Tôi đang có thai tháng thứ 5 và đang sống trong vùng sốt rét lưu hành. Tôi rất lo lắng không biết con tôi có mắc sốt rét bẩm sinh không? Xin bác sĩ cho tôi lời khuyên.
Nguyễn Thị Nái (Lâm Đồng)
Ở vùng sốt rét lưu hành, người phụ nữ khi mang thai có sức đề kháng miễn dịch của cơ thể suy yếu nên dễ có nguy cơ bị mắc bệnh sốt rét, nhất là vào 3 tháng giữa của thai kỳ và phụ nữ có thai lần đầu. Bệnh cảnh thường diễn biến nặng với đường huyết giảm chủ yếu vào 3 tháng cuối của thai kỳ, khi chuyển dạ và sau sinh đẻ. Nếu bị mắc bệnh với Plasmodium falciparum thì nguy cơ bị sốt rét thể ác tính chiếm tỷ lệ cao từ 10-15% so với phụ nữ không mang thai và tỷ lệ tử vong cũng rất cao trên 30%. Nếu bị mắc bệnh với Plasmodium vivax thì việc mang thai tạo điều kiện thuận lợi cho sốt rét tái phát xa do thể ngủ của ký sinh trùng ẩn náu tại gan gây nên sau khi rời khỏi vùng sốt rét lưu hành.
Ở vùng sốt rét lưu hành, sốt rét bẩm sinh (Congenital Malaria) được xác định khi phát hiện được ký sinh trùng sốt rét qua lam máu xét nghiệm ở đứa trẻ sơ sinh trong vòng 7 ngày đầu sau khi sinh ra. Nếu phát hiện được ký sinh trùng sốt rét từ ngày thứ 7 đến ngày thứ 28 thì gọi là sốt rét sơ sinh (Neonatal Malaria) và đây có thể là nguyên nhân do muỗi truyền. Vùng sốt rét lưu hành cũng ít gặp sốt rét sơ sinh ở trẻ em dưới 3 tháng tuổi. Biểu hiện lâm sàng của sốt rét bẩm sinh và sốt rét sơ sinh thường âm thầm, có cơn sốt không cao, trẻ thường quấy khóc, lười bú mẹ, xanh xao, gan, lách to nhanh, dễ còi xương, suy dinh dưỡng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Sốt rét bẩm sinh và sốt rét sơ sinh rất hiếm gặp vì có thể do kháng thể bảo vệ từ người mẹ có miễn dịch truyền qua nhau thai sang cho con. Một yếu tố cơ bản hạn chế sốt rét bẩm sinh có thể do tế bào nguồn gốc trung mô thuộc nhau thai và tế bào đơn nhân có vai trò thực bào lớn đối với ký sinh trùng sốt rét. Giữa máu mẹ và máu nhau thai có lớp tế bào lá nuôi cũng như hợp bào lá nuôi ngăn cản, vì vậy sốt rét bẩm sinh chỉ xảy ra khi nhau thai có thương tổn.
BS. Nguyễn Võ Hinh