Một vấn đề trong an toàn vệ sinh thực phẩm báo động hết sức nghiêm trọng trong thời gian qua là những nhà “bào chế” gian xảo chế biến các thuốc salbutamol, clenbuterol, ractopamin thành chất gọi là “tạo nạc” trong chăn nuôi nhằm thúc con vật nuôi tăng trọng, có nhiều thịt gọi là “siêu nạc” nhưng rất có hại cho sức khỏe của người. Riêng salbutamol là thuốc trị hen suyễn và COPD cho người nhờ tác dụng giãn phế quản, nếu trộn vào thức ăn chăn nuôi bừa bãi liều lượng bất kể như thế không khác nào đầu độc không hơn không kém.
Rồi đến vụ việc những nhà “bào chế” gian xảo tiêm thuốc an thần cho heo trước khi vận chuyển đến nơi giết mổ hoặc trước khi giết mổ đã được phát hiện thấy nhiều nơi ở TP.HCM. Loại thuốc an thần được tiêm cho heo trước khi giết mổ là thuốc an thần Prozil, tên biệt dược của acepromazine. Acepromazine có khi được viết là acetylpromazine là một dược chất cách nay đã lâu có được dùng làm thuốc cho người. Vào những năm 1950, acepromazine được dùng làm thuốc chống loạn thần trị bệnh tâm thần phân liệt, nhưng nay chỉ là thuốc thú y nhưng bán tràn lan không ai kiểm soát. Những nhà “bào chế” gian xảo đã dùng acepromazine an thần cho heo trước khi giết mổ nhằm heo không bị kích động, giãy giụa la hét trong quá trình vận chuyển đến lò mổ gây sụt cân làm giảm giá bán heo. Hơn nữa, thuốc này lại có tác dụng phụ là làm cho thịt heo hồng tươi và dẻo dai nên đây cũng là lý do khiến nhiều lò mổ sử dụng bừa bãi, sai chỉ định. Acepromazine được dùng an thần cho heo trước khi giết mổ chắc chắn tồn đọng lại trong thịt và người dùng thịt nhiễm thuốc sẽ bị nhiễm độc. Điều đáng lo ngại hơn là kẻ gian đã dùng liều lượng acepromazine như thế nào không thể kiểm soát được. Quá liều để thuốc trở thành chất độc là rất dễ xảy ra đưa đến nguy hiểm thật sự cho sức khỏe người tiêu dùng.
Từ lâu lắm rồi, người ta báo động một cách khẩn thiết về việc những nhà “bào chế” gian xảo trộn vào thức ăn gia súc, gia cầm thuốc là kháng sinh cho heo và các thú vật nuôi khác, hoàn toàn không vì lý do trị bệnh mà chỉ vì mục đích thúc cho mau lớn, tăng trọng. “Đề kháng kháng sinh” (tức là kháng sinh dùng bừa bãi gây hiện tượng kháng sinh mất tác dụng diệt vi khuẩn), một vấn nạn của toàn thế giới hiện nay, xuất phát đa phần từ việc sử dụng bừa bãi kháng sinh trong chăn nuôi. Theo một thống kê, từ đầu năm 2014 đến tháng 9/2015 đã có tới 32.000 tấn hàng thủy hải sản của Việt Nam xuất khẩu sang các nước bị trả về với lý do dư lượng kháng sinh vượt quá mức cho phép.
Gần đây nhất, chương trình Nói không với thực phẩm bẩn phát sóng trên nhiều kênh truyền hình vào những ngày giữa tháng 7/ 2016 phản ánh thực trạng những nhà “bào chế” gian xảo sử dụng các “tạp chất” như agar-agar, gelatin hay CMC bơm vào tôm, một loại thủy hải sản được tiêu thụ nhiều để tăng trọng lượng, kích cỡ nhằm thu lợi bất chính. Gọi là tạp chất vì các thứ này bơm vào tôm chẳng có công dụng nào về mặt dinh dưỡng cho tôm mà chỉ có hại. Agar-agar chính là rau câu, hòa với nước tạo thành chất gọi là thạch, đây là sản phẩm lấy từ rong biển. Gelatin là hỗn hợp chất đạm và là sản phẩm được chế tạo từ da, xương heo, bò. Còn CMC là viết tắt của carboxymethyl cellulose, một sản phẩm của cellulose. Các thứ vừa kể khi hòa tan trong nước tạo thành dung dịch nhầy đặc trong suốt, thế là những nhà “bào chế” gian xảo tiêm hoặc ép vào thân con tôm làm nó phồng lên, vừa tăng kích cỡ vừa tăng trọng để bán tăng lợi nhuận hơn. Trong ba thứ thì CMC rẻ tiền hơn nên những nhà “bào chế” gian xảo thường sử dụng và chế tạo hẳn thiết bị bơm thứ này vào tôm gọi là “công nghệ bơm CMC vào tôm, đặc biệt là tôm sú”. Cả ba chất có được dùng trong ngành dược và phải đạt độ tinh khiết nhất định, riêng CMC làm tá dược tạo viên nén, hay tạo độ nhầy thích hợp trong dung dịch uống. Những nhà “bào chế” gian xảo dùng CMC với mục tạo kích cỡ và tăng trọng cho tôm và đương nhiên sẽ dùng loại CMC không tinh khiết nhằm rẻ tiền (CMC dùng làm tá dược phải đạt tiêu chuẩn khắt khe dùng làm thuốc thường khá đắt). Như vậy, những nhà “bào chế” gian xảo dùng CMC bơm vào tôm là dùng “tạp chất” theo đúng nghĩa, trong đó có cả tạp chất là độc chất thật sự như chì, thủy ngân… có trong CMC thuộc loại công nghiệp không tinh khiết, rất có hại cho sức khỏe con người.
Công nghệ bơm CMC vào tôm
Rồi đây những nhà “bào chế” gian xảo còn gây ra những “quái chiêu” độc hại nào nữa?
Thiết nghĩ vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm cần được xem trọng và toàn diện hơn lúc nào hết, bởi vì thực tế như đã kể các vụ việc thực phẩm “bẩn” hoàn toàn có thể ảnh hưởng rất nghiêm trọng sức khỏe của người tiêu dùng. Mong sao các cơ quan quản lý chức năng thực hiện tích cực và đầy đủ nhiệm vụ và quyền hạn của mình. Để những vụ việc mà những nhà “bào chế” gian xảo đã tạo ra như chế biến thức ăn chăn nuôi chứa thuốc trị hen suyễn để nuôi heo mau lớn đạt “siêu nạc”, chích thuốc an thần cho heo để trước khi giết mổ để giữ cân, thịt dai hồng hơn, bơm CMC vào tôm để tăng trọng… không xảy ra nữa.