Vài ngày qua, có 2 sự việc liên quan đến môi trường thu hút sự chú ý của đông đảo người dân. Một sự kiện mang ý nghĩa tích cực, được người dân ủng hộ nhiệt tình. Trái lại, một sự việc khác nhanh chóng trở thành tâm điểm của sự bức xúc, thậm chí bị coi là biểu hiện của lợi ích cục bộ dẫn tới mụ mị ý thức…
Chiều 10/4, đồng loạt trên các tuyến đường chính thuộc các quận 1, 3, 5, 6, 10, 12, Phú Nhuận, Tân Bình, Bình Thạnh, Bình Tân và huyện Bình Chánh (TP.HCM), 48 bảng điện tử đã được dựng lên để công khai các chỉ số môi trường.
Đây là dự án được mang tên “Công khai chỉ số môi trường” do Sở Tài nguyên - Môi trường (TN-MT) và Sở Giao thông vận tải TP.HCM hợp tác. Trung bình 1 tháng/1 lần sẽ cập nhật dữ liệu về ô nhiễm tiếng ồn, không khí... lên các bảng điện tử và website của Sở TN-MT. Tần suất công bố này sẽ được tăng lên khi điều kiện cơ sở vật chất bảo đảm. Người dân TP chỉ cần nhìn vào các bảng điện tử giao thông sẽ bắt gặp những dòng thông tin cho thấy chất lượng môi trường không khí, nước… khu vực sống của mình có bảo đảm chất lượng môi trường hay không. Nếu chỉ số hiển thị màu xanh môi trường đảm bảo, màu đỏ đã bị ô nhiễm.
Đợt công bố đầu tiên cho thấy có 22 khu vực có chỉ số môi trường vượt quá quy định cho phép. Cụ thể, khu vực vòng xoay Phú Lâm, vòng xoay Điện Biên Phủ, vòng xoay Hàng Xanh, ngã sáu Gò Vấp, ngã tư An Sương... đang bị ô nhiễm không khí, ô nhiễm tiếng ồn. Trong khi đó, tại khu vực cầu Hòa Bình, cầu Ông Buông, cầu Chà Và, Cầu Sài Gòn 2, cầu Bình Điền, cầu Nhị Thiên Đường, cầu chữ Y, Bến Phú Định, cầu Tham Lương… đang thiếu ôxy trong nước.
Ông Nguyễn Toàn Thắng - Giám đốc Sở TN-MT TP.HCM cho biết thông tin về chỉ số môi trường được thu thập và xử lý từ hệ thống quan trắc chất lượng môi trường, gồm: 20 trạm quan trắc chất lượng không khí, 26 trạm quan trắc chất lượng nước mặt và 15 trạm quan trắc chất lượng nước kênh rạch.
Bước đầu sẽ thông tin đến người dân 8 chỉ số môi trường quan trọng. Trong đó, lĩnh vực không khí gồm: khí NO2 (sinh ra trong quá trình ôxy hóa, theo dõi đốt cháy nguyên liệu trong sản xuất công nghiệp), khí CO (sinh ra khi làm chảy nguyên liệu trong sản xuất công nghiệp, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân), nồng độ bụi, ô nhiễm tiếng ồn. Về lĩnh vực nguồn nước, công khai độ pH, BOD, COD, DO (ôxy hòa tan)… Khi phát hiện khu vực nào ô nhiễm, chính quyền và cơ quan chức năng sẽ khoanh vùng truy tìm nguyên nhân để sớm xử lý.
Lại có một sự việc khá mâu thuẫn, cũng chỉ vừa đây thôi, doanh nghiệp xây dựng lớn ở Thủ đô - Chủ đầu tư cải tạo khu chung cư cũ Thành Công - đã có một đề xuất “táo bạo” lên chính quyền. Tại hội thảo cải tạo chung cư cũ vừa diễn ra tại Hà Nội, Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển Đô thị Việt Hưng (Vihaijco - đơn vị được thành phố giao cải tạo chung cư cũ Thành Công) đã đưa ra đề xuất nâng tầng chung cư và lấy 1 hecta diện tích hồ Thành Công phục vụ tái định cư tại chỗ sau đó “trả” 1 hécta hồ đó bằng cách nới thêm hồ về phía Bắc.
Có thể thấy hiếm chủ đầu tư nào lại “chiều” dân như vậy. Họ - VIHAJICO - đã biện hộ rất thuyết phục rằng, đề xuất trên để đảm bảo tính khả thi của đồ án nhằm tăng tiện ích cho khu dân cư mới, tạo được quỹ đất sạch để triển khai được ngay nhà tái định cư mà không phải di chuyển dân đến các khu tạm cư, tránh gây xáo trộn cho cuộc sống của người dân. Mặt khác, người dân cũng có điều kiện giám sát và được tái định cư tại chỗ và… nhìn thấy ngôi nhà tương lai của mình đang mọc dần lên.
Mật độ nhà ở nội thành Hà Nội san sát nhau đang “bóp ghẹt đường thở” của người dân. Ảnh: TM
Dù chỉ mới dừng ở mặt ý tưởng và “xin ý kiến”, nhưng ngay lập tức đề xuất trên đã khiến không ít người “choáng váng”, gây phản ứng bất bình trong cộng đồng. Hồ Thành Công - cái hồ mà vốn theo cách gọi dân dã là “bé như cái mắt muỗi” đang nằm trong “sách đỏ về môi trường” của thành phố mà cũng không thoát khỏi “con mắt tinh tường” của những doanh nghiệp bất động sản.
Cây xanh và mặt nước chính là lá phổi của thành phố, bấy lâu nay lá phổi ấy vốn không còn nguyên vẹn vì quá nhiều sự xâm hại từ nội công đến ngoại kích. Thêm vào đó, các chung cư cao tầng nội đô đang bóp nghẹt đường thở của Hà Nội. Nạn tắc đường, kẹt xe, ô nhiễm khói bụi, hạ tầng quá tải gây ngập úng đang vô cùng nan giải và gây tốn kém cực lớn cho nguồn ngân sách để đi “đổ vỏ” cho những quy hoạch sai lầm.
Đề xuất này không bao giờ người dân nghĩ tới, thậm chí không nghĩ ra được, ngoài những ý tưởng “đột phá” của doanh nghiệp có mục tiêu lợi nhuận cao. Điều đó là minh chứng cho những biểu hiện khá phổ biến hiện nay rằng, nhiều doanh nghiệp sẵn sàng bỏ qua những lợi ích của cộng đồng, kể cả quy hoạch chung của thành phố, miễn sao cho đạt mục đích của mình. Việc này không thể chấp nhận được.