Trong thời đại mà số đông chỉ ham thích những thứ hào nhoáng, mới mẻ, thì chợ bán đồ cũ lại trở thành nét văn hóa đặc sắc, để lưu giữ những giá trị truyền thống. Sưu tập đồ cổ là một thú chơi, một nét văn hóa đã tồn tại từ lâu của người Hà thành nói riêng. Ngoài sự tinh tế, bắt mắt, đồ cổ còn đòi hỏi người chơi phải có đủ thời gian, tiền bạc và niềm đam mê để duy trì nó.
Phiên chợ đông vui, nhộn nhịp nhất có lẽ tập trung ở ngã năm Hàng Cân - Hàng Lược - Hàng Đồng - Hàng Mã (Hà Nội). Với nhiều người, đi chợ không chỉ để ngắm, để nghe, bàn luận về những thứ đã từng “vang bóng” mà còn để tìm lại phép lịch sự, nhẹ nhàng trong giao tiếp của người Hà Nội, cái thứ chỉ còn vương vấn lại rất ít, mà có lẽ chỉ có ở phiên chợ ngắn ngủi này.
Tại phiên chợ đồ cổ duy nhất trong năm trên đất Hà thành, người xem được tận mắt chứng kiến những món đồ “độc, lạ” ít thấy trong ngày thường. Không có bảng hiệu, không có nội quy, cũng chẳng có cổng chào,... gọi là chợ nhưng ở đây chỉ có khoảng chục gian hàng, mỗi gian trải bạt ngay dưới lòng đường chừng một vài m2. Từ bao lâu nay, phiên chợ này được “khai trương” một cách âm thầm, nhưng vẫn thu hút được nhiều người yêu thích cổ vật, ưa hoài niệm. Những món đồ ở chợ đa dạng, từ các loại đồ thờ, tượng Phật hoặc tứ linh bằng đồng, đỉnh đồng, lư hương... đến các vật dụng bình dị trong cuộc sống hằng ngày như bát, đũa, dao, nĩa...
Chợ phiên đồ cũ - nơi lưu giữ nhiều món đồ xưa có giá trị và là nét văn hóa thú vị trong cuộc sống hiện nay.
Nếu ở những phiên chợ thông thường khác, khách đến chợ là phải mua bán, thì ở chợ đồ cổ ai cũng có thể ngồi ngắm nghía, mân mê, tần ngần hồi lâu rồi lại đặt đồ xuống mà không sợ chủ hàng buông một tiếng phàn nàn. Có người đến để tìm mua những món đồ mà từ lâu cất công tìm kiếm, có người đến chỉ để... xem cho vui. Thậm chí, nếu khách có nhu cầu tìm hiểu lai lịch xuất xứ món đồ bán tại chợ cũng được chủ hàng nhiệt tình giải thích. Hầu như các món đồ được đem đến bày bán đều là của dân sưu tầm. Nhiều người bán không quá quan trọng chuyện bán được hay không, lời lãi bao nhiêu, mà chủ yếu mở rộng giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm trong việc sưu tầm và chơi đồ cổ. Đa phần người bán, người mua đều là những người “sành sỏi” hoặc có ít nhiều hiểu biết về đồ cổ, họ gặp nhau để cùng nhau chia sẻ niềm đam mê với đồ cổ, bàn luận về những giá trị xưa cũ.
Tại Hà Nội hiện nay vẫn còn phiên chợ đồ xưa họp vào thứ bảy hằng tuần. Không gian bày trí của phiên chợ này rất giản dị với những gian hàng đơn sơ, không màu mè trên một đoạn dài đường Hoàng Hoa Thám, có gần 30 gian hàng. Gọi là “gian hàng” cho “oách” chứ thật ra, mỗi gian chỉ được kê bằng một chiếc bàn nhựa, có gian được “thiết kế” bằng tấm vải bạt trải xuống sân gạch.
Khi đến đây, khách hàng có thể tìm thấy đủ loại mặt hàng, vật dụng đã tồn tại một thời trong lịch sử. Điểm khác biệt giữa những món đồ ở đây chính là giá trị lịch sử và lý lịch riêng của nó. Những chiếc bát, đĩa sành, cây đèn Thăng Long... đã tạo nên sức hấp dẫn những người đến chợ, đặc biệt là đối với những người có sở thích sưu tầm đồ cổ. Từ cái bát sứt cho đến những chiếc đèn dầu, đồng hồ, loa, kính mắt, các tờ tiền mệnh giá cũ, đèn bầu pha lê Pháp, quạt, tượng cổ... Hầu hết các món đồ ấy đều có “tuổi” từ vài chục đến hàng trăm năm. Khách đến chợ phiên đồ xưa cũng đủ lứa tuổi. Người trung niên thì bồi hồi tìm mua những món đồ mà tuổi thơ từng gắn bó, giới trẻ lại tò mò đến để xem những thứ mà cha ông họ đã từng sử dụng trong quá khứ.
Điều đặc biệt là mỗi phiên chợ có một chủ đề văn hóa khác nhau nhưng có điều nội dung là “chân - thiện - mỹ” chính là định hướng mà con người muốn vươn tới. Không khí họp chợ thân thiện, không gian thoáng mát rất phù hợp với những người có niềm đam mê với đồ cũ.
Có thể nói, chợ phiên đồ xưa ở Hà Nội đã tạo được sức lan tỏa mạnh mẽ. Và nhiều người mong rằng, chợ phiên đồ xưa sẽ ngày càng được mở rộng và duy trì thường xuyên, nhằm gìn giữ, phát huy những giá trị văn hóa dân tộc trong thời đại mới!