Món ăn thanh nhiệt

Mùa hè nóng nực không nên ăn đồ rán, nướng.

Để bảo đảm sức khỏe khi sức ăn giảm sút trong mùa nắng nóng, trong thực đơn hàng ngày nên hạn chế ăn các thức ăn dầu mỡ, vừa gây cảm giác ngán, vừa khó tiêu hóa. Có thể thay cơm bằng cháo và các món ăn chứa nhiều nước để vừa có chất dinh dưỡng, vừa bổ sung nước. Cần phải bù đủ muối, nước (từ 1,5 đến 2 lít hoặc hơn) vì nắng nóng mồ hôi ra nhiều, cơ thể dễ bị mất hai chất này. Có thể uống các loại nước khác nhau, trừ nước ngọt và các loại nước đá không đảm bảo vệ sinh để tránh bị tiêu chảy trong thời tiết nắng nóng. Trái cây cũng là một trong những món ăn giúp bổ sung nước. Nếu nắng nóng gây cảm giác chán ăn, có thể ăn các loại trái cây nhiều nước như dưa hấu (vừa có nước vừa có kali), chuối (rất giàu năng lượng và kali), uống sữa... Theo quan niệm của Đông y có nhiều vị thuốc có tác dụng thanh nhiệt hiệu quả, nếu biết cách phối hợp, sẽ tạo ra được những món ăn vừa ngon miệng, vừa mát bổ.

Bài 1: Dưa chuột 100g, thịt lươn 150g, đậu nành 30g, gừng tươi 10g, dầu ăn 6g, rượu trắng một muỗng nhỏ, bột tiêu một ít, bột nêm 4g, nước dùng vừa đủ. Dưa chuột bỏ ruột thái lát, thịt lươn chặt khúc rửa sạch, đậu nành ngâm rửa sạch, gừng tươi cạo vỏ. Đổ ít dầu vào nồi, cho vào gừng lát, lươn xào thơm, rưới rượu, đổ nước dùng, bỏ dưa chuột, đậu nành, dùng lửa vừa nấu trong mười phút thì bỏ bột nêm, tiêu, chuyển qua lửa lớn nấu năm phút thì hoàn tất. Món canh này giúp thanh nhiệt, giải độc, bổ sung dinh dưỡng, làm cho cơ thể vào thời tiết nắng hè vẫn thư thái cởi mở, tinh thần sảng khoái.

Bài 2: Mía lau 100g, cà rốt 150g, thịt nạc 150g, củ năn 20g, gừng tươi 10g, hành 10g, nước vừa đủ, bột nêm 4g, đường trắng 1g, rượu trắng một thìa. Mía lau chặt khúc, cà rốt gọt vỏ thái lát, thịt nạc thái lát, củ năn gọt vỏ rửa sạch, gừng tươi cạo vỏ thái lát, hành buộc thành bó. Nấu nước trong nồi đất, thêm mía lau, cà rốt, thịt nạc, củ năn, gừng tươi, hành, đậy nắp, dùng lửa nhỏ nấu trong một giờ, sau đó bỏ hành, thêm bột nêm, đường trắng, rượu, nấu 30 phút nữa thì dùng. Món canh này giúp thanh nhiệt, giữ ẩm, giải độc do rượu, trừ bứt rứt, chống say nắng...

Bài 3: Táo tây một quả, cà chua một quả, thịt bò 150g, nấm hương 10g, gừng tươi 10g, hành 10g, nước dùng vừa đủ, bột nêm 5g, rượu trắng một muỗng, hạt tiêu một ít. Táo tây bổ tư bỏ hột, ngâm nước muối. Cà chua thái lát tròn. Thịt bò thái lát. Nấm hương rửa sạch. Gừng tươi gọt vỏ thái lát. Hành buộc thành bó. Dùng nồi đất, cho vào thịt bò, nấm hương, gừng tươi, hành, táo tây, nước, rượu. Nấu lửa nhỏ trong một giờ thì bỏ hành ra, thêm cà chua, hạt tiêu, bột nêm, nấu tiếp mười phút nữa là hoàn tất. Món canh này giúp thanh nhiệt giải độc, trừ bứt rứt, chống say nắng, bồi bổ hệ tiêu hoá, thích hợp vào dịp nắng nóng.

