Sẻ chia sự sống và sự hồi sinh kỳ diệu

Những cuộc đời được bắt đầu từ dấu chấm hết

Có một câu châm ngôn của thế giới rất nổi tiếng “From The END to The START” (Có những cuộc đời được bắt đầu từ dấu chấm hết) được rất nhiều người yêu thích. Và tại Hội nghị Điều phối ghép tạng thế giới năm 2015 tại Hàn Quốc, khi clip “From The END to The START” của Việt Nam được chiếu lên, tất cả các bác sĩ và các nhà khoa học của 50 nước trên thế giới đã rất xúc động. TS. Dư Thị Ngọc Thu - Trưởng Đơn vị điều phối ghép các bộ phận cơ thể người tại Bệnh viện (BV) Chợ Rẫy, chia sẻ, clip gây xúc động mạnh bởi đó là những câu chuyện rất thật được viết nên bởi những hiến dâng cao cả của những người hiến mô, tạng và những cống hiến quên mình của các y bác sĩ từ Bắc chí Nam.

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến trao Kỷ niệm chương tri ân những người hiến tạng.

Câu chuyện đầu tiên được kể lại: Một người mẹ vượt lên tận cùng nỗi đau mất con để hiến tạng con mình cứu sống 6 người. Người con trai phải đặt dấu chấm hết khi mới 31 tuổi. Và rồi 6 bệnh nhân thoi thóp đã được hồi sinh sự sống khi người mẹ đặt bút ký xin hiến tặng mô, tạng con trai. Hai quả thận của người con được ghép cho 2 bệnh nhân ngay tại BV Chợ Rẫy, 2 giác mạc cũng đã giúp 2 cuộc đời tìm lại ánh sáng. Và đặc biệt, khối tim, gan đã vượt qua hành trình gần 2.000km từ BV Chợ Rẫy TP.HCM ra đến BV Việt Đức Hà Nội để ghép cho 2 bệnh nhân. Đây là trường hợp ghép tạng vô cùng đặc biệt với thời gian vận chuyển tạng dài nhất từ trước tới nay (6 giờ). Điều kỳ diệu là cả 6 trường hợp ghép đều thành công ngoài mong đợi.

Trước đó, vào cuối tháng 7, tại BV Chợ Rẫy, ca hiến tạng cứu một lúc nhiều người nhất trong lịch sử ghép tạng Việt Nam đã được thực hiện. Bệnh nhân bị tai nạn lao động không thể qua khỏi. Khi được bác sĩ giải thích về ý nghĩa của việc hiến tặng mô, tạng, người nhà bệnh nhân đồng ý. Mô và tạng của bệnh nhân được hiến tặng là giác mạc, khối tim, phổi, gan và 2 thận. Một bệnh nhân bị ung thư gan do viêm gan C và 2 trường hợp suy thận mạn giai đoạn cuối đã có sự hồi sinh kỳ diệu sau khi được các bác sĩ BV Chợ Rẫy ghép gan và thận từ người hiến. Hai giác mạc của bệnh nhân cũng đã được chuyển đến ngân hàng mắt chuyên phục vụ người nghèo, ghép cho 2 người khác. Riêng khối tim - phổi, đã ngay lập tức được ê-kíp vận chuyển của Bệnh viện Trung ương Huế đưa lên xe cấp cứu, cấp tốc chạy ra sân bay và có mặt tại Bệnh viện Trung ương Huế 3 giờ sau đó. Tại đây, các bác sĩ đã thực hiện ca ghép tim - phổi cho người bệnh. Tuy nhiên, dẫu các y bác sĩ BV Trung ương Huế đã rất nỗ lực nhưng bệnh nhân này đã không được may mắn như các trường hợp nhận tạng khác.

Ngày 18/6, BV Chợ Rẫy đã ghép thận thành công cho 2 người bệnh suy thận mạn tính giai đoạn cuối với nguồn tạng từ người cho tim ngừng đập, máu ngưng tuần hoàn. Đây là trường hợp đầu tiên tại Việt Nam ghép tạng lấy từ người hiến ngừng tim. Đây cũng là kết quả của đề tài KH-CN cấp Nhà nước “Nghiên cứu triển khai ghép thận từ người cho tim ngừng đập” mã số KC.10.28/11-15 (do PGS.TS. Nguyễn Trường Sơn - Giám đốc BV Chợ Rẫy làm chủ nhiệm). Thành công của đề tài đem lại hy vọng cho hàng trăm, thậm chí hàng nghìn người bệnh có nhu cầu ghép thận, giảm chi phí cho họ khi phải ra nước ngoài điều trị. Và lần đầu tiên ghép thận thành công từ người cho tim ngừng đập đã trở thành 1 trong 10 sự kiện khoa học - công nghệ nổi bật năm 2015.

