Phải phụ họa vào đây mây trôi lang thang trên trời, nắng nhảy nhót lấp láy trong vòm lá và cả tiếng chim hót đâu đây trong trẻo, giòn giã mà bí ẩn. Chỉ trong khung cảnh ấy, phối hình, phối âm, phối khí ấy, mới thực sự có một cây đàn gió kiểu này.
Thưa các bạn, cây đàn gió ấy chính là một dãy tre nào đó ở xóm thôn mình. Và để thưởng thức, tốt nhất là ta được nằm dài dưới gốc khóm tre, đặt mình trên cỏ và trên những lớp lá khô xào xạc, mượn bóng tre làm mái nhà.
Mắt ta lim dim nhìn mây trời mà như không nhìn mây trời. Nghe chim hót mà như không rõ tiếng chim hót. Nghe gió thổi mát rượi mà dường như không thấy gió.
Chỉ thấy rặng trẻ vang lên những âm thanh của hoang dã và bình yên, đơn sơ và phức điệu.
Ít nhất có ba tầng âm thanh.
Tầng của lá tre, từ mơ hồ xao xác đến xào xạc, rì rào, rồi ào ào, ào ạt, tùy theo lay động của gió. Thứ xao động lá tre dù lúc mạnh nhất vẫn có cái gì đó êm ả bồng bềnh, xốp nhẹ. Thêm vào đó là những chiếc lá ngả màu vàng, màu xám bạc, màu xám chen vàng bay chao chát, bay loăn xoăn, xoắn tít, bay lượn lờ như thuyền trôi nổi, bay lăn tăn như mưa bụi, mưa phùn...
Thứ hai là tầng các cành, các phần thân cây phía trên. Chúng vốn đã đan bện, quấn quýt, giao tiếp, rồi lại thêm san sát, sàn sạt từng ngày.
Gió khe khẽ, chúng bắt đầu va chạm và vang lên đều đều, râm ran những tiếng nổ lép bép, lốp bốp, lộp độp - có thể tưởng tượng như những giọt mưa thưa thớt nhưng đậm hạt rơi trên lá chuối, trên mái nhựa ép, trên mái tôn... Một âm vực mở rất rộng, từ trầm lắng tưởng hụt hơi đến chói sắc như gắt gỏng. Không, không thể diễn đạt cho thật rõ nhịp điệu và âm sắc này. Giống như ai đó với vô vàn ngón tay đồng loạt gõ khắp vào những cành tre, mỗi thân tre, mỗi miếng mo tre đã rã rời, rơi rụng, hay lắt lẻo, vướng vít giữa thân cành, hay còn săn chắc đang ôm chặt từng đốt thân... tất cả cùng vang lên lốp đốp, lốp bốc, rộp rộp, réc réc, rẹc rẹc...
Sau cùng, khi gió mạnh đủ độ là tiếng nghiến ken két, rèn rẹt của những đoạn tre sát gốc. Đó là tiếng âm thanh thứ ba điểm nhịp giống như nhà ai vừa kẹt cửa, như võng nghiến vào guốc võng và guốc võng siết với dây thừng, dây thừng trèo trẹo với cột nhà.
Cả ba lớp âm thanh ấy, nhất là lớp đệm thưa thớt của thân tre sát gốc đã hợp nên âm điệu không thể lẫn, không dễ pha trộn, không thể phai nhòa của những lũy tre, rặng tre ngày càng hiếm vắng hơn ở mỗi quê nhà.
Rồi có thể thêm vào đấy tất cả những âm thanh khác của hương đồng gió nội mà chỉ sự tĩnh lặng mới vọng đến được tai ta. Gió lướt ràn rạt trên cỏ mướt, trên mạ mượt, trong lúa xào xạc, tiếng rinh ríc, ri ri của lũ dế mải vui chơi hay thích than phiền, tiếng xạo xạo, xành xạch của cánh, của càng châu chấu, cào cào hay bọ muỗm bay hoặc đậu, hoặc len lách trên những lá cỏ những bụi cây thấp bé vô danh.
Đây là tiếng đàn gió chỉ riêng quê mình mới có, mà cũng nhiều khi mình không nghe được, rồi mình quên lãng, rồi mình tưởng như không có nó, tưởng như đã mất nó. Nhưng thế nào thì nó vẫn có, vẫn cứ còn đấy. Hãy tìm đến và lắng nghe, thế là bạn đã thấy rồi. Đấy, từng âm thanh bắt đầu mượn gió mà rung lên.