 Steve Jobs. |
Tính về số lượng đơn vị được bán ra, các sản phẩm của Apple, từ máy bàn, máy xách tay, điện thoại di động đến hệ điều hành, khó có thể so sánh được với sản phẩm của các hãng khác. Dẫu vậy, có một nghịch lí là đa số người dùng nếu đã được biết đến sản phẩm của Apple thì đều không thể không thèm thuồng và mơ ước được làm chủ sở hữu của chúng. Người ta sẽ vẫn tiếp tục phải dùng PC nhưng vẫn không ngừng "ngoại tình trong tâm tưởng" với Mac và ngay khi có điều kiện, sẽ "li dị" PC và "cưới" Mac.
Người tạo nên nghịch lý đó, không ai khác, chính là linh hồn của Apple: Steve Jobs. Trong số những gương mặt tiêu biểu của thế giới công nghệ thông tin, không ít người có được thành công ngang bằng hoặc thậm chí hơn ông rất nhiều nếu chỉ thuần túy xét về mặt tài chính. Bill Gates là một ví dụ. Thế nhưng, khó có ai có được sức hấp dẫn đối với công chúng đến như vậy. "Công dân" thực sự của thế giới Apple không đơn giản chỉ là khách hàng của một doanh nghiệp mà gần như là tín đồ của một tôn giáo mà Ngài Steve Jobs là vị giáo chủ.
Cuộc đời của Steve Jobs có đôi nét giống như rất nhiều thiên tài khác của giới công nghệ thông tin. Ông xuất thân không mấy "bình thường", là con của một phụ nữ Mỹ và một người cha gốc Syrie và được một cặp vợ chồng trung lưu nhận làm con nuôi từ nhỏ. Sau thời trung học, ông trở thành sinh viên của một trường đại học có tiếng thời bấy giờ - Reed College - và đã bỏ học chỉ sau một học kỳ vì không muốn lãng phí khoản tiền tiết kiệm dành cho tuổi già của cha mẹ vào những môn học vô bổ và cũng để theo đuổi những gì mình thích, từ nghệ thuật thư pháp đến thực hành tâm linh Ấn Độ, những điều mà có thể trong mắt nhiều người có thể là vô bổ nhưng thực ra, sau này lại trở nên rất có ý nghĩa trong sự nghiệp của ông. Tất nhiên, Steve Jobs đã trả giá cho điều đó bằng việc phải nằm ngủ nhờ dưới sàn phòng trọ của bạn và đổi vỏ chai Coca Cola lấy chút tiền lẻ. Và cũng từ hai bàn tay trắng, trong gara nhà cha mẹ nuôi, cùng với một thiên tài công nghệ thông tin khác Stephen Wozniak, ông bắt đầu viết nên trang sử Apple vào năm 1976.
Steve Jobs hội đủ phẩm chất mà một CEO (giám đốc điều hành) cần phải có. Ông là một nhân cách có sức thu hút rất lớn. Năm 1983, ông đã "lôi" được John Sculley, khi đó đang có một vị trí cao cấp ở tại Pepsi về làm CEO cho Apple chỉ bằng một câu nói: "Anh muốn bỏ cả phần đời còn lại để đi bán nước đường cho con nít hay cùng tôi thay đổi thế giới?". Câu nói đó nói lên rất nhiều điều về con người ông: một doanh nhân tài ba nhưng cũng là một kẻ mơ mộng, một người thích làm thay đổi thế giới. Chính điều đó đã làm nên nét độc đáo trong nhân cách của con người này. Là một CEO tài ba, Steve Jobs có tài tiên tri được thành công từ những thứ còn chưa định hình của công nghệ. Ông là người ý thức được khả năng làm nên cuộc cách mạng của giao diện đồ họa cho người dùng máy tính và chuột máy tính cũng như cuộc cách mạng của máy tính cá nhân từ thời mà tin học còn là một lĩnh vực xa lạ với nhiều người. Những chiếc máy tính Mac là những máy tính đầu tiên có giao diện đồ họa dành cho người dùng và có chuột điều khiển. Chính điều đã làm nên thành công rực sáng của ông trong giai đoạn cuối thập niên 70, đầu thập niên 80 của thế kỷ XX.
