Theo Đông y, gà ác vị ngọt, hơi ấm, không độc, có công hiệu từ bổ can thận, ích khí bổ huyết, tư âm thanh nhiệt, điều kinh hoạt huyết, chữa rong huyết…
Thịt gà ác còn chứa các acid amin cần thiết cho cơ thể gồm lysine, methionine, histidine, giúp điều tiết khả năng miễn dịch cơ thể và chống lão hóa, nên xưa được gọi là “gà thuốc”. Hàm lượng chất dinh dưỡng trong gà ác cao hơn nhiều so với các loại thịt khác, bên cạnh hàm lượng chất béo và cholesterol rất thấp, cho nên gà ác là thức ăn tốt để bồi bổ cơ thể.
Phương thức chế biến
Tiềm không cách thủy: vật liệu trụng trong nước sôi, để loại bỏ máu và mùi tanh, sau đó đưa vào nồi sành, thêm chất điều vị như hành, gừng, rượu và nước (cứ 0,5 kg vật liệu thêm 0,75 - 1lít nước), đậy nắp nồi đun trực tiếp trên bếp. Trước tiên đun sôi bằng lửa mạnh, vớt váng, rồi chuyển sang lửa riu tiềm đến khi thịt nhừ, thường khoảng 2-3 giờ.
Tiềm cách thủy: vật liệu trụng trong nước sôi, sau khi loại bỏ máu và mùi tanh thì chứa ngay trong thố sành, thêm hành, gừng, rượu và nước canh (nước dùng), dán kín nắp thố, đưa vào nồi, đậy nắp kín. Dùng lửa mạnh đun sôi, làm cho nước trong nồi không ngừng sôi liên tục, khoảng 3 giờ thì hoàn tất.
Tiềm bằng lò hấp: vật liệu chứa trong thố sành, cho vào lò hấp tiềm. Vật liệu không cần xào sơ, thêm nước dùng và chất điều vị để tiềm; nhưng cũng có thể xào sơ rồi mới tiềm.
Đặc điểm: mùi thơm ngan ngát, nước canh trong veo, thịt mềm, dễ tiêu hóa.
Gà ác tiềm thuốc dùng cho gia đình
Gà ác tiềm huỳnh kỳ:
Vật liệu: gà ác 1 con, huỳnh kỳ 30g, muối tinh luyện 2g.
Cách làm: gà ác giết mổ, rửa sạch, bỏ móng và nội tạng, trụng qua nước sôi, gà ác cùng huỳnh kỳ cho vào nồi sành, đổ nước ngập qua mặt vật liệu, tiềm không cách thủy, trước tiên bằng lửa mạnh cho sôi, sau chuyển lửa nhỏ tiềm đến khi thịt nhừ, nêm muối gia vị thì hoàn tất.
Công hiệu: thích hợp dùng cho chứng khí huyết lưỡng hư, phụ nữ đau bụng kinh…
Gà ác tiềm nhân sâm:
Vật liệu: gà ác 1 con, nhân sâm 12g, muối tinh luyện, rượu trắng, bột nêm, bột tiêu với mỗi thứ vừa đủ.
Cách làm: gà ác giết mổ, rửa sạch, bỏ móng và nội tạng, trụng qua nước sôi, cùng nhân sâm cho vào nồi, đổ nước ngập qua mặt vật liệu, tiềm không cách thủy, trước tiên bằng lửa mạnh cho sôi, vớt váng, sau chuyển lửa nhỏ tiềm đến khi thịt nhừ thì hoàn tất. Nêm thêm rượu trắng, muối tinh luyện, bột nêm, bột tiêu.
Công hiệu: tư âm, bổ hư.
Gà ác tiềm lộc nhung:
Vật liệu: gà ác 1 con, lộc nhung 10g.
Cách làm: gà ác giết mổ, rửa sạch, bỏ móng và nội tạng, trụng qua nước sôi, gà ác cùng lộc nhung cho vào thố, đổ nước ngập qua mặt vật liệu, tiềm cách thủy bằng lửa nhỏ tiềm đến chín nhừ thì hoàn tất.
Công hiệu: ôn cung bổ thận, ích tinh dưỡng huyết. Thích hợp dùng cho người hiếm muộn tử cung lạnh, thận hư tinh suy, các chứng lâu năm không đậu thai, kinh nguyệt không đều, kinh ít sắc nhạt, bụng dưới lạnh đau, lưng gối mỏi đau…
Gà ác tiềm thuốc hỗ trợ điều trị
Gà ác tiềm tứ vật:
Vật liệu: đương quy 15g, xuyên khung 15g, thục địa 15g, bạch thược 15g. Rượu 1 muỗng, nước vừa đủ. Cách làm: gà ác giết mổ, rửa sạch, bỏ móng và nội tạng, trụng qua nước sôi, gà ác cho vào nồi sành, rưới lên 1 muỗng rượu, đổ nước vừa đủ. Các vịthuốc bọc trong túi vải khâu kín, cho vào nồi cùng tiềm không cách thủyvới gà ác, khi chín, loại bỏ túi thuốc thì hoàn tất.
Công hiệu: bổ huyết điều kinh.
Thích hợp dùng cho các chứng phụ nữ thiếu máu, kinh nguyệt không đều, sắc mặt vàng, gầy ốm…
Gà ác tiềm thập toàn đại bổ:
Vật liệu: đảng sâm 8g, xuyên khung (sao) 4g, huỳnh kỳ (chích) 4g, đương quy 4g, nhục quế 2g, bạchthược 4g, thục địa 8g, phục linh 4g, bạch truật (sao) 4g, cam thảo (chích) 4g. Rượu 1 muỗng, muối một ít, nước vừa đủ.
Cách làm: gà ác giết mổ, rửa sạch,bỏ móng và nội tạng, trụng qua nước sôi, gà ác cho vào nồi sành, rưới lên 1 muỗng rượu, đổ nước vừa đủ. Các vị thuốc bọc trong túi vải khâu kín, cho vào nồi cùng tiềm không cách thủy với gà ác, khi chín, loại bỏ túi thuốc thì hoàn tất. Nêm ít muối gia vị.
Công hiệu: ôn bổ khí huyết. Thích hợp dùng cho người hư lao, mỏi mệt, thiếu máu chóng mặt, tinh lực bất túc, hoặc sau khi phẫu thuật, mất máu nhiều gây nguyên khí hư suy. Món tiềm này còn giúp giảm nhẹ tác dụng phụ khi hóa và xạ trị.
Bài thuốc dùng gà ác
Bồi bổ cơ thể (dùng l lần cho 1 người): gà ác 1 con, hoàng kỳ 8g, đảng sâm 12g, đương quy 6g, câu kỷ tử 8g, thục địa 12g, hoài sơn 8g, khiếm thực 12g, long nhãn 4g, gừng tươi 3 lát. Tất cả các vị thuốc rửa sạch, đổ nước cho ngập trên bề mặt trong một cái thố. Sau đó tiềm cách thủy 2 - 3 giờ. Công dụng bổ khí huyết, an thần, dưỡng can tư bổ thận, cố tinh, kiện tỳ. Dùng trị suy nhược thần kinh, suy nhược cơ thể, ăn uống thất thường, nam giới di mộng tinh, phụ nữ dùng lâu ngày sắc da hồng hào, tươi nhuận (2 tuần /lần). Nếu có đau nhức tay chân, đau lưng… gia thêm: đỗ trọng 12g, ngưu tất 8g.
Bổ huyết điều kinh (dùng 1 lần cho 1 người): gà ác 1 con, đương quy 10g, thục địa 12g, bạch thược 8g, xuyên khung 6g, gừng tươi 3 lát. Tất cả các vị thuốc rửa sạch, đổ nước cho ngập trên bề mặt trong một cái thố. Sau đó tiềm cách thủy 2 - 3 giờ. Công dụng bổ huyết điều kinh, dùng trị kinh nguyệt không đều. Hàng tháng chị em có thể dùng món ăn này trước kỳ kinh khoảng 7 - 10 ngày, dùng liền trong 3 - 4 ngày.
Khí huyết bất túc: gà ác (trống) 1 con, trần bì 3g, riềng 3g, hồ tiêu 6g, thảo quả 2 quả, hành, giấm vừa đủ, thêm nước tiềm chín, dùng canh ăn thịt.
Trào ngược nôn ói: gà ác (trống) 1 con, nếp 15g, bạch quả 10g, hạt sen 15g, hồ tiêu 3g. Các vị thuốc cùng nếp nhét vào bụng gà, khâu kín, ninh nhừ, ăn lúc bụng đói.
Ra mồ hôi trộm: gà ác 1 con, bỏ lông và nội tạng, nhét vào bụng gà đương quy 10g, thục địa 10g, bạch thược 10g, địa cốt bì 10g, dùng chỉ khâu kín, sau khi nấu chín, bỏ bã thuốc thì dùng..
LY.DS. BÀNG CẨM