Một số loại thuốc có thể gây tổn hại tới thính lực hoặc làm tăng sự nghiêm trọng cho những người có sẵn các vấn đề về thính lực. Sự giảm thính lực có thể cải thiện sau khi ngưng sử dụng thuốc. Tuy nhiên, cũng có nhiều thuốc gây ra sự mất thính lực vĩnh viễn. Mức độ của sự mất thính lực được xác định dựa vào lượng thời gian mà bệnh nhân sử dụng thuốc có thể gây điếc. Tác nhân gây suy giảm thính lực có thể do dùng một số thuốc điều trị bệnh hoặc hoá chất gây suy kém chức năng và tổn thương tế bào tai trong, đặc biệt sau ốc tai và các tế bào thần kinh thính giác.
Nhận biết triệu chứng điếc do thuốc
Thông thường, người sử dụng những thuốc có khả năng gây mất thính lực thường không phát hiện ra những thay đổi của tai ở giai đoạn đầu. Dấu hiệu của suy giảm thính lực thường không xảy ra đột ngột mà có diễn biến từ từ nên người bệnh thường dễ bỏ qua. Triệu chứng dễ thấy khi thuốc gây hại lên thính lực bao gồm ù ở một bên tai hoặc cả hai tai, có thể kèm theo chóng mặt, buồn nôn, mất thăng bằng khi đi, đứng... Các triệu chứng này có thể xuất hiện tạm thời, không liên tục nên nhiều người lại nghĩ do mệt mỏi hay bị rối loạn tiền đình và cứ thế chịu đựng. Nếu người dùng thuốc cứ âm thầm chịu đựng thì sự mất thính lực càng trở nên nghiêm trọng hơn, thậm chí điếc hẳn. Điều cần lưu ý là suy giảm thính lực do tác dụng phụ của thuốc có thể xảy ra khi đang dùng thuốc hoặc sau vài tuần, thậm chí vài tháng khi đã ngưng sử dụng. Hơn nữa, có nhiều thuốc có thể gây mất thính lực âm thầm mà không gây nên ù tai. Vì vậy, người dùng thuốc cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc để biết các tác dụng phụ của thuốc có thể gây hại cho tai.
Những loại thuốc gây suy giảm thính lực
Thuốc lợi tiểu tác động ở quai Henlé
Đây là một nhóm thuốc gây hại nặng nhất cho tai, bao gồm acid ethacrynic, furosemid, bumetanid. Thuốc gây độc mạnh nhất ở người cao tuổi, người suy gan, suy thận. Độc tính gây điếc sẽ tăng thêm khi dùng đồng thời với kháng sinh nhóm aminoglycosid.
Để hạn chế tác dụng phụ của thuốc lên thính lực, người bệnh nên tham khảo sự tư vấn của bác sĩ trước khi sử dụng thuốc.
Các kháng sinh nhóm aminoglycosid
Kháng sinh nhóm aminoglycoside đứng đầu các thuốc có thể gây điếc. Nguy cơ gây độc cho tai, suy giảm thính lực của các thuốc aminoglycoside tăng nếu bệnh nhân có trước một trong những yếu tố sau: Suy yếu chức năng thận, tiếp xúc trực tiếp với tiếng ồn, tuổi cao, đã từng dùng aminoglycoside. Neomycin là kháng sinh gây hại nhất trong nhóm này. Khi uống với liều cao để diệt khuẩn đường ruột hoặc dùng liều cao để bôi vết thương là đã có thể gây điếc. Kanamycin và amikacin cũng gây độc hại mạnh như neomycin. Streptomycin gây tổn hại nhanh chóng cho bộ phận tiền đình, dẫn đến chóng mặt, mất cân bằng, loạng choạng, khó bước đi ở nơi thiếu ánh sáng.
Các kháng sinh khác
Một số loại kháng sinh khác cũng có thể gây hại cho tai có thể kể đến trước tiên là erythromycin. Nếu tiêm tĩnh mạch liều cao 4g/ngày (để điều trị viêm phổi cho bệnh nhân cao tuổi, suy gan, thận) thì có thể gây điếc và chóng mặt. Triệu chứng này sẽ giảm và hết nếu ngưng thuốc kịp thời. Ampicillin khi dùng liều cao điều trị viêm màng não do Hemophillus influenzae có thể làm suy giảm thính lực. Chloramphenicol cũng giống như ampicillin, khi dùng điều trị viêm màng não cũng làm giảm sút sức nghe. Các kháng sinh như viomycin, vancomycin, capreomycin cũng có nguy cơ làm suy giảm thính lực, gây điếc. Triệu chứng suy giảm thính lực do các kháng sinh này gây ra cũng tùy từng trường hợp mà bị nghe kém, ù tai tiếng thổi, thỉnh thoảng chóng mặt, nếu dùng quá liều lâu ngày có thể gây điếc thần kinh giác quan không phục hồi, gây hư hại cả ốc tai và tiền đình.
Thuốc chống viêm
Các thuốc chống viêm không steroid như ibuprofen, indomethacin, piroxicam… có tác dụng phụ làm suy giảm sức nghe, gây điếc. Aspirin liều cao cũng gây ù tai và giảm thính lực ở tần số cao, thường phục hồi sau khi ngừng thuốc. Các thuốc chống viêm salicylat thường gây ù tai và giảm thính lực, nhưng có khả năng hồi phục.
Ngoài ra, một số loại thuốc trị sốt rét, thuốc chống ung thư cũng có thể gây suy giảm thính lực ở các mức độ khác nhau.
Để hạn chế tác dụng phụ của thuốc lên thính lực, người bệnh nên tham khảo sự tư vấn của bác sĩ trước khi sử dụng thuốc. Với bệnh nhân cao tuổi, phụ nữ có thai, người bị suy gan thận không được dùng các thuốc có khả năng gây độc cho tai mà phải thay thế bằng các thuốc khác có cùng tác dụng. Nếu bắt buộc phải dùng, bệnh nhân cần được đo thính lực và theo dõi thường xuyên trong suốt quá trình dùng thuốc (đặc biệt là các kháng sinh). Trong và sau thời gian dùng thuốc nếu thấy biểu hiện ù tai, nghe kém nên đến ngay bác sĩ kiểm tra và được điều trị kịp thời. Tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc khi chưa có chỉ định.