Liên quan đến tình trạng ồ ạt khai thác cát trái phép trên sông Cầu - Bắc Ninh, Chi cục Đường thủy nội địa phía Bắc vừa tạm đình chỉ công tác 3 thanh tra giao thông đường thủy để làm rõ trách nhiệm. Trước đó, Bộ trưởng Bộ Công an chỉ đạo Tổng cục Cảnh sát phối hợp với các đơn vị chức năng liên quan tập trung điều tra, làm rõ thông tin về việc Chủ tịch tỉnh Bắc Ninh và một số lãnh đạo sở, ngành tỉnh Bắc Ninh bị đe dọa sau khi quyết định dừng dự án nạo vét luồng kết hợp tận thu cát sỏi trên sông Cầu. Công an tỉnh Bắc Ninh cũng đã lập chuyên án điều tra, làm rõ vụ việc.
Đình chỉ 3 cán bộ thanh tra
Thông tin từ Chi cục Đường thủy nội địa phía Bắc cho biết, cơ quan này đã tạm đình chỉ công tác với Đội trưởng, Đội phó và một thanh tra viên thuộc Đội thanh tra an toàn số 2. Đây là các cán bộ chịu trách nhiệm quản lý tuyến sông để xảy ra tình trạng khai thác cát trái phép ở Bắc Ninh. Mục đích tạm đình chỉ công tác là để làm rõ trách nhiệm cá nhân và tập thể. Các cán bộ thanh tra bị đình chỉ này phải thực hiện tự kiểm điểm. Trong những ngày tới, hội đồng kỷ luật của đơn vị sẽ họp để có hình thức kỷ luật.
Theo ghi nhận của địa phương, bình thường, mỗi ngày có hàng chục tàu hút cát sỏi thường xuyên hoạt động trên sông Cầu.
Trước đó, UBND tỉnh Bắc Ninh có văn bản gửi Thủ tướng và Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) đề nghị tiếp tục dừng dự án nạo vét, khơi thông luồng đường thủy nội địa kết hợp tận thu cát trên sông Cầu, hoạt động từ năm 2015. Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh cũng cho biết, các đối tượng bảo kê đe dọa mình và các cán bộ sở, ngành của tỉnh vì cản trở khai thác cát trên sông Cầu. Liên quan đến vấn đề này, chiều 17/3, Bộ GTVT đã phát đi thông cáo lên tiếng về Dự án nạo vét, khơi thông luồng đường thủy nội địa quốc gia kết hợp với tận thu sản phẩm trên sông Cầu đoạn từ km1 000 đến km 30 000 (Dự án) do Công ty cổ phần Trục vớt luồng Hạ Lưu thực hiện được Cục Đường thủy nội địa Việt Nam phê duyệt. Bộ GTVT cho biết, kết quả khảo sát dự án cho thấy có 3/4 vị trí chưa đạt chuẩn tắc theo thiết kế. Vì vậy, Bộ đã có văn bản đề nghị UBND các tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang tạo điều kiện hỗ trợ, hướng dẫn nhà đầu tư tiếp tục thi công nạo vét tại những vị trí chưa đảm bảo chuẩn tắc luồng.
Bộ GTVT nhấn mạnh, trước khi chấp thuận chủ trương thực hiện, Bộ GTVT đã lấy ý kiến của địa phương, sau khi có ý kiến thống nhất chủ trương của địa phương mới lập dự án và phải có Quyết định phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, thực hiện việc đăng ký sản phẩm tận thu với địa phương thì dự án mới được ký hợp đồng thi công và thực hiện theo quy định.
Việc tạm dừng thi công dự án đã được Bộ GTVT thống nhất với Cục Đường thủy nội địa Việt Nam. Bộ GTVT yêu cầu Cục Đường thủy nội địa Việt Nam khẩn trương phối hợp với Sở GTVT Bắc Ninh và các đơn vị liên quan kiểm tra, báo cáo Bộ GTVT các nội dung liên quan đến Dự án theo kiến nghị của UBND tỉnh Bắc Ninh.
Điều tra đối tượng đe dọa Chủ tịch tỉnh và một số lãnh đạo ban, ngành tỉnh Bắc Ninh
Liên quan đến vụ việc, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cũng đã chỉ đạo Tổng cục Cảnh sát phối hợp với các đơn vị chức năng liên quan tập trung điều tra, làm rõ thông tin về việc Chủ tịch tỉnh Bắc Ninh và một số lãnh đạo sở, ngành tỉnh Bắc Ninh bị đe dọa sau khi quyết định dừng dự án nạo vét luồng kết hợp tận thu cát sỏi trên sông Cầu. Theo đó, thông tin từ Công an tỉnh Bắc Ninh cho biết, công an tỉnh đã lập chuyên án điều tra, làm rõ đối tượng nhắn tin đe dọa Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh và các cán bộ, lãnh đạo các sở, ngành của tỉnh; sẽ xử lý nghiêm hành vi của đối tượng đe dọa khi có kết quả điều tra.
Ảnh hưởng từ khai thác cát trái phép gây sạt lở nghiêm trọng ở huyện Quế Võ (Bắc Ninh).
Lý giải nguyên nhân tình trạng khai thác cát trái phép vẫn luôn tiềm ẩn nguy cơ “nóng” trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, Thượng tá Nguyễn Văn Long, Phó Giám đốc Công an tỉnh Bắc Ninh cho biết, nguồn lợi thu về từ cát là rất lớn, nhất là vào “mùa xây dựng” - thời điểm các công trình xây dựng trên địa bàn cũng như các tỉnh, thành lân cận gia tăng thi công. Bình quân, giá mỗi m3 cát đen đẹp từ 80.000-90.000đồng/m³ và cát vàng là 200.000-300.000đồng/m³. Số tàu tổ chức khai thác cát trái phép thường chở được khoảng 200-300m³, thậm chí có tàu còn đạt hơn 400-500m³, tùy vào từng luồng lạch của các con sông. Như vậy để thấy rằng, bình quân mỗi một tàu sau khi hút được đầy cát đen, chủ tàu sẽ thu lợi được từ 20-40 triệu đồng, còn với cát vàng có thể đạt đến cả trăm triệu đồng cho mỗi ca hút.
Đặc biệt, để hút được các loại cát đẹp, chủ tàu sẵn sàng chọc “vòi rồng” sâu xuống lòng sông rồi sau đó bơm nước để đẩy cát lên. Hành động này khiến cho dòng chảy bị xáo trộn, hệ thống đê điều, bờ kè theo đó khó tránh khỏi hiện tượng xói lở, hở “hàm ếch”, gây hậu quả nghiêm trọng về lâu dài cho cuộc sống người dân sinh sống hai bên sông. Một trong những dẫn chứng cho hậu quả mà nạn khai thác cát trái phép gây ra là tại vị trí tương ứng K74 400 đến K74 500 đê hữu Cầu, bờ, bãi sông đã bị sạt lở đứng thành với chiều dài khoảng 50m, ăn sâu vào bãi từ 5-10m, vị trí sạt lở gần nhất cách chân đê 25m. Theo số hiệu của Công an tỉnh Bắc Ninh, trong năm 2016, số vụ khai thác cát trái phép bị phát hiện, xử lý là 24 vụ, nộp Kho bạc Nhà nước trên 800 triệu đồng. Và chỉ tính từ đầu năm 2017 đến nay, đã có 9 vụ khai thác cát trái phép bị xử lý, nộp Kho bạc Nhà nước 116 triệu đồng.