Con lợn bỗng… lên ngôi
Thời gian gần đây, con lợn vốn đầy rẫy, tràn lan khắp các vùng miền bỗng nhiên được thương lái Trung Quốc thu mua giá cao. Người dân phấn khích “tôn” lợn lên ngôi vị độc tôn trong chốc lát. Chỉ vài tháng khi cơn sốt bắt đầu, nhiều gia đình đã nhân đàn lên gấp đôi, gấp ba. Lợn mẹ, lợn con, lợn ông bà, lợn cụ kỵ, lợn mới cai sữa thậm chí cả lợn giống, tuốt tuột họ hàng nhà lợn được những đầu nậu thu mua đánh xe tải đi vơ vét khắp thôn làng, ngõ xóm.
Một số người dân gom lợn ở tỉnh Đồng Nai xuất đi Trung Quốc cho biết, từ cuối tháng 3/2016 đến nay, vì phía Trung Quốc tăng thu mua nên giá lợn ở Đồng Nai chỉ tăng mà chưa một lần giảm. Có nhà mỗi ngày thu gom từ 200-300 con lợn để xuất đi Trung Quốc.
Theo ông Nguyễn Kim Đoán, Phó Chủ tịch Hiệp hội chăn nuôi Đồng Nai, những ngày cuối tháng 4 và đầu tháng 5/2016, giá lợn ở Đồng Nai đạt từ 54.000 đồng/kg- 55.000 đồng/kg. Trung bình mỗi ngày cao điểm, Đồng Nai bán khoảng 3.000-4.000 con lợn thịt cho thương lái vận chuyển sang Trung Quốc. Tuy nhiên, số lượng lợn xuất đi giảm dần, những ngày đầu tháng 5/2016 chỉ còn khoảng 1.000 con/ngày.
Ông Đoán cho biết, lợn của Việt Nam xuất sang Trung Quốc qua đường tiểu ngạch, Trung Quốc có thể giảm, ngừng mua lợn bất cứ lúc nào. Vì Trung Quốc ồ ạt mua nên từ tháng 3/2016, giá lợn ở Đồng Nai bắt đầu tăng, thấy lợi nhuận, nhiều hộ dân tăng đàn mà không lường trước được rủi ro.
Trước đó, tại Hà Nội cũng ghi nhận việc tăng đàn đột ngột vì giá mua và số lượng mua bán sang Trung Quốc tăng cao đột ngột. Ông Trần Văn Chiến, Chủ nhiệm HTX chăn nuôi Cổ Đông (Sơn Tây, Hà Nội) – đơn vị chăn nuôi lớn nhất miền Bắc cho biết, Trung Quốc đang “hút” lợn hơi rất mạnh, nên đẩy giá lợn lên cao. Các trang trại đang xuất lợn hơi siêu nạc giá bán khoảng 50.000 đồng/kg, còn giá lợn tại các công ty lớn như C.P (Công ty CP Chăn nuôi C.P Việt Nam) cao hơn, ở mức khoảng 52.000 đồng/kg.
Người dân hiện vẫn chưa hết ngỡ ngàng vì con lợn bỗng được… chuộng đến vậy. Một thương lái ở “làng buôn lợn” Hà Mỹ, Chu Điện, Lục Nam, Bắc Giang cho biết, trong khoảng 1 tháng qua, phía Trung Quốc bắt đầu thu mua mạnh lợn các loại của Việt Nam. Loại nào Trung Quốc cũng mua và đều ở mức giá cao hơn 30% so với giá trên thị trường Việt Nam, tức là khoảng 55.000 – 57.000 đồng/kg.
Lái buôn sục sạo khắp các ngõ xóm, thấy có nhà nào có lợn bán đều vào hỏi mua. Trong tháng qua, riêng ở Hà Mỹ, mỗi ngày có khoảng 20-30 chuyến xe chạy tuyến Lạng Sơn hoặc Quảng Ninh để xuất sang Trung Quốc. Các thương lái Trung Quốc còn hào phóng cho người dân vay tiền để thu mua, với số vốn có khi cả vài tỷ đồng.
