Chưa bao giờ các show truyền hình thực tế, cuộc thi tìm kiếm tài năng nhí trở nên bùng nổ như hiện nay. Điều này chứng tỏ các kênh giải trí lành mạnh dành cho trẻ em ngày càng phong phú, nhưng mặt khác, các nhà giáo dục tỏ ra lo ngại, nổi tiếng quá sớm cũng như việc phải chịu áp lực trước dư luận sẽ ảnh hưởng ít nhiều đến tuổi thơ và sự phát triển tự nhiên của các em.
Quyền trẻ em - Không thể xem nhẹ
Các chuyên gia tâm lý và giáo dục cho rằng, một chương trình truyền hình thực tế mà ngay khi bước vào trẻ đã bị “nhồi nhét” tâm lý “phải thắng bằng mọi giá” thì không thể tránh được việc trẻ bị sang chấn tâm lý khi không được giải thưởng gì hoặc bị loại khỏi cuộc chơi từ sớm. Nhất là khi trẻ em tham gia truyền hình ở Việt Nam thường không có sự tư vấn hay giám sát của các chuyên gia tâm lý, giáo dục.
Show truyền hình thực tế, bên cạnh việc nâng cánh để phát triển tài năng thì cũng khiến các em bị rơi vào guồng quay giải trí quá sớm.
Một chuyên gia giáo dục phân tích, phần lớn các em sẽ háo hức khi chuẩn bị tham gia show truyền hình thực tế, cảm thấy mệt mỏi khi chịu đựng áp lực của các cuộc thi, vui mừng sung sướng khi thắng và sau đó là tự mãn, tự kiêu đến mức khó kiểm soát và không vâng lời bố mẹ nữa. Còn nếu thất bại thì sẽ buồn, tủi thân và có thể cả xấu hổ, thu mình lại... Chẳng phải tự nhiên mà gần đây, một số quốc gia vừa ban hành lệnh cấm trẻ em tham gia các show truyền hình tìm kiếm tài năng nhí. Mới đây nhất là lệnh cấm đối với “Bố ơi, mình đi đâu thế” ở Trung Quốc.
Trở lại với các show truyền hình trong nước có sự tham gia của trẻ em mọc lên như “nấm sau mưa” trong khoảng vài năm trở lại đây như Giọng hát Việt nhí, Chung sức Kids, Bước nhảy hoàn vũ nhí, Gương mặt thân quen nhí, Người hùng tí hon... Ngoài ra, trong một số show truyền hình khác cũng xuất hiện các thí sinh nhí như Tìm kiếm tài năng Việt, Thách thức danh hài,... Năm 2016, lên sóng chương trình mới là Siêu nhí tranh tài và sắp tới là Thần tượng âm nhạc nhí... Câu hỏi chung được đặt ra lúc này: Ai là người bảo vệ và che chở trẻ em một cách đúng đắn và toàn diện nhất? Thực tế là không phải bậc cha mẹ nào cũng đủ hiểu biết để bảo vệ con cái mình. Một đạo diễn truyền hình nhận định, đối với những nước có nền công nghiệp truyền hình phát triển, họ luôn có những quy định rõ ràng và chặt chẽ về việc bảo vệ trẻ em lao động trong lĩnh vực truyền hình. Trong đó, nhiều nước xem trẻ em như một đối tượng lao động đặc biệt, cần được quan tâm và bảo vệ.
Cụ thể, các đơn vị sản xuất truyền hình muốn mời trẻ em tham gia các chương trình thực tế thì phải hạn chế khung giờ làm việc của trẻ em trong ngày và phải tôn trọng thời gian đi học của các em. Ngoài ra, đối với trẻ chưa vị thành niên phải có ý kiến bảo lãnh của người bảo hộ (tức bố mẹ hoặc người thân). Các trẻ em tham gia đều được quyền giữ kín các thông tin cá nhân hoặc đời sống riêng tư. Ngoài ra, tất cả đều được mua bảo hiểm (thân thể và tinh thần) đề phòng các tình huống rủi ro trong quá trình tham gia chương trình. Riêng ở Việt Nam, có ý kiến cho rằng, việc bảo vệ trẻ em trong các chương trình truyền hình thực tế còn rất lỏng lẻo và bị xem nhẹ.
Nhiều ý kiến cho rằng, sự xuất hiện của hàng loạt chương trình phiên bản nhí, bên cạnh việc nâng cánh để phát triển tài năng thì cũng khiến các em bị rơi vào guồng quay giải trí quá sớm, ảnh hưởng đến việc học tập và tâm lý tuổi mới lớn.
Người trong cuộc nói gì?
Tất nhiên, cuộc tranh luận nào cũng xảy ra tình huống “năm người, mười ý”. Để trẻ em nổi tiếng quá sớm là nên hay không nên vẫn đang là đề tài tranh cãi gay gắt giữa các nhà giáo dục, chuyên gia tâm lý và các bậc phụ huynh. Tuy nhiên, những người trong cuộc nhìn nhận như thế nào về vấn đề này? Phần lớn các sao từng cho con tham gia Bố ơi mình đi đâu thế phiên bản Việt đều khẳng định khía cạnh tích cực của chương trình. Thúy Hạnh chia sẻ: “Sau khi tham gia Bố ơi, mình đi đâu thế? mùa 2, con gái tôi trưởng thành, tự lập, can đảm hơn. Khi về nhà, bé làm được nhiều việc chưa từng làm khiến tôi ngạc nhiên”. Cựu siêu mẫu cho biết thêm, hiện tại con gái cô được biết tới nhiều hơn nhưng hai vợ chồng luôn dặn nếu ai xin chụp ảnh thì bởi họ yêu con chứ không phải vì con nổi tiếng. Cô cũng để con tự quyết định, nếu bé thích thì chụp chứ không ép buộc.
Trong khi đó, MC Phan Anh cho rằng việc con được chú ý hơn cũng là một cơ hội để vợ chồng anh giáo dục, dạy con cách đối nhân xử thế, biết trân trọng tình cảm của mọi người. Anh tin qua đó, con gái nhận ra nhiều bài học.
Suy cho cùng, việc nổi tiếng quá sớm sẽ ảnh hưởng ít nhiều đến cuộc sống hàng ngày của trẻ. Dù không thẳng thắn thừa nhận, nhưng các ông bố bà mẹ từng cho con tham gia show truyền hình thực tế có lẽ không thể phủ nhận sự nổi tiếng đã ít nhiều làm phiền con cái họ. Ranh giới được và mất khi để con nổi tiếng sớm dường như quá mong manh.