Vào những ngày cuối năm 2015, ngành ghép tạng Việt Nam lại thêm một dấu mốc khi 4 quả thận, 2 giác mạc và một mảnh gan từ 2 người tử vong do tai biến đã giúp 7 người khác được hồi sinh. Sau khi mô, tạng được lấy khỏi người hiến là 2 người đàn ông ngoài 50 tuổi, chết não do tai biến, các bác sĩ BV Chợ Rẫy đã tiến hành ghép cho 4 bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối, 2 người có nguy cơ bị mù và một người xơ gan giai đoạn cuối. Hiện tất cả các trường hợp được ghép tạng đều hồi phục sức khỏe tốt sau khi nhận được món quà quý từ ân nhân.

1 ca hiến tạng, hơn 200 y bác sĩ và những đêm trắng

Năm 2015, lĩnh vực hiến ghép tạng đã đạt được những thành tựu rất nổi bật. Thành công ấy có được là nhờ những tấm lòng cao cả đã hiến dâng sự sống cho nhiều người. Cùng với đó là sự nỗ lực phi thường của hàng trăm y bác sĩ từ Hà Nội, Huế, TP. Hồ Chí Minh.

Hơn 150 bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên đã được huy động để thực hiện ca lấy tạng và ghép thành công trong ca ghép tạng xuyên Việt. Nhận được thông tin từ Ban Điều phối tạng thông báo BV Chợ Rẫy có bệnh nhân chết não hiến tạng, rất khẩn trương, Ban lãnh đạo BV Việt Đức họp bàn và phân công mỗi người một việc để có thể tiếp nhận sớm nhất nguồn tạng hiến. Kíp bác sĩ nhận nhiệm vụ vào BV Chợ Rẫy để lấy tạng đưa ra Hà Nội là 2 giáo sư dày dạn kinh nghiệm trong lĩnh vực chuyên môn về tim và gan. Đó là GS.TS. Trịnh Hồng Sơn, Phó Giám đốc BV và PGS.TS. Nguyễn Hữu Ước, Trưởng khoa Phẫu thuật Tim mạch. Đi cùng các anh là 4 bác sĩ trẻ. Từ Hà Nội bay vào TP.HCM, ai cũng đau đáu nghĩ về 2 ca ghép đặc biệt này.

Tới được BV Chợ Rẫy, các anh lại tức tốc bóc tách gan và tim. Đến khuya, hai thùng tạng được chuyển đến buồng phẫu thuật của BV Việt Đức. Lúc này tại hai buồng mổ, các bác sĩ đã phẫu thuật phanh lồng ngực và ổ bụng của 2 bệnh nhân chờ ghép. Giây phút hồi hộp, căng thẳng lại đến khi tất cả cùng chờ đợi kết quả sinh thiết xem tế bào gan và tim có bị hoại tử sau một thời gian dài vận chuyển không. Nhưng thật may mắn, “chúng tôi đã vô cùng lo lắng khi phải vận chuyển tạng qua quãng đường xa như vậy nhưng khi thử sinh thiết, không có bất kỳ tế bào nào hoại tử. Đây chính là nhờ công tác hồi sức tuyệt vời của BV Chợ Rẫy”, PGS.TS. Nguyễn Tiến Quyết - Giám đốc Trung tâm Ghép tạng, Bệnh viện Việt Đức cho biết.

Ca ghép kết thúc vào 6 giờ sáng ngày hôm sau. Thức trọn đêm thâu, các y bác sĩ BV Việt Đức đã mang lại điều kỳ diệu cho hai người bệnh vốn cách đó mấy giờ đồng hồ vẫn còn phải mòn mỏi chờ đợi một phép màu.

