Ra ngõ… gặp xe tự chế
Có mặt tại thị trấn Yên Lạc, huyện Yên Lạc, chỉ trong vòng nửa giờ đồng hồ, chúng tôi được chứng kiến hàng chục chiếc xe 3 bánh, 4 bánh, xe tự chế chạy rầm rập trên đường. Một số xe chở hàng cồng kềnh che khuất tầm nhìn của người tham gia giao thông và của chính người điều khiển nhưng vẫn đi bình thường như không có chuyện gì xảy ra. Đến gần những đại lý, cửa hàng sắt thép, xi măng, tôn lợp… dễ dàng nhận thấy có nhiều xe 4 bánh, xe tự chế, công nông đến xếp hàng vận chuyển. Chị Thanh - chủ đại lý tôn ở thị trấn Yên Lạc cho biết: Loại xe 3 - 4 bánh rất cơ động, chi phí ít, hiệu quả vận chuyển cao nên biết là vi phạm Luật Giao thông đấy nhưng vẫn phải sử dụng.
Dùng xe 4 bánh tự chế để chở tôn (Ảnh chụp chiều ngày 20/4/2016 tại thị trấn Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc).
Để có một chiếc xe 3 - 4 bánh, chỉ cần đầu tư chiếc xe máy cà tàng từ 4 - 5 triệu đồng, đặt thợ sắt hàn cho một chiếc thùng có khuy nắp kết nối với yên xe máy, thế là chạy. Tất cả vốn đầu tư chỉ khoảng 10 - 12 triệu đồng là có thể “kiếm cơm” được, rẻ hơn nhiều so với vốn đầu tư mua chiếc xe ôtô 5 tạ, 1 tấn hay xe ngựa. Khi nào cần chở hàng thì lắp vào, không thì xe máy vẫn đi bình thường. Hiệu quả nhất là dùng xe vào việc chở tôn, chở sắt, hộp kẽm có độ dài từ 5 - 6m. Tuy là động cơ xe máy nhưng có khi chở được hàng tấn hàng, số lượng nhiều còn hơn một chiếc ôtô 5 - 7 tạ. Trong khi đó, không phải đăng kiểm, nộp thuế đường bộ, xăng dầu tiêu hao ít, có thể đi vào các tuyến đường chật chội, ngõ hẻm…
Do đặc điểm riêng của những chiếc xe tự chế mà người dân thường gọi chúng là những “hung thần… 4 không”: không còi, không đèn, không đăng ký, không kiểm định. Đây chính là lý do khiến các loại phương tiện này tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây mất an toàn giao thông, nhất là khi xe chạy lâu ngày, động cơ xuống cấp, lưu thông vào buổi tối hay ở nơi có địa hình xấu. Nhiều người dân và các tài xế xe tải, xe khách chạy đường dài cho biết, họ hết sức lo ngại khi lưu thông cùng các loại xe tự chế này vì không có đèn báo chuyển hướng khiến nhiều phương tiện khác bị bất ngờ và chở hàng hóa cồng kềnh khiến tầm nhìn bị che khuất. Không những thế, loại xe 3 - 4 bánh, xe tự chế còn làm mất cảnh quan, ảnh hưởng xấu đến trật tự giao thông.
Để chế những chiếc thùng, chiếc xe 3 - 4 bánh này cũng không khó khăn gì, thợ hàn xì nào cũng có thể làm được, thích cao, thấp, dài hay ngắn đều được, tùy thuộc vào yêu cầu của người đặt hàng. Ngoài một số hộp kẽm là mới ra còn lại toàn đồ tận dụng, tái chế.
Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Huy Túc - trú tại thị trấn Yên Lạc, huyện Yên Lạc bày tỏ: Trong thời gian gần đây, loại xe 3 - 4 bánh, xe tự chế trên địa bàn thị trấn Yên Lạc phát triển mạnh. Hàng ngày, có hàng chục lượt xe chạy qua đoạn đường trước mặt nhà tôi. Đã có nhiều xe bị tai nạn, xe cũ bị hỏng hóc giữa đường gây ách tắc giao thông. Loại xe này rất nguy hiểm, cồng kềnh chiếm nhiều diện tích đường cái, tiềm ẩn nhiều nguy cơ tai nạn.
Quản lý lơ là, “hung thần” tái xuất
Bên cạnh Nghị quyết số 32/2007/NQ-CP của Chính phủ về việc cấm các loại xe công nông, xe cơ giới 3 bánh, xe thô sơ 3 - 4 bánh tham gia giao thông, UBND tỉnh Vĩnh Phúc cũng ban hành Quyết định số 13/2009/QĐ-UBND quy định cấm các phương tiện này tham gia giao thông trên địa bàn tỉnh. Ngay sau khi có quy định cấm, chính quyền và các lực lượng chức năng đã thực hiện nhiều giải pháp tuyên truyền, vận động người dân thực hiện đúng quy định. Trong một thời gian dài không có tình trạng người dân sử dụng các loại phương tiện trong danh mục cấm. Tuy nhiên, khoảng 1 - 2 năm trở lại đây, tình trạng xe 3 - 4 bánh, xe tự chế trên địa bàn tỉnh đã phát triển mạnh.
Để ngăn chặn được tình trạng sử dụng xe 3 - 4 bánh, xe tự chế không phải chuyện một sớm một chiều, cần phải có sự vào cuộc của cả bộ máy chính quyền các cấp và các ngành chức năng. Một mặt cần phải khảo sát đến từng thôn, xóm, hộ gia đình để có sổ sách theo dõi những hộ nào hiện đang dùng xe 3 - 4 bánh, xe tự chế. Mặt khác, lực lượng chức năng cần tăng cường kiểm tra, xử phạt nghiêm những người dùng phương tiện trên tham gia giao thông, không vì nể nang mà né tránh.
Vẫn biết xe tự chế phù hợp điều kiện của vùng nông thôn với chi phí và công năng của nó, tuy nhiên, chính quyền địa phương có thể căn cứ vào tình hình cụ thể, xem xét chỉ để xe lưu hành trong những khu đường nội bộ, liên thôn, liên xóm, chứ không thể để kiểu xe này xuất hiện trên quốc lộ.