Huy Minh
Dự án Nam Trung Yên (Hà Nội) có tổng mức đầu tư gần 1.900 tỷ đồng, gồm hai phần: hạ tầng kỹ thuật do Ban quản lý các công trình trọng điểm đô thị Hà Nội (MPMU) làm chủ đầu tư; phần nhà ở và công trình hạ tầng xã hội thiết yếu do Tổng công ty Đầu tư phát triển nhà Hà Nội (Handico) làm chủ đầu tư. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thi công đã xảy ra nhiều sai phạm ở nhiều khâu của dự án.
 Năng lực kém dẫn đến hàng loạt sai phạm tại Dự án Nam Trung Yên. |
Không đủ điều kiện vẫn được đền bù
Đối với phần đầu tư hạ tầng kỹ thuật, trong quá trình thực hiện công tác đền bù giải phóng mặt bằng, chủ đầu tư không tuân thủ các quy định về bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, dẫn đến đền bù không đúng đối tượng cho hai hợp tác xã (HTX) kinh doanh tổng hợp và dịch vụ nông nghiệp Hợp Nhất (phường Yên Hòa) và Trung Hòa (phường Trung Hòa) quận Cầu Giấy hơn 12,5 tỷ đồng. Trong đó HTX Hợp Nhất không phải chủ sở hữu hợp pháp của gần 121.000m2 đất, không đủ điều kiện được bồi thường nhưng vẫn được bồi thường gần 11 tỷ đồng. Tại nội dung này, UBND quận Cầu Giấy cho rằng do phần lớn xã viên của HTX Hợp Nhất là xã viên của HTX nông nghiệp Yên Hòa trước đây nên đã... vận dụng để giải quyết (!). Tại HTX Trung Hòa, toàn bộ diện tích đất bồi thường đều không đúng đối tượng vì đất chưa giao cho ai sử dụng. Tổng số tiền sai phạm ở đây trên 1,6 tỷ đồng.
Việc thực hiện hợp đồng tư vấn, Ban quản lý các công trình trọng điểm đô thị Hà Nội đã không thực hiện đúng các điều kiện trong hợp đồng, gây lãng phí, tăng giá công trình và thanh toán không đúng cho Viện Kết cấu và cầu Nhật Bản (JBSI) trên 1,5 tỷ đồng. Ngoài ra, đoàn thanh tra xác định ông Phan Mạnh Chính, nguyên Giám đốc ban quản lý, đã nhận 4.000 USD của ông Namba, Giám đốc dự án, đại diện của JBSI tại VN, để chi tiền tiêu vặt cho đoàn công tác, trong khi khoản chi tiêu này đã được UBND TP cấp từ ngân sách TP.
Trong quá trình lập thiết kế tổng dự toán, MPMU đã không giám sát chặt chẽ để tư vấn nước ngoài khi thiết kế, lập dự toán đã không tuân thủ theo quy định về tiêu chuẩn, định mức, đơn giá và các quy định về quản lý đầu tư xây dựng cơ bản dẫn đến phải chỉnh sửa nhiều lần, thẩm tra, thẩm định kéo dài khiến dự án chậm tiến độ mất 3 năm. Khi điều chỉnh tổng dự toán, MPMU và JBSI đã không thực hiện đúng chỉ đạo của UBND TP Hà Nội và chính sách chế độ Nhà nước, tính toán không chính xác làm tăng giá gói thầu lên hơn 13,5 tỷ đồng. Cơ quan chức năng xác định việc tính sai giá trị dự toán làm tăng giá gói thầu trên 4,8 tỷ đồng cần phải giảm trừ.
Năng lực kém dẫn đến hàng loạt sai phạm
Đối với hạng mục nhà ở cao tầng và các công trình xã hội thiết yếu, cơ quan chức năng xác định Handico đã để xảy ra nhiều sai phạm kể từ khâu lập, thẩm định và phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi. Cơ quan chức năng chỉ rõ, Handico không đủ năng lực, điều kiện để tự thực hiện dự án nên dẫn đến việc chỉ định thầu, giao thầu, đấu thầu hạn chế trong thi công xây lắp là nguyên nhân chính dẫn đến các sai phạm khác về sau như lập thiết kế dự toán, ký kết thực hiện hợp đồng thi công xây lắp, quyết toán công trình. Thực tế, cân đối tài chính của Handico luôn ở trong tình trạng thiếu vốn hoạt động và số vốn chiếm dụng của các chủ nợ rất lớn. Năm 2002 số nợ phải trả là hơn 916 tỷ đồng thì năm 2003 số nợ phải trả lên đến hơn 1.981 tỷ đồng, chiếm hơn 80% tổng nguồn vốn và lớn gấp 2,63 lần số nợ phải thu. Mặc dù tình hình tài chính như thế nhưng khi lập báo cáo nghiên cứu khả thi, Handico đã trình duyệt với phương thức “tự thực hiện dự án” bằng nguồn vốn của doanh nghiệp (thực tế Handico chỉ huy động 10 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng mức đầu tư).
Việc lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế, dự toán không tuân thủ các quy định hiện hành, đặc biệt là không phù hợp với báo cáo nghiên cứu khả thi, chất lượng thiết kế thấp, năng lực đơn vị thiết kế (đơn vị thành viên của Handico) không đáp ứng yêu cầu khiến quá trình thi công phải chỉnh sửa, bổ sung nhiều lần làm chậm tiến độ dự án và tăng chi phí đầu tư. Cơ quan chức năng cũng xác định việc nghiệm thu thanh toán không đúng gần 5,2 tỷ đồng chênh lệch giá thép, gần 1,5 tỷ đồng khối lượng thép, bê-tông thương phẩm... có sai phạm nên phải giảm trừ.
Trước những sai phạm trên, cơ quan chức năng đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các cá nhân, đơn vị có liên quan kiểm điểm trách nhiệm và thu hồi số tiền sai phạm để xử lý.