Ði nhiều nơi, trải qua bao biến cố, thăng trầm nhưng BS. Thúy vẫn giữ nguyên vẹn niềm đam mê với nghề. Ông tâm niệm: muốn bám trụ nơi hẻo lánh nhất thì phải chinh phục, thu nhận nhiều tri thức nhất. Lao vào chăm sóc, cứu chữa bệnh nhân là việc tự thân phải làm.
Nhìn già làng Hà Long tạc bóng mình trầm mặc lên vách nhà gỗ dưới chân đèo 723 trong không gian cô tịch, BS. Thúy nhói lên những ám ảnh mà mình từng trải qua. Anh bảo: Tôi luôn sống trong nỗi thôi thúc lạ kỳ lắm. Không lý giải rõ ràng được nhưng đó là cảm giác sợ đôi chân mình chạy chậm. Với bác sĩ nơi hẻo lánh này, chạy chậm trên dốc đứng hay đường mòn luồn vào buôn sâu có khi người bệnh nặng thêm, mình cứu không kịp. Con trai già làng Hà Long từng tử vong trên con đèo này vì tai nạn, một phần do bác sĩ đến chậm không cứu được.
Khát khao chinh phục tri thức của BS. Hà Thúy là để bám trụ nơi hẻo lánh.
10 năm trước thôi, đèo 723 ngoằn ngoèo, nguy hiểm bậc nhất miền Trung. Gần 10 ngàn hộ dân ở 4 xã Yang Ly, Sơn Thái, Cầu Bà, Liên Sang (huyện Khánh Vĩnh) vượt núi, luồn rừng đi lấy cây đót, đi trỉa bắp, trồng sắn… gặp nạn liên tục. Có những con đường bất kỳ phương tiện nào cũng không đi được, phải chạy bộ, giày dép BS. Thúy phải đặt thợ đóng đế bằng cao su cứng thật dày cho đá khỏi chọc tứa máu chân. Vừa khám bệnh, cứu chữa cho người dân, BS. Thúy vừa luyện chạy, tìm và lưu lại trong trí nhớ tất cả các con đường tắt. Thời gian đầu chân bữa nào cũng phồng rộp, dần dần chai cứng luôn.
Không chỉ mấy chục năm trước mà đến giờ, BS. Thúy vẫn giữ thói quen để sẵn lương khô và vài bộ quần áo trong ba lô. Anh bảo: Sắp đến lễ 2/9/2017 rồi, sợ nhiều người đi du lịch gặp sự cố hay uống rượu quá đà ngộ độc hoặc đi xe không an toàn… nên mình phải chuẩn bị tư thế sẵn sàng lao đến bất cứ địa điểm nào để chỉ đạo tuyến và trực tiếp cứu chữa. Mấy chục năm nay, ngày lễ, ngày Tết chẳng mấy khi ở nhà. Có thời điểm liên tục đón ngày lễ trên đèo cao, trong buôn sâu cùng bệnh nhân. Đèo 723 là con đèo độc đạo nối liền Lâm Đồng với Khánh Hòa, Phòng khám đa khoa khu vực Khánh Lê lại nằm ngay ở chân đèo nên hàng ngàn khách du lịch cũng được BS. Thúy cứu chữa tận tình.
Hiểu rõ tâm lý người dân (chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số Ranglay và T’rin) khi bệnh nặng mới tìm đến phòng khám nên BS. Thúy dặn các già làng nếu thấy trong buôn mình ai mệt mỏi thì báo ngay để anh tìm đến chữa trị kịp thời.
Ngược về những năm tháng ăn trên đèo, ngủ trong rừng, Hà Thúy bộc bạch: Là người T’rin, từ bé tôi đã nuôi khát vọng làm bác sĩ cứu người. Năm 1993, tốt nghiệp y sĩ xong thì xung phong về công tác vùng hẻo lánh này. Có giai đoạn cao điểm dịch tả và sốt xuất huyết bùng phát, trong ba lô luôn có bạt ngủ rừng. Nhà cách phòng khám chưa đầy 10km nhưng có khi cả tháng mới về vài lần. Ngoài những giờ khám chữa bệnh ở phòng khám thì lao ngay lên các cung đèo, các lán rẫy để thăm khám cho người dân.
