Vài năm gần đây, bệnh tim mạch (kể cả bệnh tăng huyết áp, tai biến mạch máu não) đang có chiều hướng gia tăng. Hy vọng với những gợi ý dưới đây sẽ giúp bạn đọc phòng chống căn bệnh này một cách hiệu quả nhất.
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh tim mạch. Nguyên nhân là do chế độ thức phẩm ngày càng nhiều calo như: thịt, mỡ động vật, bơ sữa, đường gây bệnh béo phì. Một nguyên nhân rất quan trọng khác là do ít vận động nhưng lại bị sức ép công việc quá lớn, thường xuyên bị căng thẳng. Muốn ngừa bệnh tim mạch, trước hết ta phải biết nhận diện những yếu tố gây bệnh: thuốc lá, cao mỡ, cao áp huyết, thiếu hoạt động, béo phì, và đái tháo đường (ĐTĐ).
Thuốc lá
Gây rất nhiều nguy hiểm đến tim mạch. Thống kê cho thấy, người hút thuốc có tỷ lệ bị bệnh tim mạch cao hơn hai lần người không hút. Ai không hút nhưng phải hít khói của người hút cũng có nguy cơ mắc bệnh tim mạch hơn người thường. Thậm chí, trong số những người tử vong vì bệnh tim mạch, khoảng 1/3 đã tử vong vì thuốc lá. Trong số những nguyên nhân “né” được, thuốc lá là nguyên nhân cần “né” nhiều nhất. Ngay cả những người đã lỡ bị bệnh tim mạch, nếu bỏ được thuốc thì tỷ lệ bị “mất mạng” vì thuốc lá sẽ giảm xuống khoảng một nửa những người tiếp tục hút.
Cao “mỡ” (cholesterol)
Là một yếu tố quan trọng đưa đến bệnh tim mạch. Chất mỡ này tuy không thể thiếu được trong đời sống hàng ngày, nhưng rất nguy hại khi dùng nó quá nhiều. Trường hợp này, cholesterol sẽ nằm trên lớp vách mỏng của các động mạch và ngay cả trên tim nữa. Dần theo năm tháng, lớp mỡ này dày lên và giảm bớt kích thước của các động mạch. Hoạt động của máu trong việc vận chuyển oxy trở nên yếu, không đủ nuôi các cơ quan bộ phận trong cơ thể khi cần phải cố sức làm việc gì đó, dẫn đến những cơn đau ở ngực, đó là tình trạng nguy hiểm của chứng đau thắt ngực, do thiếu máu đến tim. Muốn bảo vệ tim, phải có chừng mực với hàm lượng cholesterol, ngay cả khi bạn muốn dùng một thực phẩm bổ dưỡng nào đó. Tuy vậy, cũng có một số người thường có khuynh hướng ăn những thực phẩm có hàm lượng cholesterol quá cao. Nếu hàm lượng cholesterol dưới 2g trong ngày, bạn không cần lo lắng gì cả, nhưng lần sau đó phải chú ý nhé! Trên 2,5g trong ngày, bạn phải theo một chế độ ăn kiêng và đôi khi phải uống thuốc thêm. Giữa 2 mức độ đó, hàm lượng cholesterol cần được dùng ít lại. Tóm lại, bạn phải luôn thận trọng và sử dụng có liều lượng vừa phải.
Áp huyết cao
Cũng gây nguy hiểm đáng kể cho tim mạch. Theo định nghĩa của Hội Tim mạch Hoa Kỳ thì áp huyết bình thường là từ 130/85mmHg trở xuống. Tuy nhiên, áp huyết phải dưới 120/80 thì mới được kể là “tốt”. Cũng như thuốc giảm mỡ, thuốc hạ áp huyết đã “cứu” được mạng của rất nhiều người và còn giúp nhiều người khác tránh khỏi những bệnh gây tàn tật như bệnh tai biến mạch máu não. Những lời đồn về biến chứng của thuốc đã bị “thổi phồng” quá đáng và làm người bệnh hoang mang. Cũng như thuốc giảm mỡ, biến chứng của thuốc so với cái lợi của thuốc thì quá nhỏ. Nếu uống thuốc mà không “hợp” thì nên gặp lại bác sĩ để tính chuyện đổi thuốc khác. Bỏ thuốc là một chuyện hoàn toàn không nên làm.
Thể dục
Giúp giảm đường, giảm mỡ, giảm cân, giảm áp huyết, và giảm những bệnh tim mạch. Người có thể dục thường xuyên sẽ sống khỏe hơn, lâu dài hơn, và sẽ có xương cứng hơn những người ít hoạt động. Nên thể thao khoảng hơn 30 phút, 4 hoặc 5 ngày mỗi tuần. Người “phì”, đặc biệt là những người có nhiều mỡ bụng, cũng dễ bị bệnh tim hơn một người không “phì”. Ở Hoa Kỳ, nhiều người bị “phì” vì thức ăn quá thừa thải mà sinh hoạt lại ít (ít đi bộ, ít đạp xe đạp, làm gì cũng dùng máy, thay vì sử dụng tay, chân.....). Muốn giảm cân, không có gì quan trọng hơn việc giới hạn số lượng thực phẩm tiêu thụ mỗi ngày. Phải biết số năng lượng “calories” mình cần, và tiêu thụ ít hơn số “calories” đó. Phải đặc biệt chú trọng đến những chất đường, bột, và mỡ. Ít người nghĩ nước ngọt, nước trái cây, sữa là thức ăn. Tuy nhiên, những thứ này có rất nhiều “calories”. Cũng có người đến bữa thì ăn ít, tuy nhiên, cứ đi ra lại “bốc” 1 miếng, đi vô “bốc” 2 miếng. Những miếng nhỏ này cộng lại có khi còn hơn một bữa lớn.
Bệnh ĐTĐ
Cũng rất nguy hại cho tim mạch. Phụ nữ có ĐTĐ bị nhiều bệnh tim mạch gấp 3 lần phụ nữ bình thường. Đàn ông có ĐTĐ thì bị nhiều bệnh tim mạch gấp 2 lần đàn ông bình thường. Khoảng 2/3 những người có ĐTĐ sẽ tử vong vì những bệnh tim mạch. Chính vì vậy mà ai có ĐTĐ đều nên đặc biệt để ý và ngăn ngừa bệnh tim mạch. Dĩ nhiên chế độ ăn, thể dục, uống thuốc và chích thuốc là quan trọng.
BS. Quốc Bảo