Rồi khóc vì… lợn
Khoảng một tuần trở lại đây, cánh thương lái gom heo xuất khẩu đi Trung Quốc lỡ đưa hàng về Lạng Sơn sống trong tình cảnh đứng ngồi không yên khi phía bên kia giảm mua rồi ngừng hẳn ở khắp các cửa khẩu, lối mở Trùng Khánh, Na Hình (H.Văn Lãng); Chi Ma (H.Lộc Bình); Bình Nghi (H.Tràng Định); Bản Chắt (H.Đình Lập)…
Thương lái đi mua trong dân, từ các trang trại làm hợp đồng với giá 54.000 - 57.000 đồng/kg. Nhưng khi các xe heo bị dồn ứ lại, chủ hàng phải tìm mọi cách bán hàng cắt lỗ. Trong ngày 12/5, giá bán heo vào các lò mổ chỉ còn từ 45.000 - 46.000 đồng/kg, thương lái lỗ trên 10.000 đồng/kg. Cộng cả chi phí vận tải và thuê nhân công, trung bình 3 xe với gần 100 tấn heo đã thu gom, lái lợn lỗ hơn 300 triệu đồng.
Một thương lái khác cho biết do lượng heo ùn ứ quá nhiều, các lò mổ ở Lạng Sơn hoạt động hết công suất mỗi ngày chỉ tiêu thụ được vài chục xe nên nhiều thương lái phải đôn đáo đưa heo quay về các lò mổ ở Bắc Giang, Bắc Ninh, thậm chí là Hà Nội bán cắt lỗ.
Là người trong ngành, ông Văn Đức Mười, Tổng giám đốc Công ty Vissan lo lắng, “cơn sốt lợn" đã đẩy giá xuất chuồng lên tới trên 50.000 đồng/kg. Thịt lợn đến tay người tiêu dùng nội địa cũng bị ảnh hưởng đội lên. Đơn cử thịt nạc đùi hiện khoảng 80.000 đồng/kg, trong khi thịt ngoại cùng loại nhập khẩu từ các nước phát triển cũng chỉ khoảng 60.000 đồng/kg. Giá cao cộng với tình trạng sử dụng chất cấm tràn lan như hiện nay, thịt nội không thể cạnh tranh với thịt ngoại. Thịt ngoại vừa rẻ vừa an toàn hơn so với thịt nội, người dân sẽ chuyển dần sang tiêu dùng hàng ngoại là tất yếu. Nếu không có gì thay đổi, ngành chăn nuôi sẽ bị mất thị phần ngay trong nước của mình.
Bên cạnh đó, tình trạng dồn ứ lợn ế còn gây ra nhiều nguy hại như lợn chết, lợn thối mất vệ sinh. Các thương lái vẫn đang “giam” lợn trong các xe tải cỡ lớn và hàng ngày chỉ có tắm rửa để qua đó đưa nước vào miệng lợn chứ không thể cho ăn hay chăm sóc lợn được. Điều này cũng đồng nghĩa với việc lợn nhanh chóng bị hao cân, chúng còn dẫm đạp lên nhau mà chết. Đã xuất hiện một số kẻ thu gom lợn chết, mang đi các vùng xa tiêu thụ.
Một lần nữa, bài học từ những cơn sốt cục bộ khi làm ăn với thương lái Trung Quốc lại được tái hiện một cách sinh động với những hậu quả tương xứng với lòng tham của những lái buôn, và gây hệ lụy cho cả những người nông dân, lẫn người tiêu dùng trong nước. Việc tăng đàn hay đầu cơ lợn phụ thuộc ở người chăn nuôi, cơ quan chức năng không thể can thiệp, nhưng đáng tiếc là sau bao lần, vẫn còn những người thiếu tỉnh táo, chưa thận trọng và cân nhắc kỹ./.
Bình An