Nghị định số 155/2016/NĐ-CP của Chính phủ vừa được ban hành, thay thế cho Nghị định 179/2013/NĐ-CP Chính phủ ban hành năm 2013. Theo đó, hành vi đi vệ sinh ngoài đường hay vứt rác thải bừa bãi có thể bị phạt tới hàng triệu đồng. Nhiều ý kiến đồng thuận nhưng cũng không ít ý kiến cho là khó thực hiện triệt để. Thế nhưng, vì sức khỏe của cộng đồng, dù khó đến mấy cũng phải làm nghiêm.
Hạ tầng chưa đồng bộ khó xử phạt
Theo quy định mới có hiệu lực từ ngày 1/2/2017, Chính phủ đã quyết định tăng mức phạt nhiều lần đối với hàng loạt các hành vi vi phạm về vệ sinh nơi công cộng. Theo đó, hành vi tè bậy sẽ bị phạt từ 1-3 triệu đồng; vứt đầu và tàn thuốc lá không đúng nơi quy định tại nơi công cộng bị phạt từ 1-3 triệu, tương tự phạt 5-7 triệu nếu vứt rác thải sinh hoạt trên vỉa hè, đường phố…
Về vấn đề này, theo luật sư Đinh Thế Hùng - Trưởng Văn phòng luật sư Bách - Sự - Thuận (Đoàn Luật sư TP. Hà Nội) cho rằng: Việc tăng mức xử phạt đối với các hành vi vi phạm môi trường nơi công cộng là cần thiết để nâng cao ý thức của người dân trong việc giữ gìn vệ sinh nơi công cộng khi việc người dân vô tư tiểu tiện, đại tiện ngoài đường, xả rác sinh hoạt bừa bãi ra đường phố, vỉa hè khá phổ biến làm ảnh hưởng tới môi trường và gây phản cảm. Tuy nhiên, với mức phạt hàng triệu đồng đối với các hành vi tiểu tiệu hay xả rác lên vỉa hè là khá cao so với mức thu nhập của nhiều người dân Việt Nam. Nhiều lao động có thu nhập thấp sẽ gặp khó khăn tài chính nếu vi phạm. Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng công cộng lại chưa đáp ứng được nhu cầu vệ sinh của người dân. Nhiều nơi công cộng như bến xe, các điểm vui chơi thậm chí bệnh viện dù có nhà vệ sinh nhưng lại không đảm bảo vệ sinh, người dân còn e ngại khi sử dụng. Nếu có một nhà vệ sinh sạch sẽ, tôi tin rằng người dân sẽ vui vẻ trả tiền để đi vệ sinh chứ không dại gì “tè bậy” để chịu phạt nặng. Vì vậy, để việc xử phạt các hành vi vi phạm như trên đi vào thực tế cần đầu tư nâng cấp đồng bộ hạ tầng công cộng hệ thống nhà vệ sinh; quy định vứt rác theo giờ và đúng nơi quy định mới có tính thuyết phục”, luật sư Hùng chia sẻ.
Cần tuyên truyền để người dân có thói quen vứt rác đúng nơi quy định. (Ảnh minh họa)
Quan trọng hơn vẫn là nâng cao ý thức của người dân
Trao đổi với PV báo SK&ĐS, ông Nguyễn Hữu Nghĩa - Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội cho rằng: “Chất lượng môi trường Thủ đô hiện nay ngày càng suy giảm nghiêm trọng, vì vậy, để cải thiện cần nhiều giải pháp, việc tăng mức phạt là một biện pháp hữu hiệu. Tuy nhiên, quan trọng hơn vẫn là nâng cao ý thức của người dân. Một số người dân vẫn thiếu ý thức giữ gìn vệ sinh nơi công cộng, họ cũng chưa nắm được các quy định xử phạt hành vi vi phạm môi trường. Vì vậy, chúng ta cần đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục cho người dân hiểu các quy định pháp luật và nâng cao ý thức văn hóa nơi công cộng thì họ mới không vi phạm.
Hà Nội đã và đang thực hiện nhiều biện pháp tích cực, thiết thực để bảo vệ môi trường, vì thành phố “xanh - sạch - đẹp”. Tuy nhiên, sự nỗ lực của riêng các cơ quan chức năng là chưa đủ vì còn một bộ phận người chưa hình thành thói quen, ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường. Nghị định số 155/2016/NĐ-CP của Chính phủ có hiệu lực với mức phạt về hành vi gây mất vệ sinh nơi công cộng tăng từ 10 - 25 lần. Điều này được kỳ vọng sẽ là “liều thuốc” hữu hiệu trị “bệnh” xả rác bừa bãi, tạo chuyển biến mạnh về ý thức nhằm nâng cao chất lượng môi trường sống.
Ngoài ra, chúng ta cần nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng nơi công cộng. Muốn người dân không tiểu tiện bậy thì các thành phố phải bố trí các nhà vệ sinh công cộng để người dân thuận tiện giải quyết khi có nhu cầu. Nếu không có chỗ cho người dân vệ sinh thì dễ dẫn tới hành vi vi phạm”, ông Nguyễn Hữu Nghĩa cho biết.
Trên thực tế, việc vứt rác bừa bãi đối với một số người đã trở thành một thói quen khó thay đổi. Chúng ta không ngạc nhiên khi rất nhiều nơi trên địa bàn Hà Nội xuất hiện những biển cấm “Không vứt rác tại đây”, hoặc “Cấm đái bậy” thì lại xuất hiện một bãi rác ngay tại đó và mùi xú uế do tiểu tiện gây ra. Mới đây, trên các trang mạng xã hội xuất hiện hình ảnh một khu chung cư thuộc phường Định Công, quận Hoàng Mai rác ngập tràn gây mất vệ sinh môi trường. Điều đáng nói, mặc dù ở các chung cư cao tầng đều thiết kế khu vực để cư dân đổ rác tập trung nhưng việc xả rác bừa bãi như trên trên địa bàn Thủ đô là không hiếm. Không ít người phải giật mình trước ý thức của một bộ phận cư dân đang sống tại một nơi được coi là văn minh, hiện đại của Thủ đô.
Thiết nghĩ, không dễ một sớm, một chiều là có thể giải quyết dứt điểm câu chuyện rác và vấn đề môi sinh, môi trường. Mặc dù đã có những chế tài mạnh, đủ sức răn đe đối với hành vi xả rác bừa bãi nơi công cộng... Tuy nhiên, vẫn cần sự đồng thuận từ phía người dân và về phía các cơ quan chức năng cần đẩy mạnh việc tuyên truyền nâng cao ý thức đối với mọi tầng lớp nhân dân trong việc giữ gìn vệ sinh môi trường. Có như vậy thì chính sách mới đi vào cuộc sống và phát huy hiệu quả.