Thạc sĩ dinh dưỡng Trương Nhật Khuê Tường - Khoa Dinh dưỡng Tiết chế Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM đã tư vấn dinh dưỡng dịp LỄ Tết phù hợp với từng đối tượng.
Đối với thai phụ
Giờ giấc sinh hoạt vào các lễ ngày tết có thể bị ảnh hưởng bởi các cuộc vui, viếng thăm và tiệc tùng khiến đồng hồ sinh học bị xáo trộn ít nhiều. Thai phụ hãy cố gắng duy trì giờ giấc sinh hoạt, ăn đúng giờ, đúng bữa, ăn uống khoa học để giúp bé phát triển an toàn, khỏe mạnh. Nhiều thai phụ nhân những ngày nghỉ sẽ tranh thủ dung nạp nhiều thực phẩm hơn ngày thường vì nghĩ rằng phải ăn cho cả mẹ lẫn con. Thực tế, thai nhi chỉ cần hấp thụ vừa đủ để phát triển. Việc ăn quá nhiều so với mức cần thiết sẽ gây ra những tác dụng phụ khác như béo phì, huyết áp cao, đái tháo đường thai kỳ... Bên cạnh đó, thai phụ cần cân nhắc kỹ lưỡng trướckhi sử dụng các nhóm thực phẩm dưới đây:
Ảnh minh họa
Rượu bia và các thức uống có cồn: thai phụ tuyệt đối không được sử dụng, vì việc uống rượu bia, thức uống có cồn trong giai đoạn mang thai rất nguy hiểm cho cả mẹ và bé, làm tăng nguy cơ sảy thai, dị tật thai, thai kém phát triển.
Các món ăn chế biến từ thịt, cá sống như nem chua, tré, tiết canh, các loại gỏi nộm, cá thịt chín tái, các loại sushi có cá sống nên hạn chế sử dụng vì hệ miễn dịch của thai phụ thường kém hơn người bình thường nên rất dễ bị nhiễm khuẩn gây tiêu chảy.
Các món ngâm muối chua như: đu đủ xanh, củ kiệu, củ hành… cũng cần được hạn chế nếu thai phụ thường bị đau dạ dày, rối loạn tiêu hóa.
Các loại thực phẩm chế biến sẵn và các món nhiều dầu mỡ như: lạp xưởng, thịt đông, giò thủ, bánh chưng… nên ăn vừa phải, vì có thể làm gia tăng chứng ốm nghén, nôn ói hay gây cảm giác khó tiêu.
Các loại bánh kẹo, trái cây sấy khô, mứt trái cây… thai phụ nên sử dụng những loại có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo vệ sinh.
Các loại hạt khô như: hạt bí, hạt óc chó, hạt dẻ, hạt dưa… giàu axít béo thiết yếu và đạm thực vật nên rất tốt cho sức khỏe phụ nữ mang thai. Tuy nhiên, cần tránh các loại hạt có tẩm màu, không rõ nguồn gốc xuất xứ. Thai phụ chỉ nên dùng tay hoặc dụng cụ để tách hạt, không nên dùng miệng cắn.
Các loại nước ngọt có gas: những thức uống này chứa nhiều đường, có thể làm tăng đường huyết.
Để đảm bảo sức khỏe trong dịp lễ tết, trước tiên thai phụ cần đảm bảo ăn bữa chính đúng giờ, mỗi bữa ăn cần có giá trị dinh dưỡng cao và đa dạng nhóm thực phẩm (tinh bột, đạm và rau củ). Bên cạnh đó, bà mẹ mang thai hãy uống nhiều nước lọc và hạn chế các loại nước có đường, bổ sung trái cây tươi để cung cấp nhiều vitamin và khoáng chất.
Đối với người đang giảm cân
Phụ nữ hay nam giới đang trong giai đoạn giảm cân đều cần tuân thủ những nguyên tắc sinh hoạt nhất định. Nếu không, khả năng bạn tăng cân trở lại vào những ngày lễ tết là hoàn toàn có thể. Điều đó không có nghĩa bạn sẽ tuyệt đối ăn kiêng trong dịp này.Việc đảm bảo đầy đủ các chất dinh dưỡng trong bữa ăn là cần thiết và lượng calori vẫn nênđược nạp vào cơ thể trong mức nhất định. Bạn vẫn có thể nhâm nhi các món truyền thống nhưng vẫn phải tuân theo chế độ ăn thường ngày. Đặc biệt, người đang giảm cân hãy lưu ý sử dụng vừa phải các món ăn chứa năng lượng cao như bánh chưng, bánh tét, thịt đông, giò thủ cũng như các loại bia rượu, nước giải khát có đường.
Thay vào đó, bạn hãy ăn nhiều rau củ, salad, trái cây tươi và uống nước lọc vì đây là nhóm thực phẩm tương đối ít năng lượng, lại giàu vitamin và khoáng chất. Trong những ngày lễ tết, tuy các phòng gym không mở cửa nhưng bạn vẫn có thể hoàn toàn tập luyện ở nhà. Chỉ cần 30 phút mỗi ngày với các bài tập không cần dụng cụ như squat, hít đất, đá chéo chân, plank, gập bụng… Bạn cũng có thể sáng tạo tập luyện với cầu thang, băng ghế hay đơn giản chỉ là chạy vòng quanh khu nhà đang ở.
