Thời gian gần đây, tại nhiều nước trên thế giới, từ Mỹ, Anh, Đức, Thụy Sĩ đến Trung Quốc, Thái Lan... đâu đâu cũng thấy cảnh báo về sự lây nhiễm các loại vi khuẩn kháng kháng sinh (MRSA) dẫn đến tử vong trong các bệnh viện. Cho dù các biện pháp vệ sinh hiện đại nhất đã được áp dụng song số người chết vì nhiễm khuẩn bệnh viện vẫn ngày một gia tăng. Sự hoành hành của các chủng siêu vi khuẩn trong bệnh viện đang khiến giới y học đặc biệt quan tâm.
Tường thuật từ bệnh viện
Tháng 10, cả nước Mỹ xôn xao vì thông tin vi khuẩn tụ cầu vàng kháng methicilline MRSA (methicilline-resistant staphylococcus aureus) đang lây lan mạnh ở quốc gia này với tỷ lệ nhiễm là 32/100.000 người và số người chết vì MRSA đã vượt quá số người chết vì bệnh AIDS. Thông tin kinh hoàng trên được Trung tâm Phòng và Kiểm soát bệnh Hoa Kỳ (CDC) công bố trong tạp chí chuyên đề của Hiệp hội Y học Mỹ số ra ngày 18/10. Theo ước tính của CDC, mỗi năm trên thế giới có ít nhất 100.000 người đã vô tình bị lây nhiễm MRSA sau khi nhập viện. Trung bình cứ 10 trẻ em Mỹ đã từng vào viện thì có một bị lây nhiễm loại vi khuẩn đặc biệt nguy hiểm này và đến nay đã có gần 19.000 người bị chết ở Mỹ vì nhiễm MRSA. Các ghi nhận y tế khác cũng cho thấy, MRSA hiện có mặt và ẩn nấp vô số trong mọi ngóc ngách của các bệnh viện bất kể công hay tư và đang là mối đe dọa lớn với ngành y tế Mỹ.
Tại châu Âu, những cái chết liên quan đến lây nhiễm MRSA từ bệnh viện cũng đang khiến cho giới chức y tế các nước Thụy Sĩ, Anh, Đức, Ba Lan... như ngồi trên đống lửa. Một cuộc nghiên cứu ở Thụy Sĩ cho thấy, năm 2009, số ca nhiễm MRSA trong nước đã tăng gấp đôi so với năm trước đó. Trong số các bệnh viện được khảo sát, MRSA được tìm thấy ở 176 bệnh nhân, chiếm tỷ lệ 45%, trong đó 7,7% bị lây khi đang nằm viện. Ở Anh, mỗi năm có khoảng 5000 bệnh nhân chết vì MRSA. Tại Đức, Italia và Bồ Đào Nha, tỷ lệ tử vong do nhiễm khuẩn bệnh viện cũng lên tới hơn 50%. Hiện, tất cả các bệnh viện trên toàn nước Đức đã được yêu cầu phải cảnh báo về nguy cơ lây nhiễm và theo dõi chặt chẽ sát sao số ca nhiễm MRSA.
Còn ở châu Á, các chủng loại siêu vi khuẩn kháng kháng sinh được xác định là thủ phạm của 70 - 80% trường hợp lây nhiễm trong bệnh viện và gây ra nhiều vụ dịch nghiêm trọng. Theo giáo sư Xiao Yonghong của Viện Dược lý lâm sàng của trường ĐH Bắc Kinh, hồi chuông cảnh báo đặc biệt đã được gióng lên bởi tỷ lệ lây nhiễm MRSA trong các bệnh viện Trung Quốc đã tăng từ 30% lên 70%. Tại Thái Lan, người bị siêu rệp tấn công mới nhất là một bệnh nhân lớn tuổi ở Chantaburi sau một đợt vào viện chữa chấn thương cột sống. MRSA cũng được phát hiện khu trú trong nhiều người dân Thái Lan. Một bác sĩ giấu tên thuộc bệnh viện Prince of Songkla cho biết, các nhà chức trách y tế nước này đã hết thuốc để điều trị MRSA.
