Mất ngủ hay khó ngủ là chứng bệnh gây khó khăn trong đời sống rất nhiều người. Khó ngủ có nhiều dạng, khó đi vào giấc ngủ, ngủ không yên giấc, dậy sớm không ngủ lại được hoặc tỉnh dậy nhiều lần trong khi ngủ, mỗi lần dài hơn 30 phút. Nhiều kết quả nghiên cứu cho thấy, nữ bị mất ngủ nhiều hơn nam nhất là ở tuổi gần mãn kinh và càng nhiều tuổi càng dễ bị mất ngủ. Không chỉ người già, ghi nhận gần đây cho thấy tình trạng mất ngủ, khó ngủ xảy ra cả với độ tuổi thanh thiếu niên.
Có rất nhiều nguyên nhân gây mất ngủ. Chẳng hạn, bạn gặp phải một biến cố trong cuộc sống. Biến cố đó ảnh hưởng trực tiếp tới tâm trạng, cảm xúc của bạn cũng khiến bạn mất ngủ. Thói quen sinh hoạt không điều độ cũng là nguyên nhân của mất ngủ. Thời gian ngủ và thời gian thức không hợp lý. Có thể buổi trưa ngủ quá nhiều, buổi tối không ngủ được. Hoặc cũng có thể do đi ngủ quá muộn, đã quá giấc. Nếu bạn lạm dụng các chất kích thích như rượu, bia, cà phê, thuốc lá hoặc do tác động từ môi trường bên ngoài như phòng ngủ quá nóng hoặc quá lạnh, do tiếng ồn quá lớn, phòng ngủ quá sáng… cũng khiến bạn mất ngủ.
Ngoài ra, còn một lý do khiến nhiều người bỏ qua, đó chính là việc thiếu máu lên não cũng khiến cho bạn mất ngủ, ngủ không ngon giấc. Thiếu máu não còn gây nên cảm giác tê bì chân tay hoặc vã mồ hôi trong giấc ngủ.
Các nhà nghiên cứu Anh cho biết, chỉ cần một tuần thiếu ngủ cũng đủ để làm thay đổi hoạt động của hàng trăm gene. Derk-Jan Dijk, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu giấc ngủ tại Đại học Surrey (Anh) nói, các nhà nghiên cứu đã theo dõi hoạt động của các gene trong hệ gene người và thấy rằng thiếu ngủ (ngủ chưa đầy 6 giờ/đêm) ảnh hưởng tới hoạt động của hơn 700 gene, bao gồm các gene liên quan tới kiểm soát viêm, miễn dịch và đáp ứng stress. Hơn nữa số gene bị ảnh hưởng do thiếu ngủ cao hơn 7 lần nếu tình trạng thiếu ngủ kéo dài tới một tuần.
Thiếu ngủ dẫn tới một loạt vấn đề sức khỏe bao gồm: Béo phì, bệnh tim, suy giảm nhận thức. Với trẻ em, thiếu ngủ sẽ gây hậu quả xấu đến sức khỏe và tâm sinh lý. Những đứa trẻ thiếu ngủ rất dễ sinh cáu gắt, tính tình cục cằn… Nếu tình trạng này kéo dài rất dễ nảy sinh các vấn đề về tâm thần.
Làm gì khi mất ngủ?
Theo BS Minh Hương (Trung tâm Tư vấn sức khỏe Minh Hương, Hà Nội), khi lên giường ngủ thì chỉ để ngủ và không làm gì khác (như đọc sách, xem phim...). Nếu không ngủ được sau 10 - 15 phút thì có thể đứng dậy đi làm một việc khác. Những bệnh nhân mất ngủ mãn tính thường rất sợ buổi tối vì họ nghĩ rằng có thể sẽ không ngủ được. Thông thường nếu càng lo sợ thì giấc ngủ càng khó đến, do đó hãy nghĩ đến giấc ngủ một cách nhẹ nhàng, thanh thản thì nó sẽ đến một cách bình yên.
Khi bạn mất ngủ, việc đầu tiên là loại bỏ những nguyên nhân chủ quan gây mất ngủ, chẳng hạn như uống cà phê quá nhiều vào buổi tối hoặc trước khi đi ngủ, ăn quá nhiều chất cay nóng, ăn quá no, đi du lịch đến nơi có sự thay đổi múi giờ quá lớn, do căng thẳng trong công việc... Sau khi biết được nguyên nhân, bạn có thể sẽ tự điều chỉnh để đón giấc ngủ. Bạn cũng nên tạo tâm trạng thư thái để dễ dàng đi vào giấc ngủ.
Để dễ dàng đi vào giấc ngủ, bạn nên: Đi ngủ ngay khi cảm thấy buồn ngủ, đừng cố cưỡng lại; Không nên ăn tối quá muộn (ăn tối sau 8 giờ) vì ăn tối muộn khiến dạ dày phải hoạt động và làm việc, ảnh hưởng tới việc tiết hormone gây buồn ngủ. Bữa tối không nên ăn nhiều dầu mỡ, dẫn tới khó tiêu, đầy bụng sẽ ảnh hưởng tới giấc ngủ; Không lạm dụng chất kích thích như cà phê, thuốc lá, rượu, bia vì những chất này là nguyên nhân khiến thần kinh căng thẳng, khó đi vào giấc ngủ. Trước khi ngủ không nên chơi các môn thể thao vận động mạnh và hạn chế xem các bộ phim quá hấp dẫn. Đọc những câu chuyện quá nhiều cảm xúc gây kích thích thần kinh sẽ khiến khó ngủ hơn.
Để dễ dàng đi vào giấc ngủ, bạn nên:
- Đi ngủ ngay khi cảm thấy buồn ngủ, đừng cố cưỡng lại.
- Không nên ăn tối quá muộn (ăn tối sau 8 giờ) vì ăn tối muộn khiến dạ dày phải hoạt động và làm việc, ảnh hưởng tới việc tiết hormone gây buồn ngủ. Bữa tối không nên ăn nhiều dầu mỡ, dẫn tới khó tiêu, đầy bụng sẽ ảnh hưởng tới giấc ngủ.
- Không lạm dụng chất kích thích như cà phê, thuốc lá, rượu, bia vì những chất này là nguyên nhân khiến thần kinh căng thẳng, khó đi vào giấc ngủ.
- Trước khi ngủ không nên chơi các môn thể thao vận động mạnh và hạn chế xem các bộ phim quá hấp dẫn. Đọc những câu chuyện quá nhiều cảm xúc gây kích thích thần kinh sẽ khiến khó ngủ hơn.
BS Minh Hương
Minh Hoa
