Dùng thuốc để "mạnh" hơn: chỉ có hại

Một trong những rối loạn hoạt động tình dục ở nam giới thường xảy ra khi tuổi càng cao là rối loạn cương (RLC, cũng thường viết tắt là ED xuất phát từ Erectile Dysfunction). Tuy nhiên từ khi xuất hiện trên thị trường dược phẩm, thuốc trị RLC đã bị lạm dụng, tức được dùng không để chữa bệnh mà để “kích dục”.

Ở ta, RLC còn được gọi là bất lực, liệt dương, nhược dương, yếu sinh lý.

Rối loạn cương là gì?

“Là tình trạng không đủ khả năng đạt tới hoặc duy trì sự cương của nam giới đủ cho sự giao hợp bình thường, và tình trạng này kéo dài, xảy ra nhiều lần trong ít nhất là ba tháng”.

Nếu tình huống bất thường (như phiền muộn, trầm cảm, do tác động của rượu) thì đó chưa phải là bệnh mà là rối loạn tạm thời, sự ổn định tâm lý sẽ giúp khắc phục rối loạn. Còn tình trạng rối loạn kéo dài hơn 3 tháng, người bệnh cần đến bác sĩ khám để được chẩn đoán và nếu cần sẽ được điều trị.

Tại sao bị RLC? Sự cương được xem là kết quả của sự dồn máu và tích tụ máu tại xoang thể hang của cơ quan sinh dục nam. Ta có thể hình dung xem dương vật như một mạch máu lớn. Khi có sự kích thích tình dục, hệ thần kinh tham gia gây sự phóng thích một số chất sinh học gọi là chất dẫn truyền thần kinh làm cho mạch máu lớn này nở rộng ra, máu đi vào dương vật nhanh hơn là máu thoát ra. Kết quả là có sự cương cứng. Sau quan hệ tình dục, quá trình trên đảo ngược lại. Tức là mạch  máu co hẹp để tống máu ra khỏi dương vật, trạng thái cương không còn nữa.

Quá trình cương kể trên được xem là kết quả của sự tổng hợp hài hòa các yếu tố tác động lẫn nhau như: yếu tố thần kinh-tâm lý, yếu tố nội tiết, yếu tố tuần hoàn - mạch máu, yếu tố giải phẫu - mô học của cơ quan sinh dục nam.

Điều hòa sự cương có các enzym phosphodiesterase (PDE) trong đó có một isoenzym là PDE týp 5 (PDE5) có vai trò phân hủy bất hoạt chất sinh học cGMP gây gia tăng nồng độ canxi trong tế bào cơ trơn và gây co cơ trơn. Đa phần RLC là do mất sự cân bằng, hoạt động của PDE5 chiếm ưu thế, phân hủy cGMP đến độ sự cương không thực hiện được.

Có khá nhiều nguyên nhân gây ra RLC, có thể chia làm 2 nhóm:

Nhóm các nguyên nhân tâm lý: chiếm 10 - 20% các trường hợp RLC, xuất phát từ sự bất ổn về mặt tâm lý, tức sự trục trặc trong đời sống tinh thần. Cuộc sống hiện nay dễ gây stress, trầm cảm, lo âu, xuống tinh thần, ngay như quan hệ không suôn sẻ với đối tác tình dục đều có thể tác động tiêu cực đến hoạt động tình dục. Nguyên nhân tâm lý thường xảy ra ở người trẻ tuổi. Vì vậy, liệu pháp tâm lý luôn luôn đề cao trong chế độ điều trị của thầy thuốc, luôn được áp dụng đối với người bị RLC.

Nhóm các nguyên nhân thể chất: chiếm 80 - 90% các trường hợp RLC, xuất phát từ các rối loạn chức năng hoặc tổn thương thực thể trong cơ thể con người. Như bị bệnh tim mạch với xơ vữa động mạch, tăng huyết áp, tăng cholesterol máu, bệnh đái tháo đường (cả týp 1 và týp 2) với biến chứng gây tổn hại mạch máu và các dây thần kinh có thể dẫn đến RLC...

