Đây là câu nói bi hài để chỉ kiểu buôn lậu mới đang bùng phát tại Khu Kinh tế - Thương mại đặc biệt (KKT - TMĐB) Lao Bảo, huyện Hướng Hóa (Quảng Trị). Bởi nếu tính ra, mỗi người dân phải ăn 46kg bánh kẹo/năm, uống 1 lạng cà phê/ngày, thậm chí phải nuốt đến 1,3 kg đường/ngày…
KKT - TMĐB Lao Bảo bao gồm 5 xã: Tân Thành, Tân Long, Tân Liên, Tân Lập, Tân Hợp và 2 thị trấn: Khe Sanh, Lao Bảo thuộc huyện Hướng Hóa. Và theo Quyết định số 11/2005/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, với chính sách khuyến khích hoạt động buôn bán, đầu tư vào KKT-TMĐB này, Chính phủ đã thực hiện nhiều chính sách ưu đãi về thuế đối với hàng hóa, dịch vụ tại đây như: hàng hóa (từ nội địa Việt Nam hoặc nhập khẩu từ nước ngoài) được miễn thuế xuất hoặc nhập; hàng hóa, dịch vụ sản xuất, tiêu thụ trong KKT - TMĐB Lao Bảo không phải chịu thuế giá trị gia tăng (VAT). Lợi dụng chính sách trên, kiểu buôn lậu hàng miễn thuế đã xuất hiện.
Một thanh niên chạy xe máy chở đầy thuốc lá lậu ngang nhiên chạy trên QL9 đoạn qua thị trấn Lao Bảo, huyện Hướng Hóa (Quảng Trị).
Buôn lậu hàng... Việt
Theo tìm hiểu của phóng viên, các mặt hàng như sữa, bia rượu, bánh kẹo... “made in Vietnam” mua từ nội địa rồi ồ ạt nhập vào KKT - TMĐB này và nhận lại 10% giá trị hàng hóa theo chính sách hoàn thuế VAT. Nhưng số hàng hóa trên tiêu thụ tại Lao Bảo chỉ một phần rất nhỏ. Còn lại được các đầu nậu vận chuyển trái phép trở lại nội địa rồi lại bán với giá như đã đánh thuế để “ăn” chênh lệch. Nhiều công ty, doanh nghiệp ở cả trong và ngoài tỉnh Quảng Trị lợi dụng chính sách hoàn thuế kích cầu này để tạo ra một kiểu buôn lậu mới - buôn lậu hàng Việt.
Nhiều đại biểu tại kỳ họp HĐND tỉnh Quảng Trị vừa diễn ra tháng 12/2012 vừa qua đã giật mình khi đại biểu Hoàng Đức Cường (huyện Hướng Hóa) công bố giữa nghị trường những con số mà ông thống kê, tính toán được: Trong 10 tháng đầu năm 2012, số hàng hóa có nguồn gốc ở Việt Nam được đưa vào Lao Bảo trị giá lên tới 2.749 tỷ đồng (Nhà nước phải hoàn lại thuế VAT khoản tiền gần 275 tỷ đồng).
Khối lượng, giá trị hàng hóa và sự bất thường được ông Cường tính toán rõ ràng như sau: KKT - TMĐB Lao Bảo chỉ có 45.000 dân. Nhưng số bánh kẹo nhập lên nơi này đến 2.056 tấn, trị giá 138 tỷ đồng và trung bình mỗi người dân phải ăn 46kg bánh kẹo/năm. Cà phê bột là 2.388 tấn, trị giá 132 tỷ đồng, mỗi người dân uống 1 lạng cà phê/ngày. Sữa nước nhập lên 10,9 triệu lít, trị giá 225 tỷ, mỗi người dân uống 0,7 lít/ngày... Tính trung bình, 61 triệu đồng/năm là số tiền mà mỗi người dân trong KKT - TMĐB này phải bỏ ra để mua các loại hàng hóa trên. Căn cứ vào các số liệu trên với mặt bằng đời sống còn nghèo nàn của dân ở 5 xã, 2 thị trấn (phần lớn vẫn dựa vào nông nghiệp) thì số tiền mà họ phải bỏ ra để mua hàng hóa trên là điều không thể.