Tại BV Chợ Rẫy là một ca hiến đa mô, tạng, nhiều bệnh nhân được tiến hành ghép một lúc. Nên công việc của các y bác sĩ vì thế cũng vô cùng áp lực và căng thẳng. Kể từ thời khắc nhận cái gật đầu từ gia đình người hiến, khoảng 150 y bác sĩ đã sẵn sàng với tinh thần “nội bất xuất, ngoại bất nhập”. Trong 2 ngày đêm, tất cả các y bác sĩ của 4 kíp phẫu thuật lấy tim, gan, thận, phổi, giác mạc và 4 kíp phẫu thuật ghép đã không rời khỏi bệnh viện. Khi Hội đồng chẩn đoán chết não hay ngừng tim thông báo về tình trạng của người hiến là mọi người bắt tay ngay vào công việc. “Áp lực là có, căng thẳng là có, nhưng vượt lên tất cả các bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên đã làm tốt công tác chuyên môn để nối dài sự sống cho người bệnh”, PGS.TS. Nguyễn Trường Sơn - Giám đốc BV Chợ Rẫy chia sẻ. Với tinh thần đó, chỉ tính riêng trong năm 2015, khi nhận được 7 trường hợp hiến đa mô, tạng, các y bác sĩ BV Chợ Rẫy đã làm việc liên tục, không kể ngày đêm, lễ, Tết và đã mang lại sự hồi sinh kỳ diệu cho 22 bệnh nhân.

Chung tay vì sự sống

Đánh giá về lĩnh vực ghép tạng trong năm 2015, TTND.PGS.TS. Nguyễn Thị Kim Tiến - Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Y tế cho biết, ngành ghép tạng nước ta đã có những nỗ lực đáng ghi nhận, đặc biệt là trong lĩnh vực truyền thông, vận động, tư vấn và điều phối ghép tạng. Một số dấu ấn nổi bật như việc điều phối và ghép thành công ca ghép đa tạng xuyên Việt vào tháng 9/2015. Lần đầu tiên ghép thận thành công từ người cho tim ngừng đập đã trở thành 1 trong 10 sự kiện khoa học - công nghệ nổi bật năm 2015. Và đặc biệt là phong trào đăng ký hiến tặng mô, tạng đã có bước phát triển mạnh mẽ trong cả nước...

Dấn ấn lớn nhất phải kể đến là việc thành lập Hội Vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người Việt Nam vào tháng 6/2015 do Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến làm Chủ tịch. Với sứ mệnh nhân đạo cao cả, ngay khi thành lập Hội đã nhận được sự đồng tình, ủng hộ mạnh mẽ của mọi tầng lớp tổ chức xã hội. Đây là tiền đề quan trọng để mở ra một bước ngoặt mới, tạo nên những dấu mốc sáng lạn cho lĩnh vực ghép tạng trong tương lai.

Ngay sau khi Hội được thành lập, với sự ủng hộ của các tổ chức xã hội và đặc biệt là các tổ chức tôn giáo, việc vận động người dân hiến mô, tạng đã đạt được những kết quả khả quan. Nếu tính đến cuối năm 2014, số người đăng ký hiến tạng sau khi mất còn rất khiêm tốn thì đến cuối năm 2015 đã có hơn 3.000 người đăng ký. Đặc biệt tại chương trình “Chung tay vì sự sống” do Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia - Bộ Y tế và Học viện Quân y - Bộ Quốc phòng phối hợp tổ chức đã có gần 1.500 người đăng ký hiến tặng. “Những cột mốc này cộng với sự quan tâm, vào cuộc mạnh mẽ của truyền thông đã thực sự tạo ra sự quan tâm rộng lớn của dư luận xã hội và đặt nền móng vững chắc cho sự chuyển biến tích cực về nhận thức, hành vi của cộng đồng xã hội đối với việc hiến tặng, cấy ghép mô tạng”, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến nhấn mạnh. Đã đăng ký hiến tạng từ năm 2013, với vai trò là Chủ tịch Hội Vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến kêu gọi: “Hãy chung tay cùng chúng tôi đem lại cơ hội, sự sống và niềm tin cho đồng bào ruột thịt của mình”.

Có thể nói, cùng với sự phát triển vượt bậc của kỹ thuật ghép tạng thời gian qua, những thành tích của ngành y tế trong lĩnh vực ghép tạng năm 2015 là rất nổi bật và xứng đáng được bình chọn là một trong 10 sự kiện y tế tiêu biểu năm 2015.

Theo Bộ trưởng, thực tế còn nhiều vấn đề mang tính vĩ mô mà năm qua ngành ghép tạng chưa giải quyết được. Hy vọng trong năm 2016, các vướng mắc trên sẽ dần được tháo gỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của lĩnh vực này.