Sau hai năm “căng thẳng“ như thời Chiến tranh Lạnh, Mỹ thực hiện một loạt động thái ngoại giao ở cấp cao nhất, tạo không khí hòa dịu với Nga để hợp tác giải quyết một số hồ sơ nóng trên thế giới. Sau cuộc thảo luận John Kerry - Vladimir Putin tại Sotchi, đến lượt Trợ lý Ngoại trưởng đặc trách châu Âu Victoria Nuland đến Matxcơva.
Theo ghi nhận của giới phân tích, những dấu hiệu hòa dịu đầu tiên đã được thể hiện ở Sotchi, vùng nghỉ mát ở miền Nam nước Nga, nơi mà Tổng thống Vladimir Putin đón tiếp Ngoại trưởng Mỹ John Kerry. Cuộc thảo luận “đặc biệt” này tập trung trên những điểm nóng trên thế giới: thánh chiến Hồi giáo, chiến tranh Syria, hạt nhân Iran và nhất là tình hình Ukraine. Tiếp đó, Matxcơva đón bà Victoria Nuland. Cùng thời gian, Daniel Rubinstein, Đặc sứ Mỹ về hồ sơ Syria cũng có mặt tại Thủ đô nước Nga để thảo luận về khả năng “chuyển tiếp chính trị” ở Damas. Sự kiện Ngoại trưởng Mỹ đến Nga ngày 12/5 vừa qua sau hai năm tẩy chay, tự thân, đã là một biểu hiện cho sự thay đổi thái độ của Mỹ. Washington muốn nối lại quan hệ bình thường với Matxcơva.
Các nhà phân tích nhận định, thật ra, trong hai năm căng thẳng vừa qua không bao giờ Mỹ có ý định đoạn giao với Nga vì hai hồ sơ quan trọng cần có sự hợp tác giữa hai nước mới mong giải quyết được: hạt nhân Iran và chiến tranh Syria. Về phần Nga, Tổng thống Putin cũng không muốn “bị loại” ra khỏi vùng Trung Đông. Về chương trình hạt nhân của Iran, Mỹ - Nga có vẻ tâm đầu ý hợp phải đi đến một thỏa thuận với Iran vào cuối tháng 6. Về chiến tranh và tương lai chính trị của Syria, sau nhiều hội đàm quốc tế thất bại, Đặc sứ Daniel Rubinstein đã đến Matxcơva để bàn thảo về một giải pháp “chuyển tiếp chính trị đúng nghĩa và lâu dài” theo thông cáo của bộ Ngoại giao Mỹ. Xung khắc Mỹ - Nga cũng có vẻ giảm bớt trên hồ sơ Ukraine. Thứ trưởng Ngoại giao Victoria Nuland, người có tiếng thân Ukraine và chống Nga quyết liệt từng đến quảng trường Maidan biểu tình ủng hộ phe chống Nga, hôm nay đến Matxcơva để kêu gọi “áp dụng cụ thể” thỏa hiệp ngừng bắn.
Trong một diễn biến khác, ngày 19/5, tại Thủ đô Brussels của Bỉ, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã có cuộc gặp với Tổng Thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Jens Stoltenberg, thảo luận quan hệ Nga - NATO và tình hình Ukraine. Cuộc gặp diễn ra trong bối cảnh vùng chiến sự miền Đông Ukraine chứng kiến diễn biến giao tranh mới. Không chỉ tiếp xúc với NATO, Nga cũng đang “thuyết phục” Mỹ dùng ảnh hưởng của mình để ngăn chặn các chiến dịch quân sự mới của Chính phủ Ukraine. Bước vào cuộc gặp, Ngoại trưởng Nga Lavrov khẳng định: “Chúng tôi sẽ không bao giờ né tránh tiếp xúc với NATO và chúng tôi đã sẵn sàng cho cuộc gặp này. Cơ chế liên lạc và hợp tác giữa Nga và EU rất sâu sắc và bao quát. Chúng tôi sẵn sàng lắng nghe những điều NATO muốn nói với chúng tôi”.
Trong khi đó, đại diện NATO đề cập nhiều hơn đến nội dung Ukraine trong cuộc gặp với Ngoại trưởng Nga. Phát biểu trước báo giới sau khi kết thúc cuộc gặp, Tổng Thư ký NATO Stoltenberg cho biết, ông đã thể hiện rõ lập trường của NATO trong vấn đề Ukraine, trong đó yêu cầu Nga rút quân đội và vũ khí hạng nặng khỏi Ukraine, cũng như chấm dứt hỗ trợ cho lực lượng đối lập miền Đông Ukraine. Song đây vốn là cáo buộc của phương Tây mà Nga vẫn luôn bác bỏ. “Tôi nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực hiện đầy đủ các thỏa thuận Minsk. Điều này có nghĩa là các bên tuân thủ lệnh ngừng bắn, thực hiện đầy đủ lệnh ngừng bắn và rút vũ khí hạng nặng, cũng như cho phép các quan sát viên Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE) tiếp cận và giám sát việc thực thi thỏa thuận ngừng bắn tại đây”, ông Stoltenberg nói. Tổng Thư ký NATO cũng cho biết, đã thông báo với Ngoại trưởng Lavrov quan ngại của mình trước hàng loạt cuộc tập trận quân sự lớn của Nga.
Tổng Thư ký Stoltenberg đã bày tỏ ủng hộ mối liên kết giữa NATO và Nga. Theo đó, hai nhà lãnh đạo của Nga và NATO cũng đã thảo luận về vấn đề thiết lập đường dây liên lạc quân sự. Trong đó, ông Stoltenberg cho rằng, duy trì liên lạc giữa NATO và Nga có thể cho phép các bên tránh được những hiểu lầm. Cuộc khủng hoảng và xung đột kéo dài hơn 1 năm qua tại Ukraine là quan tâm hàng đầu của Nga và phương Tây, khi đây chính là nguyên nhân đẩy quan hệ hai bên căng thẳng chưa từng có kể từ thời Chiến tranh Lạnh.
Phía Nga nhiều lần khẳng định, đối thoại trực tiếp giữa các bên tại Ukraine là giải pháp tốt nhất để chấm dứt khủng hoảng cũng như bầu không khí căng thẳng Đông - Tây hiện nay.
(Theo AFP, Sputniknews)
Lê Sơn
