả phải đạt trên 60%. Thế nhưng, cả hai tiêu chí này đều không đạt được trong cuộc trưng cầu ý dân hôm 23/6. Theo đó, số cử tri đi bỏ phiếu chỉ ở mức 72,2% và số người ủng hộ Brexit rất mong manh là 51,9%.
Được thiết lập chỉ vài giờ sau khi có kết quả, bản kiến nghị ngay lập tức đã thu hút được hơn 100.000 chữ ký. Như vậy theo quy định của nước Anh, bản kiến nghị này sẽ được đưa ra quốc hội xem xét trong vòng một năm tới. Tiếp đó chỉ sau 2 ngày, đã có hơn 3 triệu chữ ký ủng hộ. Tuy vậy theo giới quan sát, tất cả điều này đều là trên lý thuyết. Còn thực tế, rất khó có một cuộc trưng cầu ý dân lần 2. Bởi hầu hết các đảng phái chính trị, từ đảng cầm quyền cho đến các đảng đối lập đều đã tuyên bố là sẽ tôn trọng kết quả cuộc trưng cầu ý dân về Brexit.
Ngay Thủ tướng Anh David Cameron hôm 27/6 đã bác bỏ khả năng tiến hành một cuộc trưng cầu ý dân lần thứ hai. Cùng ngày, Thủ tướng Cameron đã chủ trì cuộc họp nội các đầu tiên kể từ sau cuộc trưng cầu ý dân. Các bộ trưởng đã nhất trí về việc thành lập một cơ quan dân sự mới trực thuộc chính phủ để hoạch định các lựa chọn trong các cuộc tái thương lượng của Anh với EU. Tuy nhiên, các cuộc thương lượng chính thức sẽ không bắt đầu cho tới khi Anh kích hoạt Điều 50 của Hiệp ước Lisbon - đánh dấu tiến trình kéo dài 2 năm về các thủ tục rút khỏi EU.
Cuộc chia tay Anh - Liên minh châu Âu đang khiến nước Anh hoang mang, còn các nhà lãnh đạo châu Âu phải gồng mình đối phó (Nguồn: Telegraph)
Trong khi đó, ngay sau khi các cử tri quyết định Anh rời khỏi EU, cuộc khủng hoảng chính trị tại Anh cũng đang có dấu hiệu trầm trọng hơn, khi lãnh đạo Công đảng đối lập Anh đang phải đối mặt với áp lực rời bỏ vị trí này. Thế nhưng, lãnh đạo Công đảng đối lập Jeremy Corbyn - người phản đối Brexit khẳng định sẽ không từ chức, bất chấp tới nay đã có 11 thành viên Công đảng tuyên bố phản đối ông. Trong khi đó, sau cuộc bỏ phiếu Brexit, Scotland và Bắc Ireland cũng đang suy nghĩ về việc tách khỏi Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland.
* Châu Âu muốn “chia tay gọn gàng”
Trong bối cảnh người Anh vẫn chưa hết hoang mang, còn Thủ tướng Anh đang muốn “nhường gánh nặng” giải quyết hậu Brexit cho người kế nhiệm, thì châu Âu lại đang có những phản ứng cứng rắn. Chỉ một ngày sau khi cử tri Anh lựa chọn rời khỏi EU, ngoại trưởng 6 nước thành viên sáng lập EU gồm Đức, Pháp, Italy, Hà Lan, Bỉ và Luxembourg đã có cuộc họp khẩn tại Berlin, Đức. Tại đây, 6 ngoại trưởng đưa ra tuyên bố cứng rắn, Liên minh châu Âu cần nhanh chóng đàm phán với Anh về việc nước này ra khỏi EU.
Trong một tuyên bố, Chủ tịch Nghị viện châu Âu Martin Schulz đã lên tiếng yêu cầu Anh đặt ra thời hạn cụ thể cho việc nộp đơn rút quy chế thành viên khỏi EU. Theo ông Schulz, Anh cần nộp đơn vào ngày diễn ra Hội nghị thượng đỉnh Liên minh châu Âu, xem đây là thời điểm “phù hợp” để các bên có thể nhanh chóng khởi động các cuộc đàm phán để Anh rút khỏi EU và thời gian này có thể kéo dài tới 2 năm.
Đến ngày 27/6, tại trụ sở Bộ Ngoại giao CH Séc đã diễn ra cuộc gặp giữa Ngoại trưởng các nước thành viên Nhóm Visegrad (V4 - gồm CH Séc, Slovakia, Ba Lan và Hungary) cùng Ngoại trưởng Đức và Pháp đã khẳng định, Brexit sẽ không làm đình trệ tiến trình phát triển của EU. Mới nhất, Thủ tướng Đức Angela Merkel tuyên bố rằng sẽ không có cuộc thảo luận “không chính thức” nào giữa Anh và EU trước khi Chính phủ Anh khởi động các thủ tục chính thức rời liên minh bằng việc thực hiện Điều 50 Hiệp ước Lisbon về EU. Trước đó, Bộ trưởng Tài chính Liên bang Đức Wolfgang Schäuble khẳng định, quyết định lựa chọn rời EU của cử tri Anh là không thể đảo ngược.
Theo kế hoạch, tại Hội nghị thượng đỉnh EU diễn ra trong hai ngày 28 và 29/6 tại Brussels (Bỉ), Đại diện cấp cao về chính sách an ninh và đối ngoại của EU, bà Federica Mogherini đề xuất chiến lược mới về chính sách đối ngoại và an ninh của khối. Trọng tâm của chiến lược là EU sẽ hợp tác chặt chẽ hơn trong tương lai.
Giải thích cho thái độ cứng rắn, muốn đoạn tuyệt với nước Anh càng sớm càng của các nhà lãnh đạo EU, các nhà phân tích cho rằng, EU muốn tránh hệ lụy không mong muốn từ hiệu ứng domino xuất phát điểm là nước Anh. Lo lắng là không thừa khi cuộc tổng tuyển cử tại Tây Ban Nha diễn ra chỉ sau cuộc trưng cầu ý dân tại Anh vài ngày. Nếu các đảng phản đối chính sách thắt lưng buộc bụng, muốn cải tổ EU chiếm ưu thế thì rất có thể họ sẽ thúc đẩy một kịch bản tương tự ở Tây Ban Nha như nước Anh. Bên cạnh đó còn là Pháp, Thụy Điển, Italy, Hà Lan, Đan Mạch, Áo… cũng đang manh nha làn sóng phản đối EU và muốn có các cuộc trưng cầu ý dân rời khỏi EU. Tất cả những thách thức này đang khiến các nhà lãnh đạo EU buộc tìm ra một chính sách “cải tổ ngay lập tức”, nếu không muốn những kịch bản xấu nữa lại xảy ra.