Cú nhảy bẻ ngoặt cuộc đời

Một cú nhảy thay đổi mãi mãi cuộc đời. Khi Arkadiusz Cyprian buộc phải gắn cuộc đời với xe lăn, bác sĩ điều trị tình cờ phát hiện, chàng trai có năng khiếu hội họa bẩm sinh. Đến nay người khuyết tật đã sáng tác vài trăm tác phẩm, tất cả đều vẽ bằng... miệng. Ngoài vẽ tranh kiếm tiền, họa sĩ không chuyên còn làm nhân viên bán hàng và nhiệt tình giúp đỡ những người cùng cảnh ngộ.

Ngày hè oi bức, định mệnh đó đã là quá khứ xa lắc. Anh miễn cưỡng nhắc lại. Năm ấy Arkadiusz Cyprian mới 17 tuổi.

- Tôi đạp xe đến hồ nước ven thị xã. Lần đầu cùng lũ bạn, chúng tôi đua nhau nhảy xuống hồ - Arkadiusz nhớ lại - Trò giải trí đang lúc cao trào, sau cú nhảy đen đủi, đầu tôi đâm mạnh vào vật cản nào đó dưới mặt nước. Cùng lúc tôi rơi vào bóng tối mịt mùng. Đó là tất cả những gì Arkadiusz nhớ được sau cú nhảy tai họa.

Khúc ngoặt bất ngờ

Đó là những năm đầu thập kỷ 90. Arkadiusz buộc phải đối mặt với thời gian dài nằm viện. Lần lượt trải qua đợt điều trị thứ nhất, thứ hai, thứ ba và tiếp theo. Bản thân không biết khi nào kết thúc. Sau đó là Trung tâm Điều trị chức năng, cuối cùng trở về nhà.

Arkadiusz Cyprian và tác phẩm của anh.

Dần xuất hiện trong đầu chàng trai trẻ ý thức, thời gian còn lại cuộc đời sẽ buộc phải gắn với chiếc xe lăn. Đôi tay cũng trơ lì, không chịu sự sai khiến như trước đây. Tuy nhiên, Arkadiusz may mắn có một gia đình tốt. Bố mẹ và anh chị em chăm sóc Arkadiusz hết sức chu đáo. Đó là chỗ dựa cần thiết, để chàng trai thiếu may mắn tìm lại mình và phấn đấu cho tương lai tiếp theo.

Nạn nhân sống ở làng Jezierzyka, huyện Koscian, tỉnh Wielkopolskie, Ba Lan. Các bác sĩ và chuyên gia tại Trung tâm Phục hồi chức năng dành cho trẻ em và thanh thiếu niên ở Koscian đã giúp Arkadiusz vượt qua khúc ngoặt khó nhất cuộc đời. Quãng giữa năm 1997, một bác sĩ tâm lý trị liệu tại trung tâm phát hiện, chàng trai trẻ liệt gần như toàn thân có năng khiếu hội họa. Sự kiện thú vị, bởi trước đó, chính bản thân Cyprian cũng không biết, mình có thể vẽ tranh. Ngặt nỗi, cả tứ chi - hai chân và hai tay đều bất lực. Dẫu vậy những bức tranh đầu tiên vẫn lần lượt xuất hiện. Tất cả đều được vẽ bằng... miệng!

Arkadiusz không nhớ chính xác mình đã vẽ bao nhiêu tranh, 700-800? Không ai biết. Anh vẽ ở nhà. Tác phẩm hình thành thế nào?

- Nói ngắn gọn, bằng mồ hôi trên trán - tác giả cười hóm hỉnh, đáp - Hàm đau ê ẩm, cổ cũng vậy, bởi tôi phải thường xuyên cúi đầu trên toan, không hề dễ chịu. Vả lại miệng không phải như cánh tay để có thể dễ dàng điều khiển cự ly.

Khách hàng chung thân

Nỗ lực vẽ một bức tranh đòi hỏi Arkadiusz khoảng 4-5 ca “hành xác”, mỗi ca kéo dài 2-3 giờ. Và ở đây có chi tiết kỹ thuật thú vị. Toan và khung tranh, có kích thước tiêu chuẩn, đều mua qua mạng internet. Đối với trường hợp Arkadiusz, đó là giải pháp kinh tế hơn hẳn so với việc ra thị trấn, tìm mua tại các cửa hiệu. Ngoài ra, với số lượng lớn như Arkadiusz tiêu thụ, anh đã là khách hàng chung thân, mua với giá sỉ, rẻ hơn nhiều.

Tất nhiên họa sĩ không chuyên gắng bán tất cả sản phẩm đã hoàn thành. Cũng hơn hai năm Arkadiusz trở thành hội viên Hiệp hội Thế giới họa sĩ vẽ tranh bằng miệng và bằng chân (AMUN). Gần đây, hội viên trẻ còn được hiệp hội tài trợ học bổng hỗ trợ sáng tác.

- Nhờ khoản tài trợ của hiệp hội, tôi có thể thực hiện những chuyến đi thực tế thú vị, đến những địa điểm hấp dẫn, thí dụ danh lam thắng cảnh trên miền núi xa - Arkadiusz chia sẻ.

