Nguy cơ thanh trừng
Bằng những ngôn từ mạnh mẽ nhất, lãnh đạo Đức, Mỹ và Liên minh Châu Âu đã lên án hành động đảo chính bất thành ở Thổ Nhĩ Kỳ, đồng thời kêu gọi chính quyền Tổng thống Tayyip Erdogan “xử lý": vụ việc một cách hợp pháp, tránh làm tình hình thêm căng thẳng
Phát biểu tại cuộc họp báo ở thủ đô Béc-lin, Thủ tướng Đức Angela Merkel nhấn mạnh, việc trừng phạt những người chịu trách nhiệm và liên quan đến cuộc đảo chính ngày 15/7 vừa qua cần phải được thực hiện theo các quy định của luật pháp Thổ Nhĩ Kỳ. “ Cuộc đảo chính vừa qua là một bi kịch làm rất nhiều người thiệt mạng. Cần phải dừng lại ngay tình trạng bạo lực gây đổ máu”. Bà Merkel nhấn mạnh “ Đức luôn ủng hộ những người bảo vệ dân chủ và pháp quyền ở Thổ Nhĩ Kỳ. Tôi cho rằng, không ai khác vẫn là người dân Thổ Nhĩ Kỳ được quyền lựa chọn người lãnh đạo đất nước mình thông qua bầu cử tự do và bất kỳ sự thay đổi chính trị nào phải thực hiện trong khuôn khổ của các quy tắc dân chủ và phải được Quốc hội thông qua”
Trước đó cùng ngày, trong tuyên bố chung, Ủy viên phụ trách về an ninh và đối ngoại EU và Ủy viên phụ trách về vấn đề mở rộng chính sách láng giềng Johannes Hahn của Liên minh châu Âu kêu gọi cảnh sát và lực lượng an ninh Thổ Nhĩ Kỳ kiềm chế trong khi làm nhiệm vụ tránh gây thêm thương vong. Theo giới chức EU, mọi căng thẳng trong xã hội chỉ có thể được giải quyết thông qua một tiến trình dân chủ.
Trong cuộc họp Hội đồng An ninh quốc gia, Tổng thống Mỹ Obama kêu gọi chính quyền của Thủ tướng Erdogan tôn trọng các quy định pháp luật trong việc giải quyết các vấn đề sau cuộc chính biến vừa qua. “Nhu cầu sống còn đối với tất cả các bên là hành xử trong phạm vi của phát luật để tránh các hành động làm leo thang căng thẳng và bạo lực”, ông Obama nói.
Trước đó, Tổng thống Erdogan thề sẽ xử lý những kẻ đảo chính. Theo một số nguồn tin, Ankara có thể trừng phạt những người đảo chính bằng án tử hình. Giới phân tích cho rằng nếu điều này xảy ra, Thổ Nhĩ Kỳ không chỉ lầm vào cảnh “nồi da xáo thịt” mà có thể biến thành chảo lửa khi mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo bùng phát. Đây sẽ là mảnh mất màu mỡ để Đảng Công nhân người Kurd và IS tiến hành thêm các hoạt động quyaas pháp Thổ Nhĩ Kỳ.
Theo thông tin mới nhất, số người thiệt mạng trong vụ đảo chính từ đêm 15/7 sang ngày 16/7 tại Thổ Nhĩ Kỳ đã lên tới gần 300 người và đây chưa phải là con số cuối cùng do trong số gần 1500 người bị thương có nhiều người đang nguy kịch. Chính quyền Ankara cho biết, đã có hơn 2.840 người bị tình nghi bao gồm tướng lĩnh và binh sĩ bị bắt giữ.
Hệ luỵ nguy hiểm
Trong những cáo buộc đưa ra, Tổng thống Erdogan cho rằng chính Giáo sỹ Gulen là người đứng đằng sau vụ đảo chính đêm 15/7. Phát biểu trước hàng nghìn người ủng hộ tại thành phố Istanbul chiều 16/7, Tổng thống Erdogan nhấn mạnh rằng Mỹ cần phải dẫn độ giáo sĩ Gulen, người mà theo ông Erdogan đã đe dọa an ninh của Thổ Nhĩ Kỳ và cần phải bị dẫn độ. "Tôi kêu gọi nước Mỹ và ngài Tổng thống Obama bàn giao con người này cho chúng tôi", Tổng thống Erdogan nói.
Tuy nhiên, phía Mỹ nói rằng họ cần Thổ Nhĩ Kỳ cung cấp các bằng chứng chứng minh Giáo sỹ Gulen đứng dằng sau âm mưu đảo chính. Phát biểu từ Luxembourg ngày 16/7, ông Kerry nói rằng Mỹ sẽ giúp Thổ Nhĩ Kỳ điều tra vụ đảo chính nhưng Ankara cần phải chia sẻ các bằng chứng mà chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ có được nhằm chống lại giáo sĩ Fethullah Gulen.
Giáo sỹ Gulen sống lưu vong tại Mỹ
Giáo sĩ Fethullah Gulen (75 tuổi) hiện đang sống lưu vong tại thị trấn miền núi Poconos ở Saylorsburg, bang Pennsylvania (Mỹ) từ năm 1999 và bị cáo buộc tội phản quốc. Sau khi rời bỏ Thổ Nhĩ Kỹ, nhân vật này đã bị chính quyền Erdogan cáo buộc có các hoạt động Hồi giáo cực đoan dù trước đó từng là đồng minh của ông Erdogan. Ông Gulen Gulen là người đứng đầu phong trào tôn giáo và xã hội xuyên quốc gia mang tên Fethullah Gulen.
Vụ đảo chính đêm 15/7 tại Thổ Nhĩ Kỳ đã khiến cả thế giới “sốc”. Thiệt hại về kinh tế mà vụ việc này gây ra sẽ là một đòn đau giáng vào kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ. Hàng loạt các chuyến bay đi và đến Thổ Nhĩ Kỳ trong thời điểm 3 ngày qua đã bị huỷ bỏ, thiệt hại kinh tế lên tới hàng chục tỷ USD. Quan trọng hơn, sau những vụ tấn công khủng bố do IS tiến hành thời gian gần đây, và nay với vụ đảo chính này, Thổ Nhĩ Kỳ không còn là điểm đến an toàn trong mắt du khách. Mặt khác, nếu Thổ Nhĩ Kỳ lâm vào bất ổn, tình hình chính trị Trung Đông sẽ càng thêm phức tạp.