Năm 1995, có hàng chục lần băng bó, tiêm kháng sinh cho người dân ở các buôn sâu dọc đèo 723 xong mà vẫn thấy máu nhỏ xuống đất, BS. Thúy mới tá hỏa ra vai mình cũng bị trầy xước do té ngã lúc chạy vượt đèo. Ông Cao Trung từng làm cán bộ lâm trường ở Khánh Vĩnh nhớ như in: Bản thân tôi cũng được BS. Thúy vượt đèo đứng trong đêm để cứu chữa vì bị lâm tặc tấn công. Có những đêm đi tìm người dân để chữa bệnh đến mệt lả, BS. Thúy nằm thiếp bên bìa rừng, chúng tôi đưa anh ấy lên xe chở gỗ đến các buôn làng khám chữa tiếp cho bà con. Gần 10 ngàn hộ dân ở phía Tây huyện Khánh Vĩnh này đều chẳng ai xa lạ với BS. Thúy cả.
BS. Thúy tận tình thăm khám bệnh cho các đồng bào dân tộc thiểu số ở Khánh Vĩnh.
Ám ảnh những tiếng kêu thảng thốt
“Hà Thúy cứu vợ tôi đi, nó không thở được nữa rồi... Hà Thúy cứu cha tôi đi, toàn thân tím tái hết rồi... Hà Thúy cứu con tôi đi, nó co giật rúm hết chân tay rồi…”, vào những năm 1995-2000, những tiếng kêu này liên tục dội vào tai Hà Thúy khiến nỗi trăn trở trong anh ngày càng lớn dần.
Ngước nhìn ra phía nghĩa trang huyện Khánh Vĩnh, mặt rũ buồn, Hà Thúy kể: Ngày ấy gian khó lắm. Người dân chở bệnh nhân bằng xe trâu hoặc cáng bộ là chính. Có hôm đang băng bó, mổ ung nhọt cho hàng chục người trong phòng khám, nghe tiếng kêu thất thanh ngoài cổng, chạy ra thì thấy có vài người đang nguy kịch trên xe trâu rồi. Cứu chữa không nổi, đưa về trung tâm huyện cũng không thể nào kịp. Trình độ của mình khi ấy còn hạn chế, thiết bị phòng khám cũng vậy nên bệnh nhân bị sốt rét ác tính hay ngộ độc rượu đến sân phòng khám vài phút tử vong xảy ra liên tục. Có trường hợp, ngộ độc rượu nặng, trước khi chết, bệnh nhân còn bảo: Cứu tôi đi, từ nay tôi sẽ nghe lời Thúy không tối ngày say xỉn nữa.
Nhiều đêm ròng thức trắng, Hà Thúy nung nấu quyết tâm phải đi học thêm nâng cao trình độ của mình để xử lý nhiều tình huống khó hơn. Nhưng trước khi đi phải xoay chuyển tâm lý người dân để họ tự phòng tránh một số căn bệnh. Sau những giờ làm nhiệm vụ ở phòng khám, Hà Thúy miệt mài đến từng nhà tuyên truyền tác hại của việc uống rượu cồn quá nhiều, đừng ăn đồ sống mất vệ sinh, hãy đẻ ít và đưa trẻ đi tiêm phòng… Cứ đến 10 nhà thì 8 nhà đóng sập cửa lại, đuổi Hà Thúy đi. Họ bảo: Rượu cồn cũng được cứ phải uống cho mềm môi, đẻ nhiều cho vui, không cần tiêm chủng, có bệnh thì tự khỏi, không tin Hà Thúy.
Quyết không nản lòng, vào một đêm mưa như trút nước giữa năm 1996, khi biết có 3 đứa trẻ ở xã Yang Ly sốt cao do viêm phổi mà người dân vẫn chỉ cho uống nước lá cây, Hà Thúy tức tốc mang dụng cụ và thuốc đến, trước hàng trăm người T’rin, người Ranglay, Hà Thúy chỉ vào ngực mình quả quyết: Tôi là người T’rin, trái tim tôi không biết nói dối, hãy tin y sĩ, bác sĩ. Hãy để tôi cứu người. 3 đứa trẻ thoát khỏi cơn co giật, lớn lên khỏe mạnh. Từ đó, người dân bắt đầu tin Hà Thúy, đưa con đi tiêm chủng, biết diệt lăng quăng, biết vệ sinh nơi ăn, chốn ở.
