Một phương pháp điều trị mới áp dụng trên những bệnh tăng huyết áp (THA) có biểu hiện kháng thuốc, tại một số cơ sở y tế chuyên khoa tim mạch trong cả nước, đó là cắt thần kinh giao cảm. Hiệu quả của phương pháp này như thế nào?
Huyết áp hạ như mong muốn…
PGS.TS. Đỗ Doãn Lợi - Viện trưởng Viện Tim mạch quốc gia cho biết, THA là bệnh mạn tính, người bệnh phải theo dõi và kiểm soát bằng thuốc gần như suốt đời, chủ yếu là dựa vào các thuốc hạ áp đường uống với khá nhiều khó khăn về số lượng, số loại thuốc, số lần uống, tác dụng phụ, gây nguy cơ tai biến mạch máu não, suy tim, suy thận... khiến dung nạp điều trị kém và khó kiểm soát tốt được huyết áp, nhất là với bệnh nhân bị THA kháng trị. Để nâng cao chất lượng điều trị cho bệnh nhân, Viện Tim mạch, BV Bạch Mai đã áp dụng phương pháp điều trị THA kháng trị bằng năng lượng sóng tần radio qua đường ống thông. Phương pháp này sử dụng 2 đường vào động mạch: Một đường vào để đưa điện cực ống thông đốt, một đường vào để đưa ống thông chụp động mạch thận.
Điều trị bệnh nhân tăng huyết áp tại Viện Lão khoa. Ảnh: TM
Đến nay đã có 30 bệnh nhân THA kháng thuốc - tức đã uống 4-5 loại thuốc có tác dụng hạ hoặc ổn định huyết áp nhưng huyết áp vẫn ở trên mức 140/90mmHg, tác dụng ổn định huyết áp sau dùng thuốc không đạt - được áp dụng phương pháp điều trị mới này. Theo đó, các bác sĩ sẽ triệt đốt một số điểm trên thần kinh giao cảm ở động mạch thận. Qua điều trị cho 30 bệnh nhân, ông Lợi cho biết đa số đạt được hiệu quả hạ huyết áp như mong muốn, nhưng sau triệt đốt hệ thần kinh giao cảm bệnh nhân vẫn phải sử dụng thuốc để giữ ổn định huyết áp.
Tại miền Trung, Trung tâm Tim mạch, BV Trung ương Huế cũng đã triển khai thành công kỹ thuật này. TS. Nguyễn Cửu Lợi, Trưởng khoa Cấp cứu Tim mạch can thiệp, Trung tâm Tim mạch cho biết, khoa đã thực hiện thành công kỹ thuật đốt thần kinh giao cảm động mạch thận để điều trị THA kháng trị cho bệnh nhân Trương B. A. Đây là trường hợp THA kháng trị đầu tiên ở miền Trung được điều trị thành công bằng phương pháp này.
Bệnh nhân A. (30 tuổi, ở quận Hải Châu, TP. Đà Nẵng) còn trẻ nhưng đã bị THA từ lâu, đã được điều trị liên tục phối hợp bốn loại thuốc huyết áp cùng một lúc (trong đó có thuốc lợi tiểu) nhưng huyết áp vẫn còn ở mức cao 160-180mmHg. Các bác sĩ ở Khoa Cấp cứu Tim mạch can thiệp đã tiến hành đốt động mạch thận cho bệnh nhân. Sau 30 phút đốt thần kinh giao cảm động mạch thận hai bên, huyết áp bệnh nhân hạ xuống nhanh chóng còn 120mmHg. Theo dõi hai ngày sau, huyết áp vẫn trong giới hạn bình thường và số lượng thuốc hạ huyết áp duy trì hiện nay chỉ còn hai loại với liều thông thường.
Mở ra triển vọng cho những bệnh nhân THA không kiểm soát được bằng nhiều thuốc
Theo TS. Nguyễn Cửu Lợi, kỹ thuật điều trị này được thực hiện bằng cách đưa một điện cực có nhiều điểm đốt vào trong từng động mạch thận. Mỗi điểm sẽ được đốt 90 giây. Động mạch thận mỗi bên có thể được đốt từ 8-12 điểm tùy theo độ dài của động mạch thận. Từ lâu y học đã chứng minh thần kinh giao cảm động mạch thận có vai trò quan trọng trong cơ chế bệnh sinh THA. Các nghiên cứu lớn trên thế giới đã cho thấy phương pháp đốt thần kinh giao cảm động mạch thận hiệu quả trong hơn 75% trường hợp và rất an toàn nếu sử dụng dụng cụ đúng quy chuẩn.
BS. Lợi cũng cho biết thêm, theo khuyến cáo của Hội Tim mạch Hoa Kỳ và Hội Tim mạch châu Âu thì những trường hợp THA điều trị với ba loại thuốc, trong đó có lợi tiểu mà vẫn chưa kiểm soát được huyết áp (đưa về mức < 140/90mmHg) được gọi là THA kháng trị. Từ năm 2012, các khuyến cáo này cũng đề nghị điều trị THA kháng trị bằng phương pháp đốt thần kinh giao cảm động mạch thận bằng sóng có tần số radio (RF: Radio frequency).
PGS.TS. Đỗ Doãn Lợi cho biết, Việt Nam là quốc gia có số mắc THA gia tăng nhanh, hiện có khoảng 11 triệu người trên 25 tuổi mắc chứng bệnh này và tỉ lệ đạt được mục đích ổn định huyết áp chỉ 1/10 trong tổng số bệnh nhân. Do đó, cùng với những thành công trước đó trong việc điều trị bệnh THA, thành công của phương pháp điều trị này đã mở ra triển vọng điều trị cho những bệnh nhân THA không kiểm soát được bằng nhiều thuốc nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm các biến cố tim mạch lớn do THA như tử vong, đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy thận, suy tim.
GS.TS. Phạm Gia Khải, Chủ tịch Hội Tim mạch Việt Nam cho biết, THA đang dần trở thành gánh nặng toàn cầu với tỷ lệ gia tăng ở các nước đang phát triển là 24% (giai đoạn 2000-2025). Hiện nay, tại Việt Nam, bệnh THA đang có tốc độ gia tăng nhanh chóng và theo các chuyên gia y tế, bệnh nguy hiểm ở chỗ không có dấu hiệu cảnh báo rõ rệt nhưng khả năng gây tử vong cao hoặc để lại di chứng nặng nề. Tuy nhiên, kết quả khảo sát gần đây cho thấy, có đến 77% số người được hỏi hiểu sai về bệnh THA và nguy cơ của bệnh, hơn 70% không biết cách phát hiện sớm và dự phòng bệnh.
Nguyễn Hoàng
