Nám da do đâu?
Nám là tình trạng tăng hắc tố melanin dưới một vùng da nhất định, gây ra bởi rất nhiều nguyên nhân và rất khó điều trị. Nám xuất hiện rất phổ biến ở phụ nữ các độ tuổi. Melanin vốn là một sắc tố được sản sinh bởi các tế bào melanocyte bên dưới lớp biểu bì, có nhiệm vụ giúp bảo vệ làn da trước tác hại của các tia UV. Tuy nhiên, khi các hắc tố này tập trung với mật độ lớn sẽ gây ra tình trạng nám. Việc tăng sản sinh melanin thường xuất hiện trong thai kỳ nhưng cũng rất phổ biến khi người phụ nữ bước vào tuổi trung niên, giai đoạn tiền mãn kinh - mãn kinh. Nám da thường xuất hiện ở trán, hai má, đôi khi xuất hiện ở hai bên cổ, vai và cánh tay. Nám có khi nhỏ nhưng cũng có những vết nám giống như những đốm tàn nhang và các mảng nám lớn. Nám da được phân biệt độ sâu như ở biểu bì, trung bì và hỗn hợp.
Có nhiều nguyên nhân gây nám da, chủ yếu được chia làm 2 nhóm chính. Trước tiên là các yếu tố bên ngoài như: tia UV trong ánh nắng mặt trời, do dùng thuốc (uống các thuốc gây nhạy cảm với nắng như tetracyclin, doxicilin, sulfamid... mà phơi nắng, không đội mũ rộng vành rất dễ bị nám da), do sử dụng mỹ phẩm, phản ứng nhiễm độc với ánh sáng… Yếu tố gây nám bên trong có thể là do dinh dưỡng, di truyền, rối loạn nội tiết làm thúc đẩy quá trình sản sinh hắc tố melanin dưới da. Ngoài ra, nhiều trường hợp nám da không rõ nguyên nhân.
Loay hoay tìm giải pháp chữa trị
Khi bị nám da, đa số chị em đều tìm mọi cách để chữa trị. Tuy nhiên, việc điều trị nám không phải một sớm một chiều có thể hết ngay, mà hiệu quả đến rất chậm, đòi hỏi phải kiên trì. Do khó xác định được nguyên nhân cụ thể nên điều trị nám da rất khó, tốn nhiều thời gian và cần phải theo sát hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Các biện pháp làm trắng nhanh mà các chị em thường nóng vội sử dụng có thể giúp loại bỏ vết nám tạm thời nhưng rất dễ gây nguy cơ nám da trở lại, thậm chí trầm trọng và khó điều trị hơn, da cũng sần sùi và kém sức sống. Rất nhiều chị em khi đi khám thì đã bị hư da mặt vì điều trị nám sai cách trên vùng da đặc biệt nhạy cảm này.
Trị nám da phải kết hợp nhiều biện pháp.
Nên điều trị nám da kết hợp: ngừng uống thuốc tránh thai; dùng kem chống nắng khi đi ngoài trời. Sử dụng kem tẩy nhẹ để rửa và da khô thì dùng thêm kem dưỡng ẩm nhẹ (nếu da vừa bị nám vừa có mụn trứng cá thì không nên áp dụng). Ngăn chặn sự hình thành sắc tố mới bằng các loại kem ức chế hình thành melanin của tế bào melanocytes, bao gồm: hydroquinon 2- 4% (trong khoảng 3 tháng), thuốc có thể gây kích ứng và đỏ da. Axit azelaic có thể được sử dụng lâu dài, an toàn ngay cả trong thời kỳ mang thai, tuy nhiên, thuốc có thể gây kích thích da. Sử dụng corticosteroid bôi tại chỗ như hydrocortison có thể làm cho các vết nám nhanh phai màu nhưng dễ bị các phản ứng phụ (teo da, mỏng da).
Các phương pháp khác:
Phương pháp lột bỏ sắc tố: Có thể sử dụng kem bôi salicylic acid. Ngoài ra, có thể dùng alpha hydroxyacids bôi tại chỗ, gồm axit glycolic và axit lactic, dùng giống như kem lột da. Việc dùng kem chứa retinoids bôi tại chỗ cũng là giải pháp, nhưng có nhiều phản ứng phụ, có thể gây viêm da và không được sử dụng trong thai kỳ.
Phá hủy sắc tố bằng ánh sáng cường độ cao: thời gian điều trị từ 10-20 tuần, nhưng ngay cả những người có kết quả điều trị tốt thì sắc tố có thể xuất hiện trở lại khi tiếp xúc với ánh nắng hoặc do rối loạn nội tiết.
Nói chung không có phương pháp nào có thể trị nám hết nhanh và hiệu quả lâu dài nếu không kết hợp giải pháp tránh tối đa vùng da vừa điều trị tiếp xúc với tia cực tím từ ánh nắng.
Nên làm gì khi da bị nám?
Khi bị nám, việc đầu tiên là đi khám bác sĩ chuyên khoa da liễu để xác định nguyên nhân và chỉ khi nào xác định đúng nguyên nhân để chữa thì mới có thể trị hết nám. Thuốc để trị nám trên thị trường hiện nay không có nhiều sản phẩm và không mang lại hiệu quả thực sự cũng như không thể dùng cho hầu hết các trường hợp bị nám. Tuyệt đối không tự ý bôi thuốc hoặc mỹ phẩm cho dù sản phẩm đó đã được một số người sử dụng an toàn. Các hoá chất được dùng nhiều trong các mỹ phẩm làm trắng da, chống nám... đều chứa lượng chất tẩy mạnh, có thể lúc mới dùng, da được tẩy trắng trông rất đẹp, nhưng dùng một thời gian lâu, càng ngày da càng bị bào mòn, lớp da non sẽ hiện lên, nếu đi nắng rất dễ bị nám da; đồng thời trong kem có hàm lượng thủy ngân nhỏ có thể gây teo da, nếu dùng lâu, da mặt sẽ nám vĩnh viễn. Tuyệt đối không dùng mỹ phẩm, thuốc trị nám bán ngoài thị trường mà trên bao bì sản phẩm không ghi thành phần. Nhiều trường hợp bị nám vĩnh viễn vì đã dùng qua các kem chứa adrenocorticiod như là mỹ phẩm thoa mặt. Kết quả là da mặt bị teo, dẫn tới rối loạn dinh dưỡng, mất sức đề kháng khiến da bị nám nhiều hơn.
Lưu ý trong ăn uống: có những thức ăn làm sung huyết trên da, do đó sẽ làm các vết nám đậm hơn. Cần tránh rượu, bia và các gia vị gây nóng. Ăn nhiều rau quả tươi, uống nhiều nước, ngủ đủ giấc, chơi thể thao đều đặn và tránh nắng. Cần cải thiện chế độ dinh dưỡng bằng thực phẩm giàu các vitamin A, C, E, omega-3, selen để chống lão hóa da. Nên đội mũ rộng vành khi ra ngoài trời và sử dụng kem chống nắng thường xuyên để ngăn tác hại của ánh nắng mặt trời đối với da.