Buổi trưa hè năm 1997 ở thôn Bố Lang (xã Sơn Thái) cũng để lại cho nhiều thanh niên miền sơn thẳm này bài học đáng nhớ. Đó là ngày nghỉ lễ, họ uống rượu cồn xuyên ngày đêm. Có người ngộ độc, lòa mắt nhưng lại tin lao xuống dòng suối mát sẽ khỏi nhưng càng ngụp lặn càng nặng thêm. Hà Thúy tìm đến cược rằng hãy đến bệnh viện chữa trị nhanh, nếu bệnh không giảm anh sẽ đền cho. Nhiều thanh niên nghe theo Hà Thúy đã thoát khỏi cơn ngộ độc hành hạ.
Một trong những bí quyết tuyên truyền phòng chống bệnh hiệu quả nhất mà BS. Hà Thúy đúc rút ra đó là nắm vững lịch sinh hoạt và tâm lý của người dân. Phải “đột nhập” ban đêm hay giữa trưa thì mới đông đủ người ở nhà. Lúc ấy hiệu quả tuyên truyền mới cao được. Anh bảo: Mình cứ mang tất cả lòng yêu thương và chân thật ra thì người dân sẽ thương mình mà bảo vệ sức khỏe của họ thôi.
Rảnh lúc nào là BS. Thúy lại đi tuyên truyền cách phòng chống bệnh cho người dân.
Chinh phục tri thức để bám trụ nơi hẻo lánh
Khi đã có được niềm tin của hàng chục ngàn hộ dân, năm 2002, Hà Thúy ra Đại học Y Huế học và lấy bằng bác sĩ đa khoa vào năm 2007. Về lại phòng khám, BS. Hà Thúy dùng tất cả thời gian của các dịp nghỉ lễ lao vào nghiên cứu các phác đồ điều trị sốt xuất huyết, sốt rét và dịch tả ở các xã vùng sâu huyện Khánh Vĩnh. Làm nhiệm vụ cứu chữa bệnh cho người dân các xã phía Tây huyện Khánh Vĩnh, mỗi ngày phòng khám đa khoa khu vực Khánh Lê đón hàng trăm bệnh nhân nên Hà Thúy nảy ngay ra sáng kiến huấn luyện cho gần 20 y tá, bác sĩ trong phòng khám cách tuyên truyền biện pháp phòng chống dịch bệnh tại chỗ cho bệnh nhân.
Dù đã có nhiều tiến triển tốt về cơ sở vật chất cũng như trình độ y, bác sĩ nhưng mỗi lần có bệnh nhân tai biến hoặc gặp sự cố đáng tiếc ở những nơi hẻo lánh, lòng BS. Thúy lại trỗi dậy những day dứt. Anh thổ lộ rằng: Biết sự học là vô cùng nhưng nếu mình nghiên cứu, chinh phục, thu nhận được càng nhiều tri thức thì mình càng chữa cho nhân dân tốt hơn. Vậy nên, ngoài việc tự mày mò nghiên cứu các đề án dập dịch tại chỗ, tôi còn học và hoàn thiện chương trình đào tạo bác sĩ chuyên khoa I vào năm 2015. Đến các bản làng hiểm trở, nhiều căn bệnh khó trước kia mình không chẩn đoán được thì nay đã chẩn đoán được. Nhiều khen thưởng của ngành y tế Khánh Hòa, của huyện Khánh Vĩnh cũng tiếp cho tôi động lực. Và khát vọng cháy bỏng của tôi là học hỏi thêm từng ngày để bám trụ miền sơn cước này giúp dân vơi đi những nỗi đau vì bệnh tật.
(*) Tác giả vừa giành giải Nhất cuộc thi viết Sự hy sinh thầm lặng lần thứ IV do Báo Sức khỏe&Đời sống tổ chức