Thế giới sinh vật, động vật và con người hoạt động và phát triển đều chịu ảnh hưởng của khí hậu, thời tiết rõ rệt. Ở người, ảnh hưởng của khí hậu và thời tiết khác nhau giữa người trẻ và người cao tuổi (NCT) do đặc điểm sinh học của lứa tuổi này. Mất nước, kiệt sức vì nắng nóng là những triệu chứng thường gặp trong ngày hè nóng nực, đặc biệt ở NCT. Vậy làm thế nào để ngăn ngừa được những nguy cơ này?
 Người cao tuổi tránh ra ngoài trời trong khoảng thời gian nắng gắt từ 10-17 giờ. |
Tác hại của nắng nóng đối với NCT
Ánh nắng mặt trời về mùa hè và sức nóng là hai tác nhân vật lý có thể gây tác hại lớn đối với người cao tuổi như say nắng, say nóng do khả năng thích ứng với những thay đổi của thời tiết kém. Ở NCT, khả năng điều hòa thân nhiệt kém nên thân nhiệt vẫn chịu ảnh hưởng của nhiệt độ bên ngoài. Nhiều người quan niệm, mất nước chỉ xảy ra khi bị đi ngoài, nôn. Nhưng thực tế, đi dưới cái nắng hầm hập trên 40 độ C ngoài trời, lượng nước trong cơ thể bị “bốc hơi” nhanh qua mồ hôi. Trong cơ thể con người, nước chiếm khoảng 60% trọng lượng cơ thể, là thành phần dễ thay đổi và ảnh hưởng lớn đến sức khỏe. Với 3 triệu tuyến mồ hôi trên khắp cơ thể, trong điều kiện thời tiết nóng kéo dài, mồ hôi tiết ra quá nhiều dẫn đến tình trạng cơ thể rất dễ bị thiếu nước. Ở NCT, các tế bào ở vùng hạ đồi bị lão hóa, không còn phản ứng với tình trạng thiếu nước. Vì vậy, NCT không có (hay ít có) cảm giác khát nên không thấy cần uống nước. Theo kết quả nghiên cứu, khi khát, những người trẻ tuổi phải uống trung bình hơn 1.000ml nước trong 90 phút mới hết khát; trong khi những NCT chỉ uống hơn 200ml trong cùng thời gian. Tuy không có cảm giác khát nhưng cơ thể NCT vẫn rất cần nước. Mặt khác, NCT thường ngại uống nước vì sợ phải đi tiểu nhiều. Khi bị mất nhiều nước, họ cũng không uống nước để bù lại như người trẻ. Thiếu nước trở thành nguyên nhân gây ra một số bệnh lý ở mức độ từ nhẹ đến nặng, gồm: mệt mỏi, táo bón, tiểu khó, chóng mặt, nặng thì lơ mơ giảm tri giác, thậm chí dễ có nguy cơ bị trụy mạch và tử vong hơn người trẻ.
 Người cao tuổi cần uống đủ nước và ăn nhiều rau quả trong mùa nắng nóng. |
Làm gì để phòng thiếu nước khi nắng nóng?
Uống đủ lượng nước hàng ngày (khoảng 1,5 - 2 lít tùy theo cân nặng), nên pha thêm khoảng 1/3 muỗng cà phê muối trong 1 lít nước (người bị bệnh tim mạch, huyết áp cao cần tuân thủ chế độ dùng muối mỗi ngày). Việc bổ sung đủ nước sẽ giúp NCT khỏe khoắn, tỉnh táo, hoạt bát hơn. Uống nước vào buổi sáng và chiều, không uống sau 20 giờ dễ bị tiểu đêm và gây mất ngủ. Mùa hè, nên ăn nhiều rau, quả vừa dễ tiêu hóa vừa để cung cấp thêm nước, vitamin và muối khoáng. Bên cạnh đó, nên ăn những thức ăn mềm, loãng như các loại cháo, bún...
Mùa hè, NCT nên chọn quần áo rộng rãi, thoáng mát, chất vải thấm mồ hôi, nhẹ, sáng màu. Khi ra ngoài trời, cần đội mũ nón rộng vành, kính mát, đặc biệt, tránh đi ra ngoài trong khoảng thời gian từ 10h - 17h là thời điểm nắng gắt nhất trong ngày.
Nhà ở luôn thoáng mát, sạch sẽ và để ít đồ đạc. Có cây xanh để che chắn ánh nắng và tạo cảm giác mát mẻ.
PGS.TS. Trần Đức Thọ
(nguyên Viện trưởng Viện Lão khoa)