Bài 4: Mướp non 200g, thịt nạc 200g, nấm rơm 20g, gừng tươi 10g, dầu ăn 5g, bột nêm 6g. Mướp gọt vỏ, bỏ hạt thái lát, thịt nạc và nấm rơm thái lát, gừng tươi cạo vỏ cũng thái lát. Đổ dầu vào nồi, chờ nóng, cho gừng lát, nấm rơm vào xào thơm, đổ nước dùng vào, nấu sôi bằng lửa vừa. Sau đó, lần lượt cho thịt nạc, mướp non, bột nêm vào, nấu thêm năm phút là hoàn tất. Món canh này giúp thanh nhiệt, tiêu đờm, lợi tiểu, trừ bứt rứt, ngừa say nắng, giải khát...

Bài 5: Bí đao 0,5kg, một lá sen tươi, thịt nạc 200g, gừng 10g, bột nêm 5g. Thịt nạc rửa sạch, bí đao sau khi bỏ vỏ, hạt thái lát, lá sen rửa sạch, gừng cạo vỏ. Dùng nồi đất nấu nước với lửa lớn. Khi nước sôi, bỏ thịt nạc, bí đao, lá sen, gừng vào nấu trong hai giờ, thêm bột nêm. Món canh này ngoài tác dụng thanh nhiệt, chống say nắng, còn thích hợp cho người hay căng ngực, choáng váng, miệng khát do trúng nắng, tiểu gắt buốt, tiêu chảy, đặc biệt thích hợp cho người muốn giảm cân.

Bài 6: Cải bẹ xanh 100g, cá quả 100g, nấm rơm 20g, gừng tươi 10g, dầu ăn 5g, nước dùng vừa đủ, bột nêm 4g, đường trắng 2g, rượu trắng một thìa nhỏ, ít bột tiêu. Cải bẹ xanh thái lát, cá quả cắt khúc, nấm rơm thái nhỏ, gừng tươi cạo vỏ thái lát. Đổ dầu ăn vào chảo, thêm gừng lát, bỏ cá vào xào sơ, rưới rượu, đổ nước dùng, thêm cải bẹ xanh, nấm rơm, dùng lửa lớn nấu sôi, bỏ bột nêm, đường trắng, bột tiêu, chờ cho sôi lại 30 phút là hoàn tất. Món canh này giúp thanh nhiệt trừ hoả, lợi khí, tiêu đờm, có tác dụng nhất định đối với điều trị và ngừa cảm mạo.

Canh bí đỏ hầm nấm rơm

Những thực phẩm cần hạn chế:

Trong những ngày thời tiết nóng nực, oi bức, cơ thể bị mất nước do ra nhiều mồ hôi, bị rối loạn một số chức năng tạng phủ do nhiệt độ cao của môi trường... Do đó, khi chăm sóc, chuẩn bị thức ăn cho gia đình có trẻ em và người già cần tránh hoặc hạn chế dùng một số thực phẩm, món ăn có thể làm tăng nội nhiệt như:

- Các thức ăn, món ăn cay nóng, sử dụng quá nhiều gia vị như càri, quế, đại hồi, đinh hương, thảo quả, gừng, riềng, sả, tiêu, nghệ, hành, tỏi...

- Các thức ăn nướng (thịt gia súc, gia cầm nướng, cá nướng, rau củ quả nướng).

- Các thức ăn chiên xào nhiều dầu mỡ. Nếu ăn các món như nem rán, chả giò, bánh xèo, bánh khoái, bánh khọt... bạn nên dùng các loại rau xanh, rau gia vị như cải non, cải cay, xà lách, diếp cá, húng quế, giá đậu, dưa chuột, hẹ, cải cúc... Hạn chế một số loại hạt như hạt điều, lạc rang, hạt bí, hạt dưa, hạt hướng dương... Bơ, phô mai, kẹo bánh ngọt...

Bác sĩ  Trần Văn Thuấn