Một người bị treo cổ, có nhiều người xưa nay vẫn tưởng rằng bệnh nhân chết vì ngạt thở. Nhưng không hẳn như vậy, tim của nạn nhân sẽ ngừng đập trước vì phản xạ thần kinh phó giao cảm, sau đó mới đến quá trình ngạt thở.
Một số bệnh nhân khi bị can thiệp phẫu thuật hay làm các thủ thuật ở các vùng nhạy cảm với phản xạ thần kinh như: họng, hậu môn hay vùng cổ. Đã có những trường hợp bị ngừng tim đột ngột và cũng khá nhiều trường hợp đã không cứu được bệnh nhân do thầy thuốc hay nhân viên Y tế không nghĩ đến khả năng ngừng tim do phản xạ phó giao cảm của hệ thần kinh tự động.
Trong khi tôi đi học tại Cộng hòa Pháp, GS. Jean Michel Cormier, một nhà phẫu thuật nổi tiếng khắp châu Âu về phẫu thuật động mạch cảnh, thầy của chúng tôi, lúc nào cũng căn dặn: phải gây tê bằng Lidocaine ở gốc động mạch cảnh để đề phòng ngừng tim do phản xạ thần kinh trong khi phẫu thuật. Kinh nghiệm hơn 50 năm trong nghề của ông đã giúp biết bao bệnh nhân thoát khỏi lưỡi hái của tử thần bằng những tích tắc không thể thiếu trong điều trị.
Trong Y văn, ngay từ ngày xa xưa, tuy chưa hiểu hết hết về cơ chế của phản xạ thần kinh, mọi người cũng đã chú ý đến rất nhiều về tình trạng sốc hay ngừng tim đột ngột do kích thích vào một số vùng khá nhạy cảm trên cơ thể con người.
Thông thường ngoài hệ thần kinh chủ động hoạt động dưới sự chỉ huy của não bộ còn có một hệ thần kinh khác, đó là hệ thần kinh tự chủ hoạt động không tuân theo sự chỉ huy của vỏ não, nó hoạt động với sự điều khiển của hệ thống dưới đồi. Hệ thần kinh tự động của con người bao gồm hai phần: Hệ thần kinh giao cảm và hệ thần kinh phó giao cảm. Hệ thần kinh giao cảm làm gia tăng nhịp tim, hệ thần kinh phó giao cảm làm chậm nhịp tim. Sự kích thích quá mức của hai hệ này đều có thể đưa đến ngừng tim đột ngột và gây ra nhất hoặc sốc, nếu cấp cứu không kịp thờ có thể đưa đến tử vong.
PGS.TS. NGUYỄN HOÀI NAM
