Một hiệp hội xuất khẩu gạo Thái Lan đã xác định: Vương quốc đứng đầu các nước xuất khẩu gạo trên thế giới từ hơn 30 năm qua đã bị mất vị trí hàng đầu thế giới trong năm 2012 vừa kết thúc. Nước vươn lên vị trí số 1 là Ấn Độ, vị trí thứ hai là Việt Nam.
Theo số liệu của Hiệp hội Các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan, trong năm 2012, vương quốc này chỉ xuất khẩu được 6,9 triệu tấn gạo. Trong khi đó, hai đối thủ chính của Thái Lan trong lĩnh vực này là Ấn Độ bán ra được 9,5 triệu tấn và Việt Nam là 7,8 triệu tấn.
Như vậy, Ấn Độ nắm giữ vị trí thứ nhất, Việt Nam đứng thứ hai, còn Thái Lan bị tụt xuống hạng ba. So sánh với thống kê năm 2011, khi Thái Lan còn bán ra được hơn 10 triệu tấn gạo, thì mức xuất khẩu của Thái Lan đã bị giảm khoảng 35%. Theo hãng AFP, việc gạo Thái Lan tăng giá và mất tính cạnh tranh trên thị trường thế giới là hệ quả của một chính sách trợ giá cho nông dân đã được nữ Thủ tướng Yingluck Shinawatra áp dụng sau khi lên cầm quyền, bất chấp quan điểm dè dặt của giới xuất khẩu gạo. Được bầu lên vào năm ngoái, chủ yếu nhờ lá phiếu của số đông nông dân miền Bắc và Đông Bắc Thái Lan, Chính phủ của bà Yingluck đã quyết định mua gạo của giới nông dân với giá cao hơn 50% so với giá trên thị trường quốc tế. Mục tiêu là giúp nông dân Thái Lan nâng cao lợi tức, nhưng hậu quả là giá gạo Thái Lan trở nên đắt đỏ hơn khi xuất khẩu. Thái Lan mỗi năm sản xuất ra khoảng 20 triệu tấn gạo, một nửa trong số này thường được xuất khẩu. Với việc gạo làm ra không bán được, theo Hiệp hội Các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan, chính quyền nước này hiện đang phải giữ trong kho hàng triệu tấn gạo không xuất khẩu được. Dù vậy, chính quyền Thái Lan cho rằng họ có dư khả năng bán trực tiếp lượng gạo tồn kho đó cho các nước khác nhờ các thỏa thuận liên chính phủ, không cần thông qua tuyến xuất khẩu truyền thống. Chính vì thế mà bà Yingluck vẫn không chịu từ bỏ chính sách thực hiện từ năm ngoái và bị cả nước chỉ trích. Gạo vốn là lương thực chủ yếu của hơn 3 tỷ người - tức là một nửa dân số thế giới. Nigeria, Iraq, Indonesia, Côte d’Ivoire và Nam Phi nằm trong số các khách hàng lớn mua gạo Thái Lan.
Tính đến nay, Ấn Độ đã xuất khẩu được trên 8,7 triệu tấn gạo các loại. Xuất khẩu gạo của Ấn Độ sẽ tác động mạnh đến thị trường gạo thế giới, không phải do sự giảm sút thị phần của nước này trong 3 năm qua, nhưng sẽ thách thức vai trò nước xuất khẩu gạo số một của thế giới là Thái Lan, nước có dự kiến tăng giá gạo để đối phó với nguy cơ lạm phát về lương thực. Ấn Độ, nước lần đầu tiên cho phép xuất khẩu lúa mỳ kể từ năm 2007 đã làm tăng thêm tình trạng cung vượt cầu trên thế giới và gây sức ép lên thị trường Mỹ, mặc dù giá nội địa cao sẽ có ảnh hưởng tới xuất khẩu. Đầu tháng 9/2011, Ấn Độ đã cho phép xuất khẩu không hạn chế lúa mỳ và gạo thường, mỗi loại 2 triệu tấn vì mức dự trữ quốc gia đã đến mức bão hòa, buộc Chính phủ phải cho phép xuất khẩu.
Theo một số nhà phân tích, việc Ấn Độ tăng cường xuất khẩu gạo sẽ làm giảm nguồn cung cấp cho thị trường thế giới từ Thái Lan. Nếu Thái Lan tiếp tục kế hoạch can thiệp vào thị trường và nông dân sẽ bán số lượng gạo đáng kể cho Chính phủ Thái Lan thì Ấn Độ sẽ bán được lượng gạo đáng kể ra thị trường quốc tế. Các nhà buôn gạo quốc tế đã bắt đầu tranh thủ tiếp cận gạo Ấn Độ, với ít nhất 100.000 tấn đã được ký hợp đồng trong ngày Chính phủ Ấn Độ công bố thay đổi chính sách xuất khẩu gạo. Hiệp hội Các nhà xuất khẩu gạo toàn Ấn Độ gồm 82 công ty sản xuất và xuất khẩu gạo với giá xuất khẩu khá cạnh tranh sẽ thu hút mạnh các nhà buôn gạo quốc tế. 100.000 tấn gạo được một công ty Ấn Độ ký hợp đồng bán cho các nhà nhập khẩu Nigeria với giá 470 USD/tấn, thấp hơn giá của các công ty cạnh tranh từ Việt Nam và Thái Lan kể từ khi Bộ Lương thực cho phép xuất khẩu đầu tháng 9/2011. Cũng công ty Ấn Độ này đã ký hợp đồng bán 50.000 tấn lúa mỳ cho Bangladesh. Việc xuất khẩu lúa mỳ từ Ấn Độ cho các nước láng giềng còn bị hạn chế mặc dù các nhà xuất khẩu Ấn Độ có thuận lợi về vận tải hơn là các nhà cung cấp từ vùng Biển Đen. Mặt khác cũng có những nhận định cho rằng, nếu Ấn Độ cho phép xuất khẩu 2 triệu tấn lúa mỳ, thị trường thế giới sẽ suy giảm hơn nữa và đây là điều không có lợi cho chính các nhà xuất khẩu của Ấn Độ.
(Theo AFP)
Hương Trà