Nguy hiểm hơn cả HIV
  Ngay cả trong những bệnh viện hiện đại nhất vi khuẩn kháng thuốc cũng ẩn mình. |
Mới vài năm trước, MRSA gần như chỉ gặp duy nhất tại các khoa điều trị tích cực. Ngày nay, MRSA đang trở thành vấn đề toàn cầu vì chúng có mặt phổ biến trong mọi môi trường chăm sóc y tế. Dường như có một xu hướng chung là tại hầu hết các bệnh viện ở các quốc gia phát triển và chưa phát triển đều có dấu hiệu bùng phát và lây truyền mạnh. MRSA hiện diện thường xuyên trên cơ thể bệnh nhân được thực hiện các thủ thuật y khoa xâm lấn hoặc người có hệ thống miễn dịch suy yếu nằm điều trị dài ngày tại các cơ sở y tế công cộng để rồi từ đó lây lan sang những người khỏe mạnh có tiếp xúc trực tiếp với người bệnh hay thông qua trung gian là bàn tay của nhân viên chăm sóc y tế. Nghiêm trọng hơn, MRSA trơ lỳ và miễn dịch với hầu hết các thuốc kháng sinh thông thường, có thể chớp nhoáng cướp đi sinh mạng của cả những người khỏe mạnh nhất. Vì vậy, MRSA được mệnh danh là "sát thủ bệnh viện" hay "vi khuẩn ăn thịt người". Hiện nay, giải pháp duy nhất và cuối cùng có thể tiêu diệt loại siêu vi khuẩn này là dùng kháng sinh vancomycin. Nhưng, theo dự báo của TS. Mark Enright thuộc ĐH Bath (Anh): "Vấn đề còn nghiêm trọng hơn nhiều so với mọi người vẫn nghĩ vì có lẽ là chỉ vài năm nữa thôi, kháng sinh vancomycin cũng bó tay với MRSA''.
Theo các chuyên gia y tế đầu ngành, số lượng bệnh nhân nhiễm MRSA đang không ngừng tăng lên trên toàn thế giới. Đây là dấu hiệu báo trước những đợt bùng phát nguy hiểm trong tương lai. Con số 18.650 cái chết do MRSA ở Mỹ kể từ năm 2005 đến nay chỉ là "đại diện khiêm tốn" cho hàng loạt trường hợp lây nhiễm từ hơn thập kỷ qua. Vì "sự lây lan của MRSA không phải là một sớm một chiều, mà đã thực sự tấn công từ khoảng 50 năm nay" - GS. Cyrus Hopkins, một chuyên gia về bệnh nhiễm trùng ở bệnh viện đa khoa Massachusetts, cho biết. Đáng lo ngại hơn, dòng siêu khuẩn này không chỉ tấn công những đối tượng yếu ớt, bệnh hoạn mà thực sự còn có khả năng lây nhiễm cho cả những đối tượng khỏe mạnh, như một cầu thủ bóng đá bị trầy xước da cũng có thể trở thành nạn nhân - GS. Cyrus Hopkins cảnh báo.
Nhân viên y tế có "tiếp tay" cho tội phạm?
Lỗi gây ra dịch bệnh chữa trị khó khăn này trước hết thuộc về cơ quan y tế. Ngay Alexander Fleming, người phát minh ra penicylin cũng từng cảnh báo rằng, việc lạm dụng kháng sinh sẽ dẫn đến sự nhanh chóng xuất hiện những vi khuẩn mới kháng thuốc. Bất chấp điều đó, các bác sĩ vẫn kê đơn thuốc kháng sinh cho bệnh nhân cho dù nhiều trường hợp hoàn toàn không cần thiết. Đặc biệt bán chạy là những thuốc mới có tác dụng rộng được các tập đoàn dược phẩm tích cực quảng cáo. Hậu quả là ngày càng có nhiều loại thuốc an toàn, đã được kiểm chứng bị vô hiệu hóa: vi khuẩn trơ lỳ với penicylin, amocycylin, clindamycin hay fluorochinolon. Trong khi đó các loại kháng sinh phổ rộng mới lại gây ra nhiều tác dụng phụ không mong muốn và giá cả quá đắt đỏ. Nhiều chuyên gia y tế tin rằng một đợt dịch bệnh nhiễm trùng do MRSA có quy mô toàn cầu chỉ còn là vấn đề thời gian, khi mà các loại thuốc trong kho dược phẩm bị vô hiệu hóa hoàn toàn.
Cần phải nói thêm về một căn bệnh đáng sợ nữa có liên quan chính là sự cẩu thả, tắc trách của các y bác sĩ và phản ứng chậm chạp của giới chức y tế trong việc đối phó với dịch bệnh MRSA. Theo các chuyên gia, hoàn toàn có thể hạn chế sự tấn công của MRSA từ bệnh viện nếu như chúng ta tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc phòng ngừa nhiễm trùng trong chăm sóc y tế thông thường. Các nhân viên y tế cần rửa tay thường xuyên hơn. Các vật dụng y tế phải được vệ sinh sạch sẽ hơn bằng nước sát trùng tiêu chuẩn và chất tẩy mạnh. Bệnh nhân có các bệnh nhiễm khuẩn kháng thuốc cần phải được xác định sớm và nhanh chóng cách ly. Môi trường và hệ thống thoát nước ở nhiều bệnh viện cũng cần được cải thiện... Điều này đồng nghĩa với việc chúng ta hoàn toàn có thể tự mình khóa tay những tên sát thủ bệnh viện thay vì mong chờ sự ra đời của một loại thuốc kháng sinh mới từ phòng thí nghiệm.