Hỏi: Tôi bị đái tháo đường (ĐTĐ) cách nay 3 năm, đi xét nghiệm có nơi thì chỉ thử đường máu lúc đói, có nơi thì bắt xét nghiệm thêm HbA1c mỗi 3 tháng một lần, vì xét nghiệm trên tương đối mắc tiền. Vậy tôi xin hỏi xét nghiện HbA1c là gì có cần thiết cho bệnh ĐTĐ của tôi không?
(Tô Thành Minh - TP.HCM)
Trả lời: Bệnh ĐTĐ là một bệnh mãn tính điều trị lâu dài và rất phức tạp, có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm máu, dẫn đến những kết luận sai trong quá trình điều trị. Thực tế có rất nhiều bệnh nhân quá lo sợ về bệnh tật, cho nên ngày mai đi khám bệnh, xét nghiệm là ngày hôm nay họ ăn rất ít, cho nên xét nghiệm khi đường huyết khi đói chưa đánh giá hết được thực tế của bệnh. Hơn nữa, hầu hết bệnh nhân còn chưa biết về một số thuốc có tác dụng đến bệnh ĐTĐ như corticoit... mà họ đang dùng trước khi đi khám bệnh. Vì vậy, để giúp chẩn đoán tốt hơn bác sĩ ngoài xét nghiệm đường huyết lúc đói bác sĩ còn chỉ định xét nghiệm HbA1c 3 tháng 1 lần. Vậy đâu là giá trị của HbA1c trong bệnh ĐTĐ?
Trong hồng cầu có huyết sắc tố kết hợp với glucose (glycohemoglobin hoặc huyết sắc tố glycosylat) do phản ứng ketoamin giữa glucose và nhóm amin của cả 2 chuổi beta của phân tử huyết sắc tố để tạo ra sản phẩm trung gian amin là aldimin, sản phẩm này sẽ được chuyển thành Ketoamin theo sự chuyển Amadori không đảo ngược.
Loại huyết sắc tố glycosylat Ac, thường chiếm 4 - 6% tổng số huyết sắc tố. Loại huyết sắc tố glycosylat còn lại chiếm 2 - 4% tổng số huyết sắc tố chứa glucose hoặc fructoz được phosphoryl hóa gọi là HbA1a và HbA1b. Cả 3 loại huyết sắc tố A1a, A1b, A1c gộp chung lại thành HbA1. Huyết sắc tố A1c, chuyên biệt hơn HbA1, tăng trong trường hợp tăng đường huyết mạn tính và có liên hệ mật thiết đến tình trạng chuyển hóa. Huyết sắc tố glycosylat tuỳ thuộc mức đường huyết mà phản ứng glycosylat không đảo ngược, nên huyết sắc tố glycosylat sẽ tồn tại trong suốt đời sống của hồng cầu. Như vậy, huyết sắc tố glycosylat phản ánh mức đường huyết trong khoảng trên, dưới 8 tuần lễ trước khi đo và sẽ cho biết sự kiểm soát đường huyết trong thời gian dài. Nồng độ HbA1c khoảng 5 - 7% trên bệnh nhân ĐTĐ cho biết tình trạng đường huyết bệnh nhân đã được ổn định tốt trong 2 - 3 tháng trước đó. Ngược lại HbA1c > 10% đường huyết bệnh nhân trước đó không được kiểm soát tốt. Như vậy, HbA1c giữ vai trò hết sức quan trọng trong việc kiểm soát đường huyết trong quá trình điều trị, người bác sĩ thường dựa vào chỉ số này để đánh giá người bệnh có thực hiện y lệnh điều trị trước đó có tốt hay không. Ngày nay, HbA1c được coi như một tiêu chí để đánh giá kết quả của sự ổn định về chuyển hóa trên bệnh nhân ĐTĐ. Với ý nghĩa như đã nói phần trên, nên việc xét nghiệm HbA1c của anh theo định kỳ là việc làm hết sức cần thiết và có ý nghĩa.
BS.CKI. TRẦN QUỐC LONG
