Tiếp tục phiên tòa xét xử sơ thẩm bị cáo Hà Văn Thắm (nguyên Chủ tịch HĐQT Ngân hàng Thương mại cổ phần Đại Dương - Oceanbank) và các đồng phạm, HĐXX tiếp tục phần thẩm vấn các bị cáo nhằm làm rõ hành vi “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” do có liên quan đến chủ trương chi lãi ngoài đối với khách hàng gửi tiền. Trong đó, tập trung làm rõ từng hành vi chi lãi ngoài hợp đồng tiền gửi của nhóm bị cáo từng giữ chức Giám đốc các khối và Giám đốc các chi nhánh của Oceanbank.
Ở hành vi “Cố ý làm trái quy định Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”, Hà Văn Thắm cùng 44 bị cáo (đều từng là cán bộ dưới quyền) lần lượt bị xem xét về việc chi lãi suất tiền gửi ngoài hợp đồng trái quy định của Ngân hàng Nhà nước. Hành vi của 45 bị cáo này được xác định là đã gây thiệt hại cho Oceanbank hơn 1.576 tỷ đồng.
Bị cáo Hà Văn Thắm thừa nhận đã lừa cấp dưới trong việc chi lãi ngoài hợp đồng tiền gửi.
Theo cáo trạng xác định, trong thời gian giữ chức vụ Kế toán trưởng Oceanbank, Nguyễn Thị Nga đã hạch toán 175 tỷ đồng để chi lãi ngoài hợp đồng, còn theo cách gọi của Oceanbank là “chăm sóc khách hàng”. Được thẩm vấn đầu tiên, bị cáo Nga cho biết, bị cáo làm theo chỉ đạo của lãnh đạo Oceanbank về việc chuyển tiền chi lãi ngoài huy động vốn cho các chi nhánh, phòng giao dịch để chi lãi suất ngoài cho khách hàng. Về việc chi lãi ngoài, theo bị cáo Nga, trong bối cảnh khó khăn của lĩnh vực tín dụng nên theo chỉ đạo của lãnh đạo Oceanbank thì “không còn có cách nào khác nữa”. Việc chi 66 tỷ đồng trong tổng 175 tỷ đồng có chứng từ, chuyển thẳng vào tài khoản của khách hàng. Số tiền còn lại, sau này thay đổi phương thức chi lãi ngoài dưới hình thức chi sử dụng tiền tạm ứng đã được hoàn ứng bằng tiền mặt. Dù thừa nhận việc làm của mình và đồng phạm là trái quy định của Ngân hàng Nhà nước, nhưng bị cáo Nga lại cho rằng, mình và đồng phạm không tham ô, không tư lợi. Việc làm của các bị cáo trong thời điểm đó do hoàn cảnh, tất cả vì ngân hàng.
Để làm rõ từng khoản tiền bị thiệt hại cụ thể tương ứng với việc chi trả lãi suất ngoài hợp đồng ở cấp chi nhánh, HĐXX đã tiến hành thẩm vấn bị cáo Nguyễn Thị Kiều Liên (nguyên Giám đốc Oceanbank Chi nhánh Vũng Tàu) bị cáo buộc đã chi vượt trần lãi suất tổng số tiền hơn 30 tỷ đồng. Nói về những khó khăn trong việc huy động vốn và áp lực công việc, bị cáo Liên giãi bày bối cảnh thị trường năm 2011 rất khó khăn, xe của ngân hàng và khách luôn đứng chờ ở cửa lấy tiền, thậm chí người của nhiều ngân hàng khác liên tục đứng ở quầy chờ lấy tiền. Lúc đó, bị cáo chỉ nhận thức được việc chi lãi ngoài là “chăm sóc khách hàng” để giữ chân họ. “Áp lực của sự việc này được đẩy lên đỉnh điểm khi anh Thắm tuyên bố, nếu anh chị nào không huy động được tiền, không làm được việc thì đứng ra một bên cho người khác làm. Và thực tế là nhiều người đã phải điều chuyển hoặc không giữ được công việc của mình”, Liên nói. Bị cáo Liên cho biết thêm khi quyết định chi lãi ngoài để giữ chân khách hàng, Hà Văn Thắm luôn nói sẽ có nguồn hợp lý để hỗ trợ cho chi nhánh nên các nhân viên rất tin tưởng. Việc chi lãi ngoài là thực hiện theo chủ trương của lãnh đạo, tuy nhiên bị cáo không biết nguồn tiền đó từ đâu, được chuyển với mục đích gì.
Đồng cảnh ngộ này, Trần Thị Thu Hương, cựu Giám đốc Oceanbank Chi nhánh Hải Dương cũng phải thực hiện theo chỉ đạo trái quy định của người giữ chức vụ cao nhất của Oceanbank lúc đó. Hương đã chi lãi suất vượt trần quy định cho khách tổng cộng 29,5 tỷ đồng. Trong số tiền “chăm sóc khách hàng” này thì các doanh nghiệp ở tỉnh Hải Dương đã nhận hơn 8 tỷ đồng với nhiều hình thức vừa bằng tiền mặt và vừa bằng quà. Công ty cổ phần Nhiệt điện Phả Lại nhận hơn 6 tỷ đồng nhưng chưa nộp lại đồng nào. Nhiều doanh nghiệp khác cũng chưa nộp lại tiền lãi suất vượt trần cho chi nhánh này. Quá trình giải quyết vụ án, gia đình bị cáo Hương đã phải bán cả căn nhà đang ở được 1,3 tỷ đồng để có tiền khắc phục hậu quả.
Bị cáo Nguyễn Thị Kiều Liên, nguyên Giám đốc Oceanbank Chi nhánh Vũng Tàu.
Bị cáo Nguyễn Quốc Chiến, cựu Giám đốc Oceanbank Chi nhánh Sài Gòn trình bày, được tiếp nhận chủ trương chi lãi vượt trần thông qua email của Hội sở Oceanbank, chi nhánh đã chi 19 tỷ đồng trong đó 7 tỷ đã chi cho các doanh nghiệp. Trong số tiền này bị cáo đã trực tiếp chi khoảng 7 tỷ đồng. Sau khi vụ án xảy ra, bị cáo và đồng nghiệp đã nói chuyện với các khách hàng mình phụ trách và năm nỉ để họ trả lại tiền lãi vượt trần đã nhận nhưng họ từ chối không nghe điện thoại và tránh gặp mặt. Theo bị cáo Chiến, mình tuy giữ chức vụ Giám đốc chi nhánh, nhưng không được bàn về việc trả lãi suất vượt trần mà chỉ được thực hiện chỉ đạo của Hội sở.
Khi HĐXX thẩm vấn về hành vi chi lãi suất ngoài quy định, nhận thức được những sai phạm nghiêm trọng của mình, cựu Chủ tịch Oceanbank - Hà Văn Thắm đã thành khẩn nhận tội như cáo buộc của cơ quan tố tụng. “Việc thực hiện chi trả lãi suất ngoài bắt đầu thực hiện từ năm 2009, khi Nguyễn Xuân Sơn về giữ chức vụ Tổng Giám đốc Oceanbank. Bị cáo đã lừa cấp dưới làm trái quy định trong việc “chăm sóc khách hàng”, đẩy cấp dưới vào vòng lao lý. Tại phần trình bày, bị cáo Thắm cũng xin HĐXX xem xét cho nhân viên dưới quyền của mình.
Trong tuần làm việc tiếp theo, phiên tòa tiếp tục với phần thẩm vấn các bị cáo.
