Con gà từ lâu được biết đến như một loại thực phẩm bổ dưỡng, giúp tăng cường sức khỏe và chữa được nhiều bệnh. Ngay cả những bộ phận thường bị vứt bỏ khi làm thịt gà như màng mề gà, vỏ trứng… lại là những vị thuốc hay trong y học cổ truyền.
Màng mề gà (kê nội kim) là màng trong của mề con gà. Theo Đông y, kê nội kim vị ngọt, tính bình; vào kinh tỳ, vị, tiểu trường và bàng quang. Có tác dụng tiêu thức ăn, kiện tỳ; còn có tác dụng làm tan sỏi bàng quang, thông tiểu tiện. Theo kinh nghiệm, kê nội kim sao đen, nghiền bột, uống tốt hơn dùng dạng sắc. Liều dùng: 4 -16g. Thuốc bột: 2 - 4g. Kê nội kim được dùng làm thuốc trong các trường hợp:
Tiêu thực hoá tích: Dùng khi thức ăn tích trệ, bụng trướng, kém ăn.
- Kê nội kim sao 125g, nghiền thành bột. Mỗi lần uống 8g, ngày uống 2 lần, chiêu với nước sôi. Trị thức ăn tích trệ không tiêu, bụng dạ dày đầy trướng.
Kiện tỳ, trị tiêu chảy: Dùng khi tỳ hư, tiêu chảy lâu ngày không khỏi.
- Kê nội kim sao, bạch truật sao, liều lượng bằng nhau 200g, nghiền thành bột. Mỗi lần 8g, ngày uống 2 lần, chiêu với nước đun sôi, uống trước bữa ăn. Trị viêm ruột mạn tính, tiêu chảy, ruột dạ dày trướng đầy khó chịu.
- Kê nội kim, bạch truật, gừng khô, mỗi thứ 125g. Đại táo nhục 250g, hấp chín. Ba vị trên sao, nghiền thành bột, thêm táo nhục, giã nát làm bánh, sấy khô. Mỗi lần uống 12g, ngày uống 2 lần, uống khi đói. Trị tỳ hư tiêu chảy, tiêu hoá khó.
Tan sỏi thông tiện: Dùng trị sỏi bàng quang.
- Bột lục nhất tán 63g, kê nội kim 12g. Nghiền thành bột mịn. Mỗi lần uống 4 - 8g. Trị sỏi thận và bàng quang.
- Kê nội kim 16g, kim tiền thảo 20g, uất kim 12g, hồ tào 20g, hải kim sa 20g. Sắc uống. Trị sỏi mật, sỏi thận.
- Kê nội kim sao tồn tính, nghiền thành bột mịn. Dùng ngoài trị viêm xoang miệng, viêm lợi, viêm hạnh nhân. Có thể trộn với mật ong thành thuốc cao bôi, trị cước mùa đông.
TS. Nguyễn Đức