Đối với một họa sĩ say nghề, triển lãm tranh không phải mục đích quan trọng nhất. Bản thân Arkadiusz cũng không nhớ, mình đã có bao nhiêu triển lãm. Chắc chắn không dưới 30. Sáng tác của anh giới thiệu những hình ảnh con người và phong cảnh bình dị thế giới đương đại và quảng bá tinh thần nhân văn. Có thể chiêm ngưỡng tranh của Arkadiusz tại nhiều địa phương khắp miền Tây - Nam Ba Lan. Tất nhiên cả trong nhà tác giả.

Không chỉ vẽ tranh kiếm sống

Cho dù chỉ vẽ tranh cũng có thu nhập đủ nuôi sống bản thân và góp phần cùng vợ nuôi con nhỏ, song Arkadiusz không dừng lại ở công việc này. Hơn 6 năm trước anh quyết định, tìm thêm việc làm mới, để tăng thu nhập.

- Tôi đi làm liên tục từ ngày ấy. Bởi là công việc hoàn toàn mới, cần phải qua thời gian nhất định, để tôi có thể cân bằng hài hòa giữa lao động kiếm tiền và sở thích, khả dĩ sắp xếp thời gian, để tiếp tục vẽ tranh - Arkadiusz giải thích.

Anh làm nhân viên bán hàng cho một doanh nghiệp chuyên bán thiết bị phục hồi chức năng. Arkadiusz bán hàng chủ yếu qua mạng internet. Hiếm khi đi đến nhà khách hàng.

- Tiếp xúc trực tiếp khách hàng là yêu cầu không dễ đối với một nhân viên đi lại bằng xe lăn như tôi. Tôi không thể điều khiển xe hơi - chàng trai bộc bạch - Trường hợp cần thiết, tôi phải nhờ ông nội, hoặc vợ lái xe đưa đi. Tuy nhiên công việc này có ưu điểm lớn - tôi có thể tự điều chỉnh thời gian làm việc. Nhiều lúc tôi bận việc từ sáng đến tối. Tuy nhiên vẫn có không ít ngày rỗi rãi, thoải mái.

Người khuyết tật giàu lòng nhân ái

Hoạt động của Arkadiusz không gói gọn trong phạm vi vẽ tranh và nghĩa vụ một nhân viên bán hàng. Anh tích cực tham gia hoạt động từ thiện. Arkadiusz thường xuyên hỗ trợ đồng loại cùng cảnh ngộ về mặt tâm lý, ngoài ra còn nhiệt tình giúp họ nhiều công việc khác. Thực tế nhu cầu của người khuyết tật khá nhiều và đa dạng: tổ chức các chuyến tham quan, du lịch và nghỉ dưỡng, mua sắm thiết bị phục hồi chức năng, tư vấn pháp luật...

- Người khuyết tật phần nhiều không biết quyền lợi bản thân được hưởng - Arkadiusz dẫn giải - Thực tế bình thường, hoàn toàn không ngạc nhiên, bởi chẳng ai quan tâm những vấn đề, cho đến khi số phận phũ phàng ném họ vào chiếc xe lăn. Còn thực tế quá nhiều các quy định, chính sách và rất phức tạp, người không may gặp nạn cần có ai đó thông cảm, hiểu biết hoàn cảnh của họ tận tình chỉ bảo và tư vấn.

Về những vấn đề của người khuyết tật có thể viết nhiều ngày không hết. Theo người trong cuộc giàu trải nghiệm, đối tượng bị bại liệt thường gặp khó khăn nhiều nhất với vấn đề gì? Lớn nhất có lẽ là việc lựa chọn thiết bị thích hợp, trước hết là xe lăn.

- Với người không may bị bại liệt, xe lăn là công cụ hỗ trợ quan trọng nhất - Arkadiusz nhấn mạnh. - Đối với họ, xe lăn là khả năng duy nhất khả dĩ giúp họ di chuyển và duy trì sinh hoạt thường nhật tối thiểu. Trong trường hợp này cần được tư vấn, nên chọn mua sản phẩm thích hợp, vừa túi tiền.

Vẫn còn không ít việc cho ngày mai

Ngót 1/4 thế kỷ đã trôi qua, kể từ cú nhảy tai họa. Cuộc sống sau rủi ro thay đổi rất nhiều. Arkadiusz tự xoay sở hoàn hảo. Anh cần cù, kiên nhẫn vẽ tranh, chăm chỉ thực hành công việc nhân viên bán hàng, cả hai dạng đổ mồ hôi và trí tuệ đều mang lại thu nhập. Trong những thời khắc rảnh rỗi, Arkadiusz thích nhìn qua ô cửa sổ, từ đó trải rộng khung cảnh nhìn ra cánh đồng cỏ ăn lan tận ven rừng thông, lấn xuống mép mặt hồ. Thời khắc thư giãn giúp anh thanh thản và tĩnh tâm. Để rồi năng lượng mới lại được nạp tiếp, bởi Arkadiusz bại liệt còn nhiều việc phải hoàn thành...