Hẹp bao quy đầu (BQĐ) là tình trạng lớp da ở phần đầu của dương vật không tụt ra để lộ phần quy đầu dương vật. Bình thường, ở trẻ nhỏ “bao da” vẫn bọc ngoài quy đầu mà không cản trở việc đi tiểu nhưng đến 1-2 tuổi, quy đầu không lộ ra là hẹp BQĐ.
Cần quan tâm đến BQĐ của trẻ ngay từ nhỏ
Khi mới sinh, đa số trẻ có tình trạng hẹp BQĐ sinh lý, tức là BQĐ không kéo tuột xuống được, do có tình trạng dính tự nhiên giữa BQĐ và quy đầu. Trong 3-4 năm đầu, do dương vật lớn dần lên, lớp bề mặt da (gọi là thượng bì) bong ra, tích tụ lại thành chất bợn nằm bên dưới da quy đầu, giúp BQĐ tách dần khỏi quy đầu. Nhờ những lần dương vật cương khi buồn tiểu, khi ngủ mà BQĐ tự tuột hẳn xuống được. Khi trẻ được 3 tuổi, 90% BQĐ tuột xuống được. Chỉ có dưới 1% người lớn trên 16 tuổi là BQĐ bị hẹp thật sự.
 Hẹp BQĐ dẫn đến paraphymosis. |
Theo thống kê, có tới 45% số trẻ ở độ tuổi mẫu giáo bị hẹp BQĐ. Đáng lưu ý, 90% số ca ung thư dương vật hiện nay bắt nguồn từ hẹp BQĐ. Hiện nay, có rất nhiều trẻ bị hẹp BQĐ nhưng cha mẹ ít để ý đến căn bệnh này khi con còn nhỏ. Đến tuổi trưởng thành và lập gia đình, không ít người đã không có được hạnh phúc làm chồng, làm cha trọn vẹn. Thậm chí, khi đã hiểu về bệnh, nhiều thanh niên cũng không đi khám để phẫu thuật vì xấu hổ!
Hẹp BQĐ làm cho nước tiểu đọng lại, dương vật phồng lên, một lát sau mới chảy ra hết. BQĐ hay bị viêm với triệu chứng sưng đỏ, mọng nước. Chất tiết đọng lại thành hạt, mảng trắng, sờ vào như hạt đậu hoặc vòng nhẫn cứng ở đầu dương vật. Khi trưởng thành, hẹp BQĐ làm cho đau khi dương vật cương cứng, có khi lại không cương cứng được. Nếu không được phẫu thuật, việc vệ sinh sẽ không thể sạch sẽ. Sự tích tụ các chất bẩn trong nước tiểu và dịch nhầy của đường tiết niệu đọng ở nếp da quy đầu là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển nhanh chóng. Lâu dần thành viêm đường tiết niệu, ảnh hưởng tới thận, gây khó khăn trong quan hệ tình dục sau này và dẫn tới ung thư dương vật.
Vệ sinh BQĐ không đúng cách sẽ gây viêm nhiễm cho trẻ. Vì thế, khi tắm, cha mẹ nên rửa và lộn BQĐ cho trẻ. Nếu thấy khó lộn hoặc BQĐ bị dính lại thì nên đi khám để được chẩn đoán chính xác. Việc xử lý hẹp BQĐ ở trẻ khá đơn giản, chỉ cần cắt chỗ chít hẹp ở quy đầu và cần thực hiện càng sớm càng tốt (1-2 tuổi), muộn nhất là trước tuổi dậy thì. Bởi nếu để quá tuổi trưởng thành mới can thiệp, BQĐ sẽ khó bóc tách hết, chưa kể những trường hợp đã có biến chứng xơ chai hoặc ung thư.
Hẹp BQĐ không gây vô sinh vì tinh dịch vẫn qua lọt, nhưng dễ bị nhiễm trùng BQĐ và đường tiểu. Người bị hẹp BQĐ dễ bị ung thư dương vật hơn người không hẹp hay hẹp nhưng đã cắt rồi. Hiện nay, còn nhiều bậc cha mẹ chưa ý thức được việc kiểm tra xem con mình có bị hẹp BQĐ hay không, đồng thời cũng không biết cách vệ sinh sạch sẽ, tránh cho các cháu bị viêm nhiễm, dẫn đến viêm đường tiết niệu.
Cắt BQĐ càng sớm càng tốt
Ở trẻ nhỏ, nếu thấy trẻ bị bí tiểu, hay cháu khi tiểu thì khóc thét và BQĐ căng phồng như bong bóng thì có thể cháu bị hẹp BQĐ thật sự, khi đó bố mẹ cần đưa đến bác sĩ khám. Trẻ đã 4-5 tuổi mà BQĐ chưa tuột xuống được thì có thể bôi kem có corticosteroid (0,1% dexamethasone) lên BQĐ, 2-3 lần mỗi ngày trong khoảng 4-6 tuần thì 2/3 trường hợp BQĐ bong ra, tuột xuống được. Trẻ 7-8 tuổi mà BQĐ chưa tuột được và bôi thuốc không kết quả, nhất là khi tiểu có hiện tượng BQĐ căng phồng như bong bóng hay trẻ thường bị viêm BQĐ, thì nên phẫu thuật cắt BQĐ.
Cắt BQĐ là cắt bỏ phần da che phủ quy đầu. Đây là một phẫu thuật đơn giản được thực hiện ở các cơ sở y tế, chỉ cần gây tê tại chỗ đối với người lớn (trẻ em thì phải gây mê). Thời gian phẫu thuật trung bình từ 20-30 phút, liền vết thương sau 10 ngày và có thể sinh hoạt bình thường. Nhiều dân tộc trên thế giới có tục lệ cắt BQĐ cho trẻ trai từ rất sớm. Hiện nay, các nước châu Âu đã khuyến cáo nên thực hiện cắt BQĐ ngay trong vòng 1 tháng sau sinh, vì lúc đó cháu bé còn chưa có ý thức về điều này. Cắt BQĐ khi bé trai còn nhỏ với kỹ thuật y tế hiện nay thực hiện rất nhanh chóng, an toàn và không gây tâm lý mặc cảm cho đứa trẻ.
Ths. Lê Quốc Thịnh