Trong y học cổ truyền phương Đông, để phòng chống bệnh huyết áp thấp mạn tính, ngoài việc dùng thuốc, châm cứu, xoa bóp, ẩm thực trị liệu..., người ta còn sử dụng phương pháp tập luyện khí công. Đây là một trong những phương thức trị liệu khá độc đáo.
Nếu thực hành phương pháp này một cách kiên trì thì hiệu quả đem lại là rất khả quan: huyết áp dần trở lại mức bình thường, các triệu chứng như nặng đầu, hoa mắt, chóng mặt, khó thở, tức ngực, ngủ kém, suy giảm trí nhớ... cũng sẽ được cải thiện. Bài viết này xin được giới thiệu hai phương pháp tập luyện tương đối đơn giản để bạn đọc tham khảo và vận dụng khi cần thiết.
Phản thiên trang công
Toàn thân đứng thẳng ngay ngắn. Hai tay để xuôi theo thân mình. Hai chân trái và phải mở rộng ngang tầm hai vai. Hai bàn chân để thẳng song song, năm ngón chân bám chặt mặt đất. Ba huyệt Bách hội (điểm giao nhau của đường nối giữa hai đỉnh vành tai khi gấp vành tai lại và đường trục giữa cơ thể), Hội âm (nằm ngay trước hậu môn) và Dũng tuyền (điểm nối giữa 2/5 trước và 3/5 sau của đường nối đỉnh ngón chân thứ hai và điểm giữa bờ sau gót chân, ở giữa lòng bàn chân) tạo thành một đường thẳng. Đầu mũi và rốn cũng thành một đường thẳng.
Hai tay từ từ giơ lên, gấp khuỷu, lòng bàn tay ngửa hướng lên trên, đầu các ngón tay đối nhau, tay giơ quá đỉnh đầu, tưởng tượng như đang nâng một vật nặng. Đồng thời thót bụng, ngực ưỡn ra, nhíu hậu môn, hai chân lật lên. Tập trung ý tưởng vào huyệt Bách hội, giữ hơi thở tự nhiên. Mỗi ngày tập 2 lần, mỗi lần 15 phút.
Nội dưỡng công
Chọn tư thế nằm hoặc ngồi bằng tròn. Nếu nằm thì nằm ngửa ngay ngắn trên giường, đầu hơi cúi về trước, hai mắt nhắm hờ, hai tay duỗi thẳng tự nhiên dọc theo thân mình, lòng bàn tay úp xuống, chân duỗi thẳng, hai gót khép lại, các ngón chân xòe ra tự nhiên. Nếu ngồi thì ngồi ngay ngắn trên ghế, đầu hơi cúi về trước, hai mắt nhắm hờ, ngực nhô lưng thẳng, hai vai và khuỷu tay thả lỏng, ngón tay duỗi, lòng bàn tay úp xuống đặt trên đùi, hai chân cách nhau cùng tầm với vai, gối gấp vuông góc, bàn chân bám đất (hình 1). Ý thủ Đan điền. Miệng hơi ngậm, thở bằng mũi, trước tiên hít vào thật sâu rồi ngừng thở giây lát, sau đó từ từ thở ra (hít vào - ngừng thở - thở ra), luân phiên đều đặn như vậy. Phối hợp với niệm câu từ, thông thường bắt đầu bằng câu có 3 chữ (khi hít vào niệm một chữ, khi ngừng thở niệm một chữ và khi thở ra niệm nốt chữ còn lại), sau đó tăng dần lên nhưng không nên quá 9 chữ. Câu gì cũng được nhưng nên chọn những câu có nội dung khoẻ mạnh như: "Tự kỷ tĩnh", "Nội tạng động, đại não tĩnh", "Tự kỷ tĩnh tọa", "Tự kỷ tĩnh tọa thân thể khỏe", "Kiên trì luyện tập cơ thể sẽ khỏe mạnh"... Câu từ niệm có tác dụng tập trung tư tưởng, dứt bỏ mọi ý nghĩ tản mạn, thông qua ám thị có thể dẫn đến những hiệu ứng sinh lý tương ứng với câu từ. Cần chú ý khi hít vào thì lưỡi nâng lên chạm hàm ếch, khi thở ra thì lưỡi hạ xuống và khi ngừng thở thì lưỡi bất động.
Cuối cùng, đặt 2 bàn tay chồng lên nhau xoa vùng ngực theo chiều kim đồng hồ chừng 30 vòng với một lực vừa phải (hình 2). Mỗi ngày luyện từ 2 lần, mỗi lần 30 phút.
Khi luyện tập, cần lựa vị trí cho thích hợp, bảo đảm yên tĩnh, thông thoáng nhưng không bị gió lùa. Trước khi luyện tập 15 - 20 phút cần dừng mọi hoạt động thể lực và trí óc căng thẳng, đi vệ sinh và cởi bớt áo ngoài. Trong thời gian tập nên sinh hoạt điều độ, ăn uống đủ chất và có thể ăn hơi mặn một chút, không hút thuốc lá và uống rượu, tránh mọi căng thẳng tình cảm. Sau khi tập xong, không nên vội đứng lên ngay hoặc cử động mạnh, dùng hai bàn tay xoa mặt, vuốt nhẹ hai mắt, sau đó từ từ trở lại hoạt động bình thường. Không nên tập luyện khi quá no hoặc quá đói, khi bị cảm mạo, tiêu chảy cấp tính và quá mệt mỏi cũng nên tạm ngừng tập luyện.
ThS. Hoàng Khánh Toàn