Gừng không chỉ là gia vị quen thuộc, đem lại hương vị cho món ăn, giúp cơ thể tiêu hóa và hấp thụ thức ăn dễ dàng, còn là một dược liệu sử dụng rất phổ biến trong y học cổ truyền từ xa xưa. Gừng chứa axit glutamic, glycine, serin, axit aspartic, zingiberol, aldehyde, chất cay zingeron, shogaola, tinh bột... có nhiều tác dụng dưỡng sinh và phòng trị cảm, bệnh đường hô hấp, tiêu hóa, tiết niệu,... Sau đây là một số cách dùng gừng trị bệnh đường tiết niệu, tê thấp...
Bí tiểu: dùng gừng tươi 1 lát, ngải cứu 3-6g. Gừng đặt dưới rốn 4-5cm trên đặt lá ngải cứu đã hơ nóng, làm nhiều lần đi tiểu được. Hoặc dùng điếu ngải cứu đốt cháy như điếu thuốc rồi hơ nóng trên gừng.
Phù thũng do viêm thận: gừng tươi 50g, hành củ 7 củ, cá quả 1 con khoảng 500g, bí xanh 500g, đường phèn 250g, rễ cỏ tranh 500g, táo tàu 300g, chè tươi 200g, đường phèn 250g. Các vị thuốc cho vào nồi, đổ 1 lít rưỡi nước nấu sôi một lúc, gạn lấy nước bỏ bã, lại đun nhỏ lửa đến khi cạn còn 1 lít. Cá quả làm sạch cho vào nồi đất, đổ nước thuốc vào, đun nhỏ lửa cho đến khi cá chín nhừ, cho hành củ và đường phèn vào, chia làm 3 lần ăn hết cá và nước trong ngày.
Tiểu són: gừng tươi 6g, lá ngải cứu 20g, hồi hương 20g, nhân bạch quả (rang vàng thơm) 12g. Tất cả giã nhuyễn đắp vào bụng dưới, sau đó dùng điếu ngải cứu 2-3 lần. Ngày đắp thuốc 1 lần.
Liệt dương, sợ lạnh, đái dầm nhiều: gừng tươi 150g, thục phụ phiến 30g, thịt chó 1.000g, tỏi hành đủ dùng. Thục phụ phiến cho vào ấm đun sôi nhỏ lửa khoảng 2 tiếng đồng hồ. Gừng tỏi hành rửa sạch thái nhỏ, tất cả cho vào ấm nước thục phụ phiến nấu chín nhừ. Chia nhiều lần ăn cả cái và nước.
Di tinh, liệt dương: gừng tươi 5 lát, cá chạch 400g, táo tàu 6 quả (bỏ hạt). Cá chạch làm sạch bỏ ruột cho vào nồi, cho gừng, táo tàu và nước ninh nhừu. Ăn cả cái và nước chia 2 lần. Ăn 10 ngày là 1 đợt.
Tê thấp phong hàn: gừng tươi, ma hoàng, lá ngải cứu già đều 60g. Cho các vị vào nồi nước đun sôi rồi bỏ ra. Dùng khăn nhúng nước này chà xát nóng toàn thân và xông nơi tê thấp.
Tay chân tê thấp: gừng tươi 30g, hành 1 nắm, xuyên khung 30g. Tất cả cho vào ấm sắc đem xông tay chân đau tê.
Khớp gối sưng to, đau, đi lại khó: dùng nước gừng tươi nửa bát, bồ kết bỏ hạt 1 quả, mang tiêu 30g, ngũ vị tử 30g, đường cát đỏ 30g, rượu 1 lít. Bồ kết, mang tiêu, ngũ vị tử, đường cát đỏ nghiền nhỏ, cho nước gừng vào trộn đều rồi cho rượu vào trộn tiếp, bôi chỗ đau.
Vai viêm đau: gừng tươi 10g, hành củ 60g, xơ mướp 20g. Tất cả giã nhỏ cho một ít rượu vào trộn đều đắp chỗ đau. Băng lại. Cách ngày thay 1 lần.
Đau lưng: gừng tươi 60g, hương phụ 150g, muối 6g. Gừng giã nát, lấy nước ngâm hương phụ 1 đêm rồi sao vàng tán nhỏ, cho muối vào trộn đều xát vào răng vài lần sẽ hết đau lưng.
Đau bắp chân bàn chân, chân sưng nặng nề: gừng tươi 3 lát, thương truật 6g, hoàng bá 6g. Sắc uống ngày 1 thang.
Ngoài ra, gừng trị nhức đầu.
Đau đầu: dùng gừng tươi hạt cải củ, hai thứ bằng nhau, một chút xạ hương. Gừng hạt cải củ giã vắt lấy nước cho ít xạ hương vào, nhỏ vào mũi; khỏi đau đầu ngay.
Đau nửa đầu (thiên đầu thống): gừng tươi 60g luộc chín, giã nát đắp huyệt dũng tuyền (vị trí dưới lòng bàn chân, ở điểm nối 2/5 trước với 3/5 sau của đoạn đầu ngón chân thứ 2 và giữa bờ sau gót chân, lỗ hõm dưới bàn chân). Đau đầu bên trái thì đắp chân bên phải và ngược lại. Băng chặt.
Lương y: Minh Chánh
