Đông y có nhiều vị thuốc để chữa trị. Sau đây, xin giới thiệu vị thuốc trị bệnh từ quả cây đười ươi.
An nam tử là quả của cây đười ươi, tên khác là lười ươi, cây thạch, cây ươi, bàng đại hải, đại đồng quả..., mọc nhiều ở miền Nam nước ta (Biên Hòa, Bà Rịa, Bình Định, Thuận Hải, Phú Yên, Quảng Trị) và tại nhiều nước khác ở Đông Nam Á như Trung Quốc (Quảng Đông, đảo Hải Nam), Ấn Độ, Malaysia, Thái Lan, Indonesia.
Cây và vị thuốc an nam tử.
Để làm thuốc, người ta hái quả chín nứt ở cây lấy hạt phơi khô dùng dần. Hạt an nam tử hình bầu dục trông như quả trám. Bề mặt màu nâu tối hoặc màu nâu vàng sẫm, có vân nhẵn không đồng đều. Theo Đông y, an nam tử tính hàn, vị ngọt, lợi về kinh phế, đại tràng có công dụng thanh nhiệt, nhuận phổi, lợi hầu, giải độc. Phù hợp với người ho khan, không có đờm, đau họng, khản tiếng, cốt chưng (người bệnh sốt nhẹ về chiều, đổ mồ hôi trộm...). Sau đây là những bài thuốc thường dùng:
Trị ho khan, mất tiếng, họng nóng rát, viêm đau lợi: an nam tử 5 hạt, cam thảo 3g. Sắc uống thay trà. Nếu người già hoặc trẻ em uống có thể cho thêm ít đường phèn.
Trị đau họng, ho khan không có đờm, khàn tiếng, cốt chưng nội nhiệt, chảy máu cam: an nam tử 3 hạt, mật ong 15ml. Hãm với nước sôi uống thay trà.
Trị chảy máu cam ở trẻ nhỏ: an nam tử 2-5 hạt sao vàng, nấu lấy nước cho trẻ uống trong ngày.
Trị viêm họng, viêm amiđan cấp tính: an nam tử 5g, bản lam căn 5g, mạch môn đông 5g, cam thảo 3g. Hãm với nước sôi, uống nhiều lần thay trà. Hoặc dùng: an nam tử 5g, bồ công anh 4g, hoa kim ngân (khô) 16g, bạc hà 2g, cam thảo 1g. Rửa sạch, hãm nước sôi, uống thay nước hàng ngày.
Chú ý: An nam tử chỉ dùng mỗi ngày từ 2-5 hạt, không dùng kéo dài.