Nếu như trước đây, nói đến phẫu thuật tim mạch mọi người đều hình dung một cuộc đại phẫu nặng nề với vết mổ dài hơn 20 cm cưa dọc xương ức thì nay với phương pháp phẫu thuật tim ít xâm lấn có nội soi hỗ trợ, người bệnh chỉ phải chịu một đường rạch da ngắn, không phải mổ dọc xương ức, tránh nguy cơ chảy máu, viêm xương ức, nhiễm khuẩn… Đặc biệt đối với trẻ em và bệnh nhân nữ tránh di chứng biến dạng lồng ngực và đảm bảo yếu tố thẩm mỹ cao. Kỹ thuật được thực hiện rất hiệu quả, đi vào thường quy tại Trung tâm tim mạch (TTTM) bệnh viện (BV) E Trung ương và tiếp tục được các bác sĩ chinh phục để hóa giải thêm nhiều ca bệnh khó trong lĩnh vực này.
Phẫu thuật tim ít xâm lấn thay van động mạch chủ, đóng da sử dụng miếng dán không cần khâu
Nhìn nụ cười tươi ánh bừng trên khuôn mặt bệnh nhân (BN) Nguyễn Thị H. 40 tuổi (Hà Nội) khó thể hình dung chị mới trải qua cuộc phẫu thuật thay van động mạch chủ (ĐMC) 6 ngày. Chị H. hồ hởi mở áo cho chúng tôi xem vết mổ dài 6cm trên ngực đã liền và “khoe” vết mổ không cần phải khâu và cắt chỉ; chị được các bác sĩ sử dụng miếng dán tự liền da.
BN Nguyễn Thị H. 6 ngày sau phẫu thuật. Ảnh: Mai Linh
Phát hiện ra thông liên thất từ nhỏ, nhưng do lỗ thông còn bé nên chị được chỉ định sống chung cùng dị tật, cách đây 5 năm mới phải can thiệp bít lỗ thông tại Viện Tim mạch Việt Nam. Các bác sĩ cũng khuyến cáo chị sẽ phải mổ thay van ĐMC vì hở nhiều. Ngày 4/3/2016, chị được các bác sĩ TTTM BV E tiến hành phẫu thuật thay van ĐMC ít xâm lấn, và cũng là một trong những BN đầu tiên được sử dụng miếng dán áp lực không cần khâu.
ThS. BS. Nguyễn Công Hựu, Phó Trưởng khoa Ngoại TTTM BV E, người trực tiếp thực hiện ca phẫu thuật cho chị H. cho biết: phẫu thuật thay van ĐMC ít xâm lấn tiết kiệm được 1/2 – 2/3 thời gian so với ca mổ mở thông thường. BN được đóng da bằng miếng dán áp lực không cần khâu, không phải cắt chỉ sau mổ, giảm bớt đau đớn cho người bệnh, giảm sang chấn phẫu thuật, tránh nguy cơ nhiễm khuẩn. Sẹo sau mổ đẹp, nhỏ, lồng ngực không bị biến dạng (đặc biệt đối với các BN nữ), thời gian hậu phẫu giảm. Tuy nhiên kỹ thuật này sẽ khó khăn hơn cho phẫu thuật viên vì phẫu trường hẹp, khó xoay xở để thao tác, vị trí giải phẫu của van ĐMC khó thực hiện hơn các van khác, phải chọn đúng đường mổ sao cho thật hợp lý.