Đối với trẻ em
Những ngày lễ tết với nhiều hoạt động vui chơi kèm theo có thể khiến giờ giấc sinh hoạt của các bé bị thay đổi. Nhiều trẻ ham chơi nên thức khuya, dậy muộn, bỏ bữa hoặc chỉ ăn uống qua loa sẽ khiến trẻ thiếu chất, sụt cân. Vào dịp lễ tết, các gia đình thường dự trữ nhiều thực phẩm, trong đó phải kể đến các loại bánh kẹo, đồ ngọt. Cho trẻ ăn quá nhiều chất ngọt sẽ khiến bé chán ăn, không cảm thấy đói và hứng thú với bữa ăn chính. Bên cạnh đó, hệ tiêu hóa của trẻ thường yếu hơn người lớn, thức ăn thừa hâm đi hâm lại nhiều lần hay để quá lâu ở nhiệt độ phòng cũng có thể làm cho bé bị rối loạn tiêu hóa, nôn ói, đau bụng, tiêu chảy. Các món ăn ngày lễ tết thường ít rau, nhiều chất đạm và mỡ, cộng với giờ giấc sinh hoạt bị xáo trộn sẽ gây ra táo bón ở trẻ nhỏ.
Việc duy trì chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt hợp lý rất quan trọng đối với trẻ. Trước tiên, phụ huynh hãy đảm bảo giờ giấc sinh hoạt và ăn uống của trẻ không bị xáo trộn nhiều. Tuyệt đối không nên để trẻ quên giấc, thức quá khuya hoặc ngủ đến trưa. Hãy duy trì cho trẻ ăn đúng giờ và không bỏ bữa, nên bổ sung rau củ, trái cây tươi, nước lọc, men tiêu hóa cho trẻ trong những ngày này. Phụ huynh nên lưu ý không cho trẻ ăn nhiều bánh kẹo và chất ngọt, cũng như để những thực phẩm này xa tầm mắt của trẻ. Các loại thực phẩm chiên rán, nhiều dầu mỡ, chất béo cũng cần được hạn chế. Các loại đậu, hạt khô như đậu phộng, hạt điều, hạt hướng dương, hạt bí… cũng là một lựa chọn tốt cho trẻ.
Đối với người cao tuổi
Người cao tuổi thường mắc các bệnh cao huyết áp, đái tháo đường, tim mạch, tiêu hóa… vì vậy chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt của người cao tuổi rất cần được chú ý, để bệnh không trở nặng sau những ngày vui lễ tết. Điều quan trọng nhất là người cao tuổi cần ăn uống đúng giờ, đủ chất và tuyệt đối không bỏ bữa. Người cao tuổi nên hạn chế các món chứa nhiều mỡ động vật và chất béo no (đồ nguội, thịt đông, lạp xưởng, bánh chưng, bánh tét…), hạn chế ăn muối và các món nhiều muối (các loại thịt ngâm, dưa muối, dưa món…), cũng như các loại bánh kẹo, đồ ngọt. Hệ tiêu hóa của người cao tuổi cũng dễ bị ảnh hưởng nếu ăn quá nhiều, quá no.
Vì vậy, người cao tuổi có thể chia thành nhiều bữa nhỏ thay vì ăn 3 bữa chính, ưu tiên những thức ăn mềm, dễ nhai, dễ tiêu,và bổ sung rau giúp việc tiêu hóa dễ dàng hơnkhi ăn. Người cao tuổi lưu ý nên ăn chậm, nhai kỹ cũng như uống đủ 1,5 - 2l nước mỗi ngày (bao gồm nước lọc, nước canh, nước trái cây…).
Người cao tuổi cần ăn uống đúng giờ, đủ chất và tuyệt đối không bỏ bữa
Người cao tuổi cũng có thói quen tiết kiệm những thực phẩm dư thừa, không dùng hết trong ngày lễ tết nên đem đi cất vào tủ lạnh, sau đó lại lấy ra hâm lại và ăn tiếp, thậm chí việc hâm thức ăn diễn ra nhiều lần. ThS. Khuê Tường cảnh báo việc hâm đi hâm lại thức ăn thừa không an toàn cho sức khỏe, dễ gây ngộ độc. Thực phẩm rất dễ mất chất, biến chất khi bị nấu quá lâu, nấu đi nấu lại nhiều lần.
Bảo quản thực phẩm đúng cách vào dịp lễ tết:
- Thực phẩm khi cất vào tủ lạnh nên được chia thành những phần vừa đủ 1 lần ăn, phải được đựng trong hộp có nắp hoặc bọc thực phẩm, khi lấy ra nên đun nóng lại ngay và sử dụng hết phần thực phẩm đó.
- Không cho thức ăn còn nóng vào tủ lạnh vì sẽ làm cho nhiệt độ tủ lạnh tăng cao, ảnh hưởng đến các thức ăn xung quanh.
- Sau khi nấu chín, các thực phẩm dễ hỏng như thịt, gia cầm, cá, trứng, đậu cần làm nguội nhanh và không để ở nhiệt độ phòng quá 2 giờ.
- Khi hâm nóng thức ăn, hãy đảm bảo thức ăn thừa được đun sôi. Nếu hâm bằng lò vi sóng, hãy đảo trộn thức ăn lúc hâm để nhiệt độ được phân bổ đều. Sau khi hết thời gian hâm, đừng vội lấy ra ngay, hãy để chúng trong lò khoảng 3 phút rồi mới lấy.