Theo thống kê của Cục Hải quan tỉnh Quảng Trị, trong năm 2012, đơn vị này đã phát hiện 834 vụ vi phạm pháp luật về hải quan, trị giá trên 11,3 tỷ đồng, tăng 21,4% so với năm 2011 về số vụ và 12,8% về giá trị. Tính từ 2011 đến nay, có ít nhất 27 đơn vị, doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh khai khống giá trị hàng hóa để chiếm đoạt tiền hoàn thuế VAT với mức độ khai khống lên đến hàng trăm triệu đồng chỉ trong một ngày.
Điển hình, ngày 15/8/2012, Công ty TNHH MTV TM&DV mỹ phẩm Ánh Lệ khai khống hàng hóa với trị giá 346.682.000 đồng. Rồi Công ty TNHH thời trang Nhật Minh Anh, cũng đã khai khống hàng hóa trị giá 303.290.000 đồng... Các doanh nghiệp này đã có hành vi gian lận trong việc lập hồ sơ hoàn thuế nhằm rút ruột ngân sách Nhà nước.
Mỗi người dân ăn 1,3kg đường/ngày (?!)
Theo số liệu điều tra của Cục Điều tra chống buôn lậu, thuộc Tổng cục Hải quan, trong năm 2012 hàng hóa có trị giá lớn, thuế suất cao như rượu ngoại, đường Thái Lan được nhập khẩu và tiêu thụ trong KKT - TMĐB Lao Bảo tăng một cách bất thường. Riêng đối với số liệu nhập ngoại và tái xuất của mặt hàng rượu ngoại trong 10 tháng đầu năm 2012, thì mỗi hộ gia đình ở khu này “phải” tiêu thụ tới hơn 5 thùng và khoảng 40 chai rượu các loại. Nên người ta hay đùa rằng, dân Lao Bảo đang uống rượu ngoại thay nước!?
Xin trở lại với số liệu thống kê của ông Hoàng Đức Cường công bố tại kỳ họp HĐND tỉnh Quảng Trị vừa qua. Về số lượng hàng hóa ngoại nhập trong 10 tháng đầu năm 2012, số hàng hóa ngoại nhập vào Lao Bảo có giá trị đến 1.500 tỷ đồng. Nhưng số hàng ngoại ấy mới chỉ tái xuất 376 tỷ đồng. Còn lại số hàng hóa với trị giá 1.124 tỷ đồng (bia, rượu, sữa, bột ngọt, đường kính...) thì dân Lao Bảo phải “tiêu thụ” và tính toán, mỗi người mất khoảng 25 triệu đồng/năm để mua.
“Tréo ngoe” nhất là số liệu nhập, xuất đối với mặt hàng đường kính do Thái Lan sản xuất: 33.000 tấn đã được nhập nhưng chỉ tái xuất 12.000 tấn, 21.000 tấn còn lại với trị giá 258 tỷ đồng đã được tiêu thụ tại KKT - TMĐB này. Và câu nói người Lao Bảo sẽ “ăn đường Thái thay... cơm” xuất phát từ đó, bởi tính ra mỗi người phải ăn đến... 1,3kg đường/ngày.
Ông Cường đã thẳng thắn nhấn mạnh giữa nghị trường kỳ họp HĐND vừa qua rằng: “Những con số trái khoáy này cho thấy tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, lợi dụng chính sách của Nhà nước ở Lao Bảo là rất phức tạp. Người dân không được hưởng lợi, Nhà nước thất thu thuế, còn tiền sẽ lọt vào túi một số cá nhân, DN kinh doanh xuất nhập khẩu. Tôi đề nghị các ban ngành phải thường xuyên tổ chức kiểm tra, xử lý các cá nhân, tổ chức vi phạm để chấn chỉnh ngay”.
Xin nhắc lại rằng, lượng hàng hóa được nhập và xuất là chính xác vì đã được các doanh nghiệp, cá nhân và cơ quan quản lý thống kê khi làm thủ tục. Tuy nhiên, với số hàng hóa (rất nhiều mặt hàng thuộc hạng “xa xỉ phẩm”) không được tái xuất ở Lao Bảo lại “khủng” đến như thế thì dù là người lạc quan đến mấy cũng chẳng dám tin rằng, dân đa phần còn nghèo nơi này đã tiêu thụ hết. Vậy số ấy đã đi đâu giữa cái vùng còn nhiều khó khăn (mà Chính phủ đã phải có các cơ chế để khuyến khích đầu tư, phát triển kinh tế) này? Đó là câu hỏi như đã có câu trả lời nhưng lại rất khó ngăn chặn.
Bài, ảnh: Sông Hiếu