Dùng thuốc trị RLC “mua vui” có nguy cơ bị RLC tâm lý

Từ đầu những năm 1990, bắt đầu xuất hiện nhóm thuốc gọi là thuốc ức chế PDE-5 (ức chế enzym có tên là phosphodiesterase-5 gây giãn mạch làm tăng lưu lượng máu đến dương vật) tạo nên bước tiến và sự thuận lợi vượt bậc trong chữa trị RLC. Thuốc đầu tiên của nhóm là Viagra (sildenafil), sau đó có thêm Levitra (vardenafil) và Cialis (tadalafil). Thuốc trị RLC được công ty sản xuất dược phẩm sản xuất nêu rõ: “Thuốc chỉ dùng khi người bệnh đi khám ở bác sĩ chuyên khoa được xác định là bị RLC”, tức thuốc không được tự ý dùng tùy tiện mà phải được bác sĩ chuyên khoa (bác sĩ nam khoa, tiết niệu, nội tiết…) khám và chỉ định. Tuy nhiên, từ khi xuất hiện trên thị trường dược phẩm, thuốc trị RLC đã bị lạm dụng, tức được dùng không để chữa bệnh mà dùng để “kích dục”. Có một số trong cánh đàn ông, thậm chí là người trẻ tuổi không bị bệnh gì cả, chỉ muốn dùng thuốc nhằm “đã ngon cơm nhưng phải ngon cơm hơn”, “đã mạnh phải mạnh hơn”. Trong trường hợp này, mục đích sử dụng thuốc được gọi là để “mua vui giải trí” (recreational use).

Trong một nghiên cứu được đăng trong tạp chí Y học Giới tính (Journal Of Sexual Medicine, July, 2012),  các tác giả ghi nhận, tỉ lệ RLC tăng theo tuổi. Chỉ có khoảng 9% số đàn ông tuổi 18 - 39 bị RLC nhưng có đến 70% đàn ông tuổi 60 và trên 60 là bị rối loạn này. Tuy nhiên, cũng theo ghi nhận của các tác giả nghiên cứu, tỉ lệ dùng Viagra ở người Mỹ trưởng thành cao nhất lại ở tuổi 18 - 45 (tức có nhiều người trẻ dùng chứ không phải người cao tuổi dùng nhiều). Từ 1998 - 2002, tỉ lệ dùng thuốc ở lứa tuổi trẻ vừa kể đã tăng lên 312% !

Trong nghiên cứu về ảnh hưởng của việc sử dụng thuốc trị RLC, các tác giả đã làm cuộc phỏng vấn trên mạng (online) 1.207 đàn ông, tuổi trung bình 22, trong đó có: 72 người dùng thuốc trị RLC không chữa bệnh mà để “mua vui”, 24 người được bác sĩ kê đơn để chữa bệnh, 1.111 người không dùng thuốc trị RLC. Tất cả được phỏng vấn vô danh nhằm trả lời trung thực về hoạt động tình dục trong 4 tuần qua. Họ cho biết có dùng thuốc trị RLC hay không và số lần dùng, tình trạng ham muốn tình dục, tình trạng cương, sự thỏa mãn và đạt khoái cảm trong tình dục. Đặc biệt, họ cho biết về tình trạng tự tin, khả năng khởi phát và duy trì sự cương.

Kết luận của nghiên cứu cho thấy một điều làm buồn lòng những người dùng thuốc mua vui: “So sánh với người không dùng thuốc trị RLC, người dùng thuốc trẻ tuổi “mua vui” lại thiếu tự tin, ít cảm thấy thỏa mãn hơn và bị ảnh hưởng là cứ trông chờ vào tác dụng của thuốc”. Các tác giả nghiên cứu có đặt vấn đề là những người trẻ tham gia nghiên cứu có thể bị RLC thật sự, nhưng khả năng lớn hơn là khi đã quen trông chờ vào tác dụng của thuốc sẽ hình thành tâm lý phụ thuộc vào thuốc. Đây là nguy cơ sẽ đưa đến RLC tâm lý (psychogenic ED) thật sự sau này.

Nghiên cứu vừa kể chỉ là bước khởi đầu, sẽ có nhiều nghiên cứu tiếp theo. Nhưng đây cũng đủ cảnh tỉnh cho đấng nam giới nào cứ canh cánh bên lòng là dùng thuốc trị RLC để “ngon cơm rồi nhưng phải ngon cơm hơn”.  

PGS.TS. NGUYỄN HỮU ĐỨC