Rutin là thuốc gì? Tác dụng của nó như thế nào, có phải là thuốc bảo vệ mạch? Xin cho biết cách dùng thế nào là hợp lý nhất?
Lê Thị Nhung (Hải Dương)
Rutin hay rutosid là một loại vitamin P có trong quả citrus (cam, chanh, bưởi...), chè xanh, hoa hòe, lúa mạch ba góc, bạch đàn eucalyptus macroryncha... (không nên nhầm với vitamin PP, một vitamin dùng phòng bệnh Pellagre, bệnh xảy ra ngoài da ở dân tộc ăn ngô). Chữ P là đầu chi Permeabilité, có nghĩa là thấm thuốc nằm trong nhóm flavonoid gồm có hesperidin, rutin, troxerutin, leucocianidol...
 Chè xanh. |
Rutin được chiết xuất từ các dược thảo nói trên và bào chế thành chế phẩm. Các biệt dược như vincarutine, lifaton P, rutinion, neorutin, mevon 500, rutin C, sophin 100, rutascorbin, rutilemon... đang được lưu hành trên thị trường.
Với tác dụng tăng cường sức chịu đựng và sức bền thành mạch mao mạch, làm cho thành mạch dẻo và đàn hồi hơn, tăng tính thẩm thấu, phòng ngừa nguy cơ giòn đứt, vỡ mạch. Mặc dù chưa có kết luận rõ ràng về tác dụng của nó, nhưng parrot đã giải thích cơ chế tác dụng của vitamin P: adrenalin, một chất nội sinh có tác dụng tăng cường sức chịu đựng của mao mạch nhưng chỉ trong thời gian ngắn do bị phân hủy, rutin cản trở sự phân hủy ấy nên sức chịu đựng của mao mạch được tăng cường (bảo vệ mạch).
Rutin được dùng trong các trường hợp biểu hiện suy giảm chức năng mạch bạch huyết như chân răng, dị cảm, bứt rứt, đau, triệu chứng giãn tĩnh mạch. Dấu hiệu chức năng các cơn trĩ.
Theo Đông y, thuốc được dùng cho bệnh nhân bị tăng huyết áp, mao mạch dễ vỡ đứt, đề phòng đứt mạch máu não; xuất huyết cấp tính do viêm thận; xuất huyết phổi mà không rõ nguyên nhân và cầm máu trong một số bệnh khác.
Cách dùng tốt nhất ở Việt Nam là dùng nguồn hoa hòe sẵn có ở nhiều tỉnh, đặc biệt là Thái Bình và Hải Dương. Rutin rất dễ tan trong nước mà trong hoa hòe, rutin lại có hàm lượng cao, trên 6%. Nhân dân thường dùng hoa hòe (bộ phận dùng chính là nụ hoa) sao nhẹ lửa cho khô để có thủy phần 12% (để bảo quản uống dần). Khi dùng có thể dùng riêng hoặc dùng với thảo quyết minh, hãm thành chè uống hằng ngày, vừa rẻ tiền lại có hương vị ngon lành, tăng cường bảo vệ mạch
DS. Phạm Thiệp