Để não khỏe và dẻo dai cần phải bổ sung những thực phẩm có nhiều yếu tố vi chất cần thiết cho mọi hoạt động sinh lý của não. Nhiều kết quả nghiên cứu cho thấy khi không suy nghĩ, não vẫn tiêu hao năng lượng.
Từ một nghiên cứu...
Các nhà khoa học tại trường Đại học Case Western (Reserve, Mỹ) đã phát hiện rằng khi hoạt động suy nghĩ diễn ra hay không diễn ra, não vẫn tiêu tốn một lượng năng lượng nhất định.
Thật vậy, theo thí nghiệm của giáo sư Rossana Occhipinti và các cộng sự thuộc Đại học Case Western Reserve trên một người tình nguyện được yêu cầu làm một phép toán. Trong quá trình đó, một thiết bị quét cộng hưởng từ trường được dùng để kiểm tra quá trình tiêu tốn calo diễn ra trong não như thế nào. Người ta nhận thấy, các nơron thần kinh (tức tế bào thần kinh) hoạt động rất tích cực ngay cả khi người đó đã làm xong các phép toán và đang ngừng suy nghĩ để nghỉ ngơi. Vào thời điểm đó, một loạt nơron thần kinh khác bắt đầu hoạt động nhằm phanh hãm các hoạt động của các nơron thần kinh hoạt động tư duy. Đồng thời với quá trình này, quá trình đốt cháy calo cũng tiếp tục diễn ra.
Như vậy, rõ ràng nhu cầu cung cấp những thực phẩm có giá trị dinh dưỡng giúp não hoạt động là cần thiết trong mỗi ngày. Bởi não cũng như bất cứ bộ phận nào của cơ thể luôn cần được ăn đúng, đủ các chất dinh dưỡng theo nhu cầu mỗi ngày. Có nghĩa là trong chế độ ăn uống thường ngày cần phải cung đủ những loại thực phẩm giàu chất bồi bổ hữu hiệu cho não như cá, trứng, sữa, các trái cây bơ, lê, chuối, dứa, táo, ớt, cam, quít, nho…, các hạt như ngô, lạc, kê…; rau như chân vịt, cây hương thảo, rau quế… bởi chúng là những thực phẩm chứa nhiều chất dinh dưỡng có tác dụng bồi bổ cho não.
Đến những thực phẩm dưỡng não
Cá:
Hầu như các loài đều chứa những tố chất có công hiệu bồi bổ cho não, nhưng tiêu biểu giữ vị trí đầu bảng là cá hồi, cá mòi, cá thu và cá trích vì rất giàu acid béo omega - 3, thành phần cốt yếu của các tế bào não, giúp cải thiện khả năng học tập cũng như trí nhớ. Cá còn cung cấp canxi và protein tốt cho não bộ. Chẳng hạn cá nước ngọt có chứa các acid béo không no, không gây tổn thương cho động mạch não, ngược lại còn bảo vệ cho mạch máu não, thúc đẩy các tế bào não hoạt động. Đối với những bà mẹ mang thai, ăn nhiều cá trong ba tháng giữa của thai kỳ sẽ giúp bộ não thai nhi phát triển hoàn thiện. Tuy nhiên, đừng lạm dụng, nghĩa là không ăn quá 80g cá mỗi ngày.
Trứng:
Trứng gà giúp chức năng hoạt động của não vì trí nhớ tốt hay không đều có liên quan mật thiết đến hàm lượng acetylcholine trong não. Sau khi chất lecithin chứa trong lòng đỏ bị phân giải trong cơ thể đã sản sinh ra rất nhiều acetylcholine. Chất này đi vào máu và nhanh chóng đến não bộ, giúp tăng cường trí nhớ. Trong 50g lòng đỏ trứng chứa gần 500mg chất choline, tương tự như lượng choline có trong 100g gan, nhiều gấp 2,5 lần so với lượng choline có trong 100g thịt chim. Tuy nhiên, mỗi ngày chỉ ăn 1 - 2 quả trứng gà đã có thể cung cấp đủ lượng choline cho cơ thể, rất có lợi cho việc bảo vệ não bộ và tăng cường trí nhớ.
Sữa:
Sữa bò được coi là một trong những nguồn dinh dưỡng quý giá nhất. Trong sữa có nhiều protein, canxi và những nguyên tố cần thiết khác cho não. Đặc biệt sữa tươi là loại thực phẩm dinh dưỡng gần như hoàn hảo, với hàm lượng cao các chất protein, canxi, và các acid amin cần thiết cho não bộ. Canxi trong sữa tươi rất dễ được cơ thể hấp thụ và là chất không thể thiếu cho quá trình trao đổi chất của não. Ngoài ra, trong sữa tươi còn những nguyên tố rất có lợi cho các tế bào thần kinh như vitamin B1… Do đó, uống sữa mỗi ngày là cách bổ sung canxi nhanh và hiệu quả nhất. Nếu như công việc căng thẳng khiến bị mất ngủ, ta chỉ cần uống một ly sữa nóng vào buổi tối sẽ giúp dễ dàng chìm sâu vào giấc ngủ.
Chuối, rong biển, men bia:
Cả 3 đều có công hiệu chống stress. Cụ thể là trong 100g chuối chứa 1,7mg serotonin, đây là loại hoóc-môn cần thiết cho não, giúp cơ thể chống lại stress, giúp tập trung tốt. Với tỏi lại chứa chất alicin làm cho máu trong não lưu thông tốt, tăng cường khả năng tập trung suy nghĩ.
Các loại hạt:
Lạc, ngô, kê… đều có lợi cho não. Cụ thể lạc chứa hàm lượng lecithin và cephalin phong phú. Đây đều là các chất cần thiết cho não bộ có thể làm chậm quá trình lão hóa não. Thực nghiệm đã chứng minh, ăn lạc thường xuyên có thể cải thiện quá trình tuần hoàn máu, tăng cường trí nhớ, và đẩy lùi quá trình lão hóa. Hạt kê hàm lượng vitamin B1, B2 nhiều hơn gạo. Protein trong kê chứa nhiều tryptophan và methionine. Các quan sát lâm sàng đã chỉ ra ăn kê có thể phòng ngừa lão hóa, và có tác dụng kiện não. Còn ngô thì trong lõi ngô chứa nhiều acid béo không no như acid linoleic, có tác dụng bảo vệ mạch máu não, và giảm mỡ máu. Hàm lượng glutamine trong ngô cao giúp hỗ trợ tế bào não. Ăn ngô thường xuyên, nhất là ngô non sẽ có tác dụng kiện não.
Hoa quả tươi
Cam, quýt, dứa… đều chứa nhiều chất có lợi cho não. Cụ thể như cam quýt chứa nhiều vitamin A, B1, C và nhiều khoáng chất quan trọng khác tốt cho trí não, là thực phẩm tính kiềm điển hình, có thể tiêu trừ lượng lớn các thực phẩm tính acid có hại cho hệ thần kinh, giúp tinh thần minh mẫn, hưng phấn, chống lại sự căng thẳng, mệt mỏi. Do đó, trong thời gian thi cử, nên ăn một lượng cam quýt thích hợp sẽ giúp tinh lực thêm dồi dào. Với chanh, bưởi… cũng có công dụng tương tự. Trong dứa có hàm lượng vitamin C và magie phong phú, nhiệt lượng thấp. Ăn dứa thường xuyên giúp giải khát, khiến tinh thần tỉnh táo, tăng cường trí nhớ. Táo cũng chứa nhiều quercetin, chất chống oxy hóa, bảo vệ người cao tuổi khỏi bệnh mất trí Alzheimer. Nên ăn táo không gọt vỏ, vì quercetin tìm thấy nhiều nhất ngay dưới vỏ. Bên cạnh tác dụng bảo vệ bộ não và tăng cường trí nhớ, ăn táo còn giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư. Lưu ý, nên rửa sạch bằng nước rửa rau quả trước khi ăn. Còn trái bơ lại có chất béo tốt, giúp hỗ trợ điều máu, hạ huyết áp, ngăn ngừa đột quỵ bởi giúp tuần hoàn máu tốt, oxy lên não đủ, sẽ tăng cường tập trung và tăng cường năng lực suy nghĩ. Bơ là một trong rất ít loại trái không có cholesterol, chứa chất béo đơn không bão hòa, đây là loại chất béo tốt cho cơ thể giúp làm giảm hàm lượng cholesterol…
Các loại rau:
Rau chân vịt là loại rau cho trí não, bởi hàm lượng vitamin A, C, B1 và B2 cao. Theo nghiên cứu mới đây, rau chân vịt có chứa một lượng lớn chất chống oxy hóa như vitamin E và selen có tác dụng chống quá trình lão hóa đến sớm, thúc đẩy phát triển tế bào, kích hoạt chức năng não, tăng sinh lực cho não và giúp ngăn ngừa lão hóa não, ngăn ngừa bệnh Alzheimer. Đây cũng là một trong những loại thực phẩm cung cấp dưỡng chất tốt nhất cho não bộ. Trong rau chân vịt còn có lượng lớn chất diệp lục, cũng mang lại hiệu quả kiện não ích trí.
Cần tây chứa quercetin, chất giúp tăng cường sức khỏe não bộ. Dâu tây chứa hàm lượng vitamine C cao tới 150% nhu cầu của cơ thể mỗi ngày. Mặt khác trong dâu tây còn có các loại vitamine A, B1, B2… giúp tăng sức đề kháng chống nhiễm trùng, nhiễm độc, cảm cúm và chống stress, lão hóa.
Còn nhiều loại như anh đào, nho, rau diếp và các khoáng chất… Quan trọng đối với sức khỏe não bộ, như sắt chẳng hạn. Nếu thiếu sắt sẽ dẫn tới tình trạng não thiếu oxy, vì sắt giúp vận chuyển oxy lên não nhờ gắn vào các hồng huyết cầu. Nước cũng vậy, vì 70% não cũng là nước. Trên thực tế, nước đẩy mạnh chức năng của não về tổng thể. Não sẽ uể oải khi bị mất nước và thậm chí còn giải phóng hoóc-môn cortisone, ảnh hưởng bất lợi tới khả năng lưu trữ thông tin và tạo dựng trí nhớ. Đó là chưa nói sự có mặt của nước đã giúp cơ thể thực hiện được các phản ứng sinh học và đào thải các độc chất sản sinh sau chuyển hóa ra ngoài cơ thể…
BS. HOÀNG XUÂN ĐẠI