Lâu nay, chúng ta mới chỉ chú ý đến việc dùng thuốc toàn thân để điều trị bệnh lý tai – mũi – họng mà quên mất một điều việc sử dụng thuốc tại chỗ một cách hợp lý lại là một biện pháp quan trọng trong điều trị và dự phòng bệnh lý ở các cơ quan này.
Nhỏ mũi
 Thuốc điều trị dạng xịt. |
Đây là đường đưa thuốc phổ cập nhất, tuy nhiên có rất nhiều điều cần lưu ý khi sử dụng thuốc qua đường này. Trước khi nhỏ mũi cần hút hết chất dịch nhầy ứ đọng trong hốc mũi, đặc biệt với trẻ nhỏ thì cần hút mũi đúng cách bằng ống hút mũi.
Khi nhỏ mũi, tốt nhất là ở tư thế nằm ngửa, nếu không có điều kiện nằm ngửa thì ngồi và ngửa đầu tối đa ra sau. Hướng đầu ống nhỏ về phía mũi nhưng cố gắng không để chạm vào mũi, mỗi lần nhỏ từ 1 – 2 giọt, sau khi nhỏ dùng tay day vào hai bên mũi hoặc hít nhẹ để thuốc ngấm sâu.
Các thuốc nhỏ mũi thường được sử dụng là:
Thuốc co mạch (có tác dụng co mạch, tạo sự thông thoáng cho đường thở) như naphazolin 0,05% hay 0,1%, ephedrin 1%. Tuy nhiên không được dùng thuốc loại này cho trẻ dưới 6 tháng tuổi, không nhỏ nhiều lần trong ngày và kéo dài vì gây viêm mũi và tổn thương hệ thống niêm mạc của mũi. Với trẻ dưới 6 tháng tuổi nên sử dụng NaCl 0,9% để nhỏ.
Thuốc sát khuẩn: Thường dùng là argyrol 1% đến 3%, đây là dẫn chất của nitrat bạc nên thuốc phải được bảo quản trong lọ có màu, không dùng thuốc kéo dài và thuốc đã quá hạn. Thuốc vừa có tác dụng sát khuẩn, vừa có tác dụng làm săn niêm mạc và chống xuất tiết nên được dùng cho trẻ nhỏ trong viêm VA, viêm mũi cấp tính.
Thuốc kháng viêm: Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại, tuy nhiên với các viêm mạn tính thì nên sử dụng loại có corticoid kết hợp với kháng sinh. Chú ý khi dùng các loại thuốc này cần có ý kiến của nhân viên y tế.
Nhỏ tai
Thuốc nhỏ tai nhằm sát khuẩn, chống viêm, giảm xuất tiết và săn niêm mạc, do vậy có rất nhiều loại thuốc được sử dụng trong trường hợp này:
Cồn boric 2% - 5%: Có tác dụng sát khuẩn, giảm xuất tiết, tuy nhiên nếu tai có vết xước thì sẽ gây đau và xót rất khó chịu.
Kháng sinh: Trên thị trường có rất nhiều loại, khi sử dụng cần hết sức thận trọng và phải có ý kiến của bác sĩ vì thuốc có thể gây tổn thương không hồi phục cơ quan thính giác.
Corticoid: Có tác dụng chống viêm, thường dùng là hydrocortisol, dexamethason... dùng đơn độc hoặc phối hợp với kháng sinh.
Ngoài ra còn có các thuốc khác được sử dụng để nhỏ tai như oxy già, glycerin borat. Cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng. Tuy nhiên khi dùng các thuốc nhỏ tai cần lưu ý:
Trước khi nhỏ vào tai cần lau rửa, hút sạch dịch đọng trong tai thì thuốc mới có tác dụng.
Khi nhỏ tai nên để bệnh nhân nằm nghiêng hướng tai bệnh lên trên, nếu không có điều kiện thì nên ngồi nghiêng đầu, hướng tai bị viêm lên trên.
Nhỏ từ từ vài giọt để thuốc chảy từ thành ống tai vào trong, sau đó lấy tay day nhẹ vùng quanh tai để thuốc vào sâu, nếu có thể thì dùng bấc nhỏ hoặc bông nút lỗ ống tai một thời gian để cho thuốc ngấm tránh chảy ngược ra ngoài.
Trong trường hợp tai chảy mủ mạn tính hoặc có mùi hôi, bác sĩ sẽ cân nhắc chỉ định cho sử dụng phun thuốc tai, đây là biện pháp cần thực hiện bởi nhân viên y tế, bạn không nên tự ý sử dụng để tránh những hậu quả đáng tiếc.
Súc họng
.JPG) Cần súc miệng thường xuyên và đúng cách. |
Súc họng không những có tác dụng tốt trong điều trị mà còn để phòng chống rất tốt các bệnh lý tai mũi họng.
Các thuốc súc họng thường dùng là các dung dịch kiềm nhẹ như kali clorat 1% - 3%, hoặc đơn giản là dùng muối ăn pha loãng.
Cần lưu ý là không nên ngậm vào rồi nhổ ra ngay mà nên cố gắng ngậm lâu tối đa, súc vài lần, mỗi lần vài ba ngụm, mỗi ngày nên súc 1 – 3 lần. Không nên dùng các nước súc răng miệng để súc họng vì các dung dịch này thường có pH acid.
Xịt mũi họng
Ngày nay các thuốc ở dạng sương mù đang được sử dụng phổ biến ở nước ta với rất nhiều chủng loại và thành phần khác nhau. Nguyên lý sử dụng là khi bấm nút, thuốc được phun ra dưới dạng các hạt nhỏ li ti có kích thước từ 15 – 100 micro mét. Sử dụng loại thuốc nào với liều lượng ra sao phụ thuộc vào bệnh và chỉ định của bác sĩ, tuy nhiên cần lưu ý:
Trước khi xịt thuốc cần xì mũi hoặc súc họng để thuốc tới niêm mạc.
Nếu khi xịt gây ho, hắt hơi, sặc thì nên ngừng vài phút trước khi xịt tiếp lần hai.
Với các thuốc xịt có chất gây co mạch, sau khi xịt cần chờ một lát để thuốc có tác dụng, không nên xịt trong nhiều ngày.
Với các thuốc xịt có corticoid, không xịt nhiều lần trong ngày, không dùng kéo dài vì khi đó cần chú ý tới tác động toàn thân của corticoid cũng như uống hoặc tiêm.
Trong một số trường hợp có bệnh lý tai mũi họng mạn tính, bác sĩ sẽ có chỉ định cho dùng xông mũi họng hoặc khí dung - đây là những biện pháp hết sức quan trọng và có hiệu quả cao trong điều trị.
BS. Vân Anh