 Steve Jobs và Bill Gates. |
Dẫu vậy, tính cách đó cũng gây hại cho ông không ít. Năm 1985, ông đã phải ra đi khỏi Apple do những quyết định sai lầm trong kinh doanh. Và chính điều đó làm nên nét khác biệt giữa Steve Jobs và Bill Gates. Nếu như con đường của ông chủ Microsoft gần như là một nét thẳng đến đỉnh cao vinh quang thì con đường của Steve Jobs lại không ít thất bại. Nhưng đó cũng là điều đáng khâm phục ở cha đẻ của Quả táo cắn dở: khả năng đứng dậy sau những thất bại. Ra đi khỏi Apple, Steve Jobs mua lại NeXT và sau đó, mua lại nhánh đồ họa của Lucasfilm, nơi sau này sẽ được đổi tên thành Pixar. Khả năng dự đoán tương lai của Steve Jobs tỏa sáng tại hai cơ sở này. Dẫu không thành công về thương mại nhưng NeXT là nơi hình thành những gì sau này sẽ làm nên sự thành công của những máy tính Mac và Pixar sẽ là nơi làm nên cuộc cách mạng về phim hoạt hình, nơi diễn ra sự kết hợp giữa công nghệ thông tin và nghệ thuật. Chính đây là nơi sẽ cho ra đời những phim hoạt hình 3D hoàn hảo về hình ảnh và sâu sắc về nội dung như The Car, Finding Nemo, Wall E và mới đây nhất là Up, cuộc cách mạng sẽ làm chấm dứt thời làm mưa làm gió của phim hoạt hình 2D sau những siêu phẩm như Beauty and the Beast hay The Lion king.
Năm 1996, sau hơn 10 năm, Steve Jobs quay trở lại Apple và sau đó, được đặt lên vị trí quyền lực cao nhất của công ty này. Đây cũng là thời kỳ tỏa sáng của ông và cũng là giai đoạn vinh quang nhất trong cuộc đời ông. Hàng loạt siêu phẩm đã ra đời từ máy nghe nhạc Ipod, những serie iMac và Macbook pro mới, điện thoại Iphone và Macbook Air và các thế hệ của hệ điều hành Mac OS X. Ông đã vực dậy một công ty đang bên bờ vực của phá sản, đem lại mức tăng trưởng lợi nhuận đều đặn hàng năm 34% cho công ty này. Đó cũng chính là lý do khiến Harvard Business School đặt ông lên vị trí đầu tiên của bảng xếp hạng.
Điều làm nên sự kỳ diệu đó, không gì khác, được thể hiện trong khẩu hiệu của Apple: Nghĩ khác! (think different). Điều quan trọng là mỗi sản phẩm của Apple khi ra đời, đều là ngọn cờ đầu cho một trào lưu. Iphone không phải là điện thoại cảm ứng đầu tiên nhưng nó định ra một chuẩn mực mới về điện thoại cảm ứng (công nghệ đa điểm, vuốt, trượt trên màn hình) mà các hãng khác, dù thi nhau sản xuất ra những kẻ hạ bệ Iphone (Iphone killer) đều thất bại. Biết bao nhiêu model máy tính đã vay mượn công thức tối giản về đường nét thiết kế cùng bàn phím chicklet và bàn rê chuột đa chạm của các máy Macbook? Và sau khi Macbook Air ra đời, biết bao nhiêu sản phẩm đã chạy theo xu hướng "mỏng hóa" của mẫu máy này?
Đó có lẽ chính là điều tuyệt diệu nhất, điều làm nên sức quyến rũ khủng khiếp ở Steve Jobs và đó cũng là bài học lớn nhất mà người ta có thể học được từ những thành công của ông: luôn biết cách tạo ra sự khác biệt.
Lương Xuân Hà