Chứng tâm phế khí hư thường do nội thương mệt nhọc hoặc tâm và phế mắc bệnh kéo dài làm công năng của hai tạng tâm và phế đều suy nhược dẫn đến phế khí bất túc, tâm khí hao tổn. Hoặc do các tạng khác mắc bệnh liên lụy đến hai tạng này mà sinh bệnh.
Biểu hiện: tâm phiền, hồi hộp, đoản hơi, ho suyễn thở gấp, lao động nhẹ thì thở suyễn tăng, sắc mặt trắng bệch, tự ra mồ hôi, dễ cảm mạo, nếu bệnh nặng thì tay chân phù thũng, môi miệng tím tái, chất lưỡi nhợt, màu lưỡi tối, mạch trầm tế mà nhược.
Phương pháp điều trị: Bổ phế dẹp suyễn ích khí dưỡng tâm.
Bài thuốc: Bổ phế thang gia giảm: nhân sâm 12g, hoàng kỳ 12g, tử uyển 8g, thục địa 16g, ngũ vị tử 4g, tang bạch bì 12g.
Cách dùng: Ngày uống 1 thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn hoặc lúc đói.
Tùy chứng trạng của bệnh nhân có thể gia thêm các vị khác như sau:
Do hư lao dẫn đến tâm phế khí hư
Triệu chứng: Bệnh nhân đoản hơi, hồi hộp, tiếng nói nhỏ, mặt nhợt nhạt, tự ra mồ hôi, đêm ngủ không yên, hay mỏi mệt, sức yếu, ho thở gấp.
Điều trị: Bổ ích khí của tâm phế.
Bài thuốc: Bảo nguyên thang phối hợp với Bổ phế thang gia giảm: nhân sâm 12g, nhục quế 6g, hoàng kỳ 12g, chích thảo 4g.
Cách dùng: Ngày uống 1 thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn, khi thuốc còn ấm.
Do tâm phế khí hư sinh ra chứng tự hãn (tự ra mồ hôi)
Triệu chứng: Bệnh nhân ra mồ hôi, sợ gió hoặc ra mồ hôi mà tâm hồi hộp, ngủ không yên, hay cảm mạo, rêu lưỡi trắng, mạch tế nhược.
Điều trị: Dưỡng tâm, ích khí cố biểu.
Bài thuốc: Ngọc bình phong tán phối hợp với bài quế chi cam thảo thang: hoàng kỳ 12g, phòng phong 8g, bạch truật 12g, quế chi 8g, cam thảo 4g.
Cách dùng: Ngày uống 1 thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống sau khi ăn.
Do tâm phế khí hư sinh quyết chứng (run tay chân)
Triệu chứng: Bệnh nhân đoản hơi, thở ngắt quãng, ra mồ hôi, tay chân lạnh, sắc mặt trắng nhợt, có khi bị ngất xỉu.
Điều trị: Ích khí cố thoát.
Bài thuốc: Tứ vị hồi dương ẩm: nhân sâm 20g, phụ tử chế 8g, bào khương 12g, cam thảo 6g.
Cách dùng: Ngày uống 1 thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống sau khi ăn.
