Cận Tết, hàng trăm tấn ngao nuôi trên địa bàn các xã ven biển thuộc huyện Hậu Lộc và Hoằng Hóa, Thanh Hóa lăn ra chết, nghi nhiễm độc do xả thải. Nhiều hộ dân có nguy cơ mất trắng; còn cơ quan chức năng vẫn lúng túng vì chưa thể kết luận và có biện pháp giúp dân giảm thiệt hại.
Lao đao vì ngao chết
Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa có khoảng 1.500ha nuôi ngao ở các huyện: Nga Sơn, Hậu Lộc, Hoằng Hóa và Tĩnh Gia. Trong đó, Hậu Lộc có diện tích nuôi lớn nhất là 703ha. Theo báo cáo của Sở NN&PTNT Thanh Hóa, hiện tượng ngao chết hàng loạt diễn ra từ ngày 19/12/2016 tại khu vực nuôi ngao các xã Hải Lộc, Đa Lộc (huyện Hậu Lộc) và xã Hoằng Trường (huyện Hoằng Hóa). Tại xã Hải Lộc có 201/230ha ngao chết với tỷ lệ chết khoảng 70%; xã Đa Lộc có 200/350ha ngao chết, trong đó có 120ha tỷ lệ chết 30-70%; 80ha có tỷ lệ chết trên 70%; tại xã Hoằng Trường có 12ha ngao chết tỷ lệ 15-40%. Tổng lượng ngao chết đã lên đến hàng trăm tấn.
Đáng chú ý, sự việc diễn ra cùng một thời điểm, trên diện rộng và số lượng ngao chết là cao bất thường. Người dân các xã ven biển thuộc huyện Hậu Lộc và Hoằng Hóa, Thanh Hóa đang phải khóc ròng vì cho đến tận những ngày đầu tháng 1/2017, ngao vẫn tiếp tục chết.
Ngao chết trắng khiến bà con đối mặt với nhiều nỗi lo lớn.
Một người dân nuôi ngao ở thôn Lộc Tiên, xã Hải Lộc ngán ngẩm: “Đây là thời điểm cận Tết, vụ này khiến mọi gia đình nuôi ngao lao đao. Vốn liếng, công sức, lãi lời nằm cả ở đây, đùng một cái là trôi ra sông biển cả”.
Rất nhiều hộ dân nuôi ngao với số lượng lớn, một hộ đã lên đến hàng chục héc-ta nuôi ngao. Đúng thời điểm ngao thương phẩm đang cho thu hoạch thì lại mất trắng. Những người kinh nghiệm nuôi ngao nhiều năm cho biết, vài năm gần đây, ngao vẫn thường chết nhiều vào dịp trước và sau Tết Âm lịch, nhưng tối đa chỉ chết khoảng 30%, còn năm nay lên tới 80%, thậm chí chết sạch.
Ngao chết khiến nhiều hộ dân mất ăn Tết, thậm chí mất toàn bộ số tiền đầu tư ban đầu hàng trăm triệu đồng. Thiệt hại nhất là những hộ “lỗ kép” như hộ anh V.T. (thôn Tân Lập, xã Hải Lộc) vừa mất ngao, lại không thu hồi được 500 triệu đồng vốn vay, đương nhiên lâm vào cảnh nợ nần chồng chất.
Mẫu nước có nhiều chỉ số vượt ngưỡng nhưng chưa phải là nguyên nhân chính (?)
Nguyên nhân ngao chết phần nào hé lộ qua xét nghiệm bệnh và chỉ tiêu môi trường do Chi cục Thú y thu mẫu tại khu vực ngao chết gửi Trung tâm Chẩn đoán thú y Trung ương. Kết quả cho thấy 3/3 mẫu ngao chết đều âm tính với ký sinh trùng Perkinsus (bệnh nguy hiểm có khả năng gây chết cho ngao), tức là không phải chết do bệnh. Tuy nhiên, 5 mẫu các chỉ tiêu về amoni, nitrit, sulfua, COD đều vượt giới hạn trong nuôi trồng thủy sản nước mặn.
Một thực tế đáng lưu ý là người dân xã Hải Lộc (huyện Hậu Lộc) đã bắt quả tang một số đối tượng điều khiển tàu máy nhỏ chở 14 thùng phuy nhựa màu xanh với dung tích khoảng 50 lít/thùng thực hiện hành vi đổ chất thải tẩy rửa chế biến hải sản (mai mực, da mực, nước thải sau sơ chế) xuống khu vực bãi nuôi ngao thuộc vùng triều xã Hải Lộc.
Ngay sau đó, ngày 6/1/2017, Sở Tài nguyên và Môi trường có thông báo kết quả bước đầu phân tích mẫu nước biển và mẫu chất thải chế biến hải sản này. Kết quả phân tích mẫu cho thấy: Tất cả các chỉ tiêu về chất thải thải ra môi trường đều vượt so với quy chuẩn. Trong đó, một số chỉ tiêu vượt cao như hàm lượng oxy cần thiết để oxy hóa hết các chất hữu cơ và sinh hóa do vi khuẩn gây ra (BOD5) cao hơn từ 1.500 đến hơn 1.900 lần; Hàm lượng oxy cần thiết để oxy hóa các hợp chất hóa học trong nước, bao gồm cả vô cơ và hữu cơ (COD) cao hơn từ 600 đến trên 800 lần; Hàm lượng chất kim loại cadimi có độc tính mẫu cao nhất vượt trên 1.500 lần; Chất axit NH4 cao hơn 128,5 lần so với quy chuẩn...
Hai sự việc tuy có liên quan nhưng khó có thể làm ngao chết trên diện rộng như vậy. Vì thế cho đến nay, cơ quan chức năng sở tại vẫn chưa có kết luận rằng chất thải kia có phải nguyên nhân khiến ngao chết hay không và người dân phải chờ cơ quan điều tra xác minh.