Hóa giải căn bệnh tim to, tăng áp lực động mạch phổi rất nặng chỉ với vết mổ 4 cm
Cậu bé Phùng Minh T. mới 12 tuổi (Hà Giang) nhưng có trái tim to gấp 3-4 lần của người lớn và một cơ thể béo núng. Đó là hậu quả của một dị tật bẩm sinh nhưng không được phát hiện từ sớm. Mẹ cậu cho biết, từ nhỏ T rất gầy yếu, không chạy nhảy, chơi bời như các bạn được. Khi cậu bé có những biểu hiện thường xuyên khó thở, viêm phế quản, viêm phổi, gia đình cho đi khám, biết con có bệnh nhưng chưa có điều kiện chữa trị. Vì sức khỏe như vậy nên T. thường xuyên phải ngồi, kể cả khi ngủ em cũng phải nửa nằm nửa ngồi để thở chứ không thể nằm thở như bình thường. Cơ thể béo núc của em là do 2 năm gần đây chỉ ăn và ngồi thở, không vận động gì. Điều đó khiến bệnh tình của em càng thêm nặng. T. được giới thiệu đến TTTM BV E, các bác sĩ chẩn đoán em bị bệnh màng ngăn nhĩ trái gây tăng áp lực động mạch phổi (ĐMP) rất nặng, hở van 3 lá nặng, phải phẫu thuật ngay không sẽ nguy hiểm đến tính mạng.
Phẫu thuật tim ít xâm lấn qua vết mổ nhỏ (4-5cm) với các dụng cụ chuyên dụng có sự hỗ trợ bằng màn hình nội soi cho bé T. Ảnh: BV cung cấp.
GS.TS. Lê Ngọc Thành, chuyên gia phẫu thuật tim mạch, Giám đốc BV E cho biết: Bé T. bị màng ngăn nhĩ trái khiến máu ứ ở phổi gây tăng áp lực ĐMP rất nặng, làm buồng tim giãn to gấp 2-3 lần tim người lớn gây hở van 3 lá nặng. Với bệnh lý này trước đây phải mổ mở. Nhưng với phẫu thuật mổ mở, phải cưa đôi xương ức sẽ dẫn đến nhiều nguy cơ và thời gian hồi phục sau mổ sẽ kéo dài. Hơn nữa bệnh nhi rất béo nên lớp mỡ cơ thể dày 4-5 cm, dễ gây tụ dịch, khả năng liền xương sẽ kém có thể dẫn tới viêm xương ức. Cân nhắc các yếu tố đó, các bác sĩ đã quyết định phẫu thuật ít xâm lấn cắt màng ngăn nhĩ trái, sửa chữa van 3 lá có nội soi hỗ trợ nhằm mang lại kết quả tối ưu cho người bệnh.
Theo ThS. BS. Đặng Quang Huy, người đã tiến hành phẫu thuật cho bé T., vì mổ ít xâm lấn nên ít đụng chạm vào quả tim, quả tim hồi phục rất nhanh. Bệnh nhi sau mổ 4 tiếng đã tỉnh táo, rút máy thở. Bệnh nhi không phải mổ dọc xương ức nên không bị biến dạng lồng ngực (nhất là T. đang ở độ tuổi phát triển), chỉ có vết sẹo nhỏ 4-5 cm bên dưới ngực phải. Sau 8 ngày T. đã hoàn toàn bình phục và đã được ra viện.
GS. TS. Lê Ngọc Thành cũng cho biết thêm: Với phương pháp mổ tim ít xâm lấn có nội soi hỗ trợ, phẫu trường rất nhỏ (thường kích thước chỉ bằng quả trứng); các tổn thương trong tim nằm rất sâu do đó phải sử dụng dụng cụ chuyên biệt dài gấp 2 lần so với dụng cụ bình thường. Vì vậy phẫu thuật viên phải rất thành thạo về phẫu thuật mổ tim mở thông thường. Đặc biệt khi tiến hành với những trẻ em nhỏ, mạch máu ngoại vi của trẻ rất nhỏ, phẫu thuật viên phải rất quen với phẫu thuật mạch máu mới có thể thực hiện được. Tuy nhiên TTTM BV E đã hoàn toàn làm chủ và đã thực hiện kỹ thuật cho những trẻ nhỏ mới 3 tháng tuổi, mang lại kết quả tốt.