Kháng sinh đồ là phương pháp được sử dụng để xác định: Loại kháng sinh còn nhạy với vi khuẩn gây bệnh và mức độ nhạy của kháng sinh đối với vi khuẩn đó. Việc lựa chọn kháng sinh đồ tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như: vị trí nhiễm trùng, tuổi bệnh nhân… trong đó kháng sinh đồ cũng đóng vai trò rất quan trọng trong việc chọn lựa kháng sinh.
Có nhiều phương pháp thực hiện kháng sinh đồ khác nhau. Nhưng phương pháp Kirby-Bauer được sử dụng nhiều nhất. Phương pháp này là sau khi nuôi cấy trên môi trường thạch chuyên biệt, nhiều đĩa nhỏ kháng sinh - mỗi đĩa nhỏ tẩm một trong những loại kháng sinh cần thử nghiệm - sẽ được đặt vào môi trường này.
Công dụng
• Trong trường hợp kháng sinh không có tác dụng (khi bị cảm lạnh, nếu bệnh do nhiễm siêu vi…), cần làm kháng sinh đồ để điều chỉnh phương pháp điều trị.
• Khi các vi khuẩn gây bệnh “lờn” kháng sinh có thể được điều trị bằng nhiều loại kháng sinh kết hợp cùng lúc, một số trường hợp bệnh nhân cần phải điều trị bằng các loại kháng sinh mạnh hơn và ít được sử dụng rộng rãi. Trong trường hợp này, kháng sinh đồ giúp cho việc chọn lựa kháng sinh tối ưu để điều trị.
Phương pháp
Kiểm tra để tìm ra loại kháng sinh mẫn cảm đối với một dòng vi khuẩn gây bệnh theo các bước như sau:
• Nuôi cấy vi khuẩn gây bệnh: bằng cách lấy mẫu vi khuẩn từ cơ quan, mô, máu của cá bệnh cho phát triển trên đĩa thạch có chứa môi trường dinh dưỡng đặc biệt.
• Phân lập và tách ròng vi khuẩn nhằm thu được dòng thuần vi khuẩn gây bệnh.
• Lấy một lượng thích hợp vi khuẩn thuần trải đều trên đĩa thạch, sau đó gắn các đĩa kháng sinh vào đĩa thạch.
• Ủ trong tủ ấm ở nhiệt độ 28-30oC
• Đọc kết quả: sau 24-48 giờ, trên bề mặt đĩa thạch xuất hiện các vòng tròn không có vi khuẩn phát triển (vòng vô khuẩn) ở mỗi đĩa kháng sinh.
• Đo đường kính của vòng vô trùng để xác định tính nhậy cảm của vi khuẩn với kháng sinh đó, nếu:
Đường kính ≤ 11 mm: Kháng
Đường kính 12-15 mm: Trung bình
Đường kính ≥ 16 mm: Nhậy.
Sau khi có kết quả kháng sinh đồ, người ta sẽ chọn các loại kháng sinh có độ nhạy cao dùng để điều trị bệnh cho cá nhân.
Bác sĩ sẽ làm gì?
Ở một bệnh nhân bị nhiễm trùng, các nhà vi sinh sẽ tiến hành lấy các mẫu bệnh phẩm ở những thành phần được nghĩ là nơi mà vi khuẩn gây nên tình trạng nhiễm trùng sinh sống. Các mẫu bệnh phẩm thường là máu, nước tiểu, đờm và các loại dịch như mũi, hầu họng, não ủy… Sau đó, các mẫu bệnh phẩm này được cấy trên những môi trường để vi khuẩn phát triển. Từ đó, vi khuẩn gây bệnh sẽ được phân lập trên môi trường nuôi cấy thích hợp để làm kháng